อำเภอสุวรรณภูมิ

บทความนี้เกี่ยวกับอำเภอในจังหวัดร้อยเอ็ด สำหรับความหมายอื่น ดูที่ สุวรรณภูมิ (แก้ความกำกวม)

สุวรรณภูมิ เป็นอำเภอที่มีพื้นที่มากที่สุดของจังหวัดร้อยเอ็ด เป็นอำเภอศูนย์กลางทางด้านการคมนาคม การปกครอง การศึกษาเเละเศรษฐกิจของกลุ่มอำเภอโซนใต้ของจังหวัดร้อยเอ็ด อีกทั้งยังเป็นอำเภอที่มีความเจริญเป็นรองแค่เพียงอำเภอเมืองร้อยเอ็ด ปัจจุบันแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 15 ตำบล มีประชากรในปี พ.ศ. 2562 จำนวน 116,015 คน

อำเภอสุวรรณภูมิ
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Suwannaphum
คำขวัญ:  สุวรรณภูมิแดนกู่พระโกนา ทุ่งกุลาสดใส งานใหญ่บั้งไฟแสน ดินแดนวัฒนธรรม
แผนที่จังหวัดร้อยเอ็ด เน้นอำเภอสุวรรณภูมิ
พิกัด: 15°36′33″N 103°48′1″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ร้อยเอ็ด
พื้นที่
• ทั้งหมด	1,107.042 ตร.กม. (427.431 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	114,296 คน
• ความหนาแน่น	103.25 คน/ตร.กม. (267.4 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	45130
รหัสภูมิศาสตร์	4511
ที่ตั้งที่ว่าการ	หมู่ที่ 2 ถนนปัทมานนท์ ตำบลสระคู อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด 45130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติศาสตร์

แผนที่อาณาเขต เมืองท่งศรีภูมิ ระหว่างปี พ.ศ. 2256 - 2315 เเละเมืองสุวรรณภูมิ ระหว่างปี พ.ศ. 2315 - 2318

บทความหลัก: เมืองสุวรรณภูมิ

พื้นที่อำเภอสุวรรณภูมิเดิมเป็นที่ตั้งของเมืองท่งศรีภูมิ เคยมีอาณาเขตกว้างใหญ่ไพศาลครอบคลุมพื้นที่กลุ่มจังหวัดร้อยเเก่นสารสินธ์ุเเทบจะทั้งหมด เเละบางส่วนของจังหวัดบุรีรัมย์ ศรีสะเกษ สุรินทร์ ยโสธร อุบลราชธานี ชัยภูมิ อุดรธานี ซึ่งเมืองท่งศรีภูมิเคยเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรล้านช้างจำปาศักดิ์ สถาปนาโดยพระเจ้าสร้อยศรีสมุทรพุทธางกูรเมื่อปี พ.ศ. 2256 ต่อมาได้เข้ามาอยู่ในอาณาเขตของอาณาจักรอยุธยาในปี พ.ศ. 2308 จนถึงอาณาจักรธนบุรีในปี พ.ศ. 2310 และได้เปลี่ยนชื่อเป็นเมืองสุวรรณภูมิในปี พ.ศ. 2315 ต่อมาได้ลดฐานะจากเมืองชั้นเอก (เทียบเท่าจังหวัด) เป็น "อำเภอสุวรรณภูมิ" ในปี พ.ศ. 2451 เมืองขึ้นของเมืองสุวรรณภูมิถูกเปลี่ยนเป็นอำเภอภายในจังหวัดร้อยเอ็ด 3 เมือง และเป็นอำเภอภายในจังหวัดมหาสารคาม 1 เมือง

อำเภอสุวรรณภูมิในปัจจุบัน นับจากปีที่ถูกยุบเป็นอำเภอในปี พ.ศ. 2451 มีนายอำเภอทั้งสิ้นแล้ว 47 คน มีการแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 15 ตำบล ทั้งนี้ อำเภอสุวรรณภูมิมีการแยกออกเป็น 2 อำเภอหลังปี พ.ศ. 2451 ได้แก่ อำเภอเมืองสรวง และอำเภอโพนทราย ในด้านลำดับชั้นของอำเภอที่กำหนดโดยกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย อำเภอสุวรรณภูมิมีฐานะเป็นอำเภอชั้น 1 เช่นเดียวกับอำเภอเมืองร้อยเอ็ด และอำเภอเมืองในจังหวัดอื่น ๆ ที่มิใช่อำเภอชั้นพิเศษ

หลังจากที่เมืองสุวรรณภูมิถูกยุบกลายเป็นอำเภอ คงเหลือพื้นที่โดยประมาณ 1,532.294 ตารางกิโลเมตร ต่อมาเเม้ว่าอำเภอสุวรรณภูมิจะมีการเเยกออกไปอีก 2 อำเภอ (อำเภอเมืองสรวงเเละอำเภอโพนทราย) อำเภอสุวรรณภูมิก็ยังคงเป็นอำเภอที่มีพื้นที่มากที่สุดของจังหวัดร้อยเอ็ดจนถึงปัจจุบัน ด้วยขนาดพื้นที่ 1,107.042 ตารางกิโลเมตร

เจ้าแก้วมงคล

อนุสาวรีย์ท้าวเซียง เจ้าผู้ครองเมืองท่งศรีภูมิคนที่ 4 และเป็นผู้ครองเมืองสุวรรณภูมิคนแรก

ลำดับผู้ว่าราชการเมืองสุวรรณภูมิ

สำหรับรายนามเจ้าเมือง ดูที่ เมืองสุวรรณภูมิ

ลำดับ	ผู้ว่าราชการเมือง	เริ่มต้น (พ.ศ.)	สิ้นสุด (พ.ศ.)	จำนวนปี	เหตุการณ์สำคัญ/อื่น ๆ
1	พระศรีเกษตราธิไชย (สีลา)	2443	2444	1	พระศรีเกษตราธิไชย (สีลา) เป็นเจ้าเมืองเกษตรวิสัยแต่เดิม ด้วยการยุบยกเลิกหัวเมืองต่าง ๆ จึงได้มีการโปรดเกล้าฯ ให้พระศรีเกษตราธิไชยมารักษาราชการผู้ว่าราชการเมืองสุวรรณภูมิท่านแรก ก่อนจะมีการแต่งตั้งผู้ว่าราชการเมืองจากส่วนกลาง พระศรีเกษตราธิไชย (สีลา) เป็นบุตรของพระศรีเกษตราธิไชย (สัง) เจ้าเมืองเกษตรวิสัย ปัจจุบันทายาทของพระศรีเกษตราธิไชยสืบเชื้อสายตรงในนามสกุล "สังขศิลา"
2	ขุนมัณฑลานุการ (ชม)	2445	2446	1	ขุนมัณฑลานุการ (ชม) รักษาราชการในตำแหน่งผู้ว่าราชการเมืองสุวรรณภูมิ ในระหว่างนี้เกิดกบฏผู้มีบุญ ทางผู้วาราชการเมืองสุวรรณภูมิได้เกณฑ์ไพร่พลจำนวน 1,000 คนเศษพร้อมอาวุธ ปืนคาบศิลาอย่างเก่า ปืนสไนเดอร์ ปืนแมลิคอร์ ทำการปราบปรามและจับกุมผีบุญได้อย่างราบคาบ
3	ญาพ่อเมืองแพน (ต้นสกุล วลัยศรี)	2446	2451	5	วันที่ 11 ตุลาคม พ.ศ. 2445 พระครูสุพรรณภูมิคณาจารย์ (พระหลักคำเมือง) เจ้าคณะเมืองสุวรรณภูมิถึงแก่มรณภาพด้วยอาพาธเป็นไข้ โดยพระครูสุพรรณภูมิคณาจารย์เป็นเจ้าอาวาส วัดไตรภูมิคณาจารย์ บ้านตากแดด เมืองสุวรรณภูมิ[1] ญาพ่อเมืองแพนดำรงตำแหน่งยกกระบัตรเมือง รักษาการในตำแหน่งผู้ว่าราชการเมืองสุวรรณภูมิจนกระทั่งปี พ.ศ. 2451 กระทรวงมหาดไทยได้ปรับปรุงลักษณะการปกครองท้องที่ ยุบเมืองสุวรรณภูมิเป็นอำเภอสุวรรณภูมิ และยุบมณฑลร้อยเอ็ดเป็นจังหวัดร้อยเอ็ด ให้ อำเภอสุวรรณภูมิขึ้นกับจังหวัดร้อยเอ็ดนับแต่นั้นมา ในปี พ.ศ. 2451 ภายหลังมีการยุบเมืองสุวรรณภูมิเป็นอำเภอสุวรรณภูมิแล้วนั้น เมืองที่เคยขึ้นต่อเมืองสุวรรณภูมิได้ถูกยุบเป็นอำเภอ และโอนย้ายไปสังกัดจังหวัดต่าง ๆ ดังนี้ เมืองพยัคฆภูมิพิสัยยุบเป็นอำเภอพยัคฆภูมิพิสัย ให้ขึ้นจังหวัดมหาสารคาม เมืองเกษตรวิสัยยุบเป็นอำเภอเกษตรวิสัย, เมืองพนมไพรแดนมฤคยุบเป็นอำเภอพนมไพร, เมืองจตุรพักตร์พิมานยุบเป็นอำเภอจตุรพักตรพิมาน ทั้งสามอำเภอให้ขึ้นกับ จังหวัดร้อยเอ็ด

ลำดับนายอำเภอสุวรรณภูมิ (หลังปี พ.ศ. 2451)

การนับตำแหน่งนายอำเภอนับจากปี พ.ศ. 2451 นั้น จะใช้ลำดับที่ 1 ใหม่ เนื่องจากผู้ว่าราชการเมืองของเมืองชั้นเอกมีฐานะเทียบเท่า "ผู้ว่าราชการจังหวัด" ภายหลังมีการเปลี่ยนแปลงและยุบฐานะเมืองเป็นอำเภอ และตำแหน่ง "ผู้ว่าราชการจังหวัด" เป็น "นายอำเภอ" ดังนั้นจึงนับลำดับใหม่

ลำดับที่	นายอำเภอ	เริ่มต้น (พ.ศ.)	สิ้นสุด (พ.ศ.)	จำนวนปี	เหตุการณ์สำคัญ/อื่น ๆ
1	หลวงประชาชนบาล	2451	2455	4	ในปี พ.ศ. 2454 ตั้งโรงเรียนประชาบาล ต่อมาคือ โรงเรียนเมืองสุวรรณภูมิ อาศัยศาลาวัดเหนือเป็นสถานศึกษา เปิดทำการสอนตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 3
2	พระรัตนวงษา (ก่อนหน้า หลวงประจำจันทรเขตร) (น้อย) ลิวิสิทธิ์	2455	2463	8	ในปี พ.ศ. 2456 ยกฐานะโรงเรียนประชาบาลเป็นโรงเรียนรัฐบาล "โรงเรียนสุวรรณภูมิพิทยไพศาล" ภายหลังยุบเป็นโรงเรียนประชาบาลในปี พ.ศ. 2465 ก่อนเป็นโรงเรียนเมืองสุวรรณภูมิ
3	ขุนสกลรักษา (เชย สุขสุคนธ์)	2463	2463	1
4	หลวงประสาสน์ โสภณ (ร.ท.อุ่ม ภมรสูตร)	2463	2473	10	ในระหว่าง พ.ศ 2463–2473 หลวงประสาสน์โสภณ (อุ่น ภมรสูตร) ซึ่งดำรงตำแหน่งนายอำเภอสุวรรณภูมิสมัยนั้นได้ริเริ่มสร้างสุขศาลาขึ้นบริเวณหน้าตลาดสด บริเวณธนาคารออมสินปัจจุบันมีพื้นที่ 61 ไร่ มีเจ้าหน้าที่มหาดไทยเป็นผู้ดูแลดำเนินการ ต่อมาทางราชการได้บรรจุผู้ช่วยแพทย์ ชื่อ นาย ช. สายเชื้อ มาดำรงตำแหน่งหัวหน้าสุขศาลาสุวรรณภูมิเป็นคนแรก ในปี พ.ศ. 2467 เมืองแพน วลัยศรี (ผู้รักษาการตำแหน่งผู้ว่าราชการเมืองสุวรรณภูมิท่านสุดท้าย) ร่วมกับคณะ ทำการบูรณะอุโบสถและปฏิสังขรณ์ ปิดทององค์พระพุทธรูปวัดใต้วิไลธรรม โดยว่าจ้างช่างชาวญวน คือ นายจางและนายฮาย เป็นผู้ก่อสร้าง รวมทั้งมีการวาดภาพจิตรกรรมโดยนายโสม โดยหลวงประสาศน์ โสภณเป็นประธานฝ่ายฆราวาส และพระธรรมสุนทรอบภิรม พระอธิการ เป็นประธานฝ่ายสงฆ์ ซึ่งยังคงปรากฏหลักฐานการบันทึกและภาพวาด อุโบสถ ณ วัดใต้วิไลธรรมจนปัจจุบัน ในปี พ.ศ. 2469 อำมาตย์เอกพระยาสุนทรเทพกิจจารักษ์ (ทอง จันทรางศุ) ข้าหลวงจังหวัดร้อยเอ็ดเห็นว่าบึงพลาญชัย (เดิมใช้ว่าบึงพระลานชัย) ซึ่งตั้งอยู่ใจกลางเมืองร้อยเอ็ดตื้นเขิน ถ้าปล่อยทิ้งไว้บึงก็จะหมดสภาพไป จึงได้ชักชวนชาวบ้านจากทุกอำเภอมาขุดลอกบึง เพื่อให้มีน้ำขังอยู่ได้ตลอดปี ได้ดำเนินการขุดลอกบึงทั้งกลางวันและกลางคืนอยู่ 2 ปี มีชาวบ้านมาร่วมขุดลอกบึงถึง 40,000 คน
5	หลวงชาญรัฐกิจ (เชย พลาศรัย)	2473	2476	3
6	ขุนประเสริฐสรรพกิจ (วิเชียร วงศ์แก้ว)	2476	2479	3	16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2476 ได้มีการจัดการเลือกตั้งครั้งแรกของประเทศสยาม โดยจังหวัดร้อยเอ็ดเป็นเขตเลือกตั้งเดียว มีผู้แทนราษฎรจำนวน 2 คน คือ พันโทพระไพศาลเวชกรรม (สวาสดิ์ โสมเกษตริน) และจ่านายสิบขุนเสนาสัสดี (ถั่ง ทองทวี)
7	นายโสภณ อัศดร (เงก สาตะมัย)	2479	2487	8
8	ร้อยโท ถวิล ธนสีลังกูร	2487	2490	3	ย้ายที่ว่าการอำเภอไปดงป่าก่อ (ปัจจุบัน)
9	นายส่ง ศุภโตษะ	2490	2490	1
10	นายสีขร สีขรภูมานุรักษ์	2490	2491	1
11	นายเอิบ กลิ่นอุบล	16 ธ.ค. 2491	2493	2	ตั้งตำบลทุ่งหลวง (แยกจากตำบลสระคู) ตำบลหัวโทน (แยกจากตำบลน้ำคำ) ตำบลหินกอง (แยกจากตำบลสระคู) และตำบลบ่อพันขัน (แยกออกจากตำบลเปลือย)[2]
12	ร้อยตรีสุวรรณ โรจนวิภาดา	27 มิ.ย. 2493	2495	2	ในปี พ.ศ. 2493 จอมพล ป. พิบูลสงครามได้ประกาศขนานนามทางหลวงแผ่นดินให้เป็นเกียรติแก่ผู้มีส่วนประกอบคุณงามความดีต่อประเทศในราชกิจจานุเบกษา 12 ธันวาคม 2493 ทางหลวงแผ่นดินสาย ร้อยเอ็ด-สุวรรณภูมิ-สุรินทร์ (ทางหลวงหมายเลข 214) ให้ขนานนามว่า ถนนปัทมานนท์ เพื่อเป็นเกียรติแก่ นายวีรพล ปัทมานนท์ อดีตนายช่างกำกับหมวดการทางสุรินทร์ และทางหลวงแผ่นดินสายสุวรรณภูมิ-ยะโสธร-อำนาจเจริญ ให้ขนานนามว่า ถนนอรุณประเสริฐ เพื่อเป็นเกียรติแก่ นายจำปี อรุณประเสิรฐ นายช่างกำกับแขวง
13	นายสวัสดิ์ พรหมดิเรก	8 ก.ค. 2495	15 มี.ค. 2498	2 ปี 8 เดือน	ในวันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2497 ก่อตั้ง “โรงเรียนสุวรรณภูมิ” เป็นโรงเรียนมัธยมศึกษาโดยอาศัยอาคารเรียนชั่วคราวโรงเรียนบ้านสุวรรณภูมิ (โรงเรียนเมืองสุวรรณภูมิในปัจจุบัน) เป็นสถานที่เรียนชั่วคราว และในปี พ.ศ. 2551 เปลี่ยนชื่อเป็นโรงเรียนสุวรรณภูมิวิทยาลัย
14	นายเสถียร นาครวาจา	23 มี.ค. 2498	24 ก.ค. 2499	1 ปี 4 เดือน
15	นายสาคร เพชรวิเศษ	29 ก.ค. 2499	13 ก.ค. 2503	4 ปี	ในปี พ.ศ. 2499 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่องการจัดตั้งสุขาภิบาลตำบลสระคู อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด เมื่อวันที่ 18 เดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2499 (ราชกิจจานุเบกษา ฉบับพิเศษ หน้า 54 เล่ม 37 ตอนที่ 60 วันที่ 3 สิงหาคม 2499)[3] ในปี พ.ศ. 2503 ตั้งโรงเรียนประชาบาล ต่อมาเป็นโรงเรียนเมืองใหม่สุวรรณภูมิและโรงเรียนอนุบาลเมืองใหม่สุวรรณภูมิ
16	นายประเสริฐ เทศประสิทธิ์	13 ก.ค. 2503	30 พ.ย. 2504	1 ปี 4 เดือน
17	นายเฉียบ สมุทระกระพงศ์	16 ธ.ค. 2504	30 ก.ย. 2508	3 ปี 9 เดือน	ตั้งตำบลโพนทราย โดยแยกหมู่บ้านจากตำบลสามขา อำเภอสุวรรณภูมิ เป็นตำบลโพนทรายใน วันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2508[4]
18	นายสุวรรณ สุภาผล	10 ต.ค. 2508	26 พ.ค. 2514	5 ปี 8 เดือน	ปี พ.ศ. 2509 กรมไปรษณีย์โทรเลขเปิดที่ทำการไปรษณีย์โทรเลขสุวรรณภูมิ[5] โดยเปิดพร้อมกันกับอำเภอบึงกาฬ จังหวัดหนองคาย, อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ และอำเภอเขมราฐ จังหวัดอุบลราชธานี ตั้งตำบลเมืองทุ่ง โดยแยกหมู่บ้านจากตำบลสระคูจำนวน 12 หมู่บ้าน มีผลในวันที่ 12 เมษายน พ.ศ. 2509[6] ตั้งตำบลคูเมือง โดยแยกหมู่บ้านจากตำบลหนองผือ อำเภอสุวรรณภูมิ 5 หมู่บ้าน และหมู่บ้านจากตำบลสงยาง อำเภอสุวรรณภูมิ 4 หมู่บ้าน รวม 9 หมู่บ้านเป็นตำบลคูเมือง ขึ้นอำเภอสุวรรณภูมิ[7] ณ วันที่ 11 เมษายน 2510
19	นายประจวบ ศริ	27 พ.ค. 2514	1 ก.ย. 2516	2 ปี 4 เดือน	29 มิถุนายน พ.ศ. 2515 กรมสามัญศึกษาได้อนุมัติให้ตั้งโรงเรียนสุวรรณภูมิพิทยไพศาลขึ้น โดยชื่อเริ่มก่อตั้งคือ “โรงเรียนศรีสุวรรณภูมิพิทยา” (คนทั่วไปจึงมักเรียกว่าโรงเรียนศรี) โดยใช้อาคารเรียนของโรงเรียนสุวรรณภูมิ (ปัจจุบันคือโรงเรียนสุวรรณภูมิวิทยาลัย) เป็นสถานที่ในการเรียน โดยมีนายเอิบ (มนตรี) จันทรสนาม รักษาการณ์ในตำแหน่งครูใหญ่ และทำการย้ายมาสถานที่ปัจจุบันในปี พ.ศ. 2516 มีพื้นที่ 72 ไร่ และเปลี่ยนชื่อเป็น โรงเรียนสุวรรณภูมิพิทยไพศาล 7 กันยายน พ.ศ. 2514 ตั้งตำบลดอกไม้ โดยแยกหมู่บ้านจากตำบลสงยาง อำเภอสุวรรณภูมิ 8 หมู่บ้าน และจากตำบลสระคู 2 หมู่บ้าน รวม 10 หมู่บ้านขึ้นเป็นตำบลดอกไม้[8]
20	นายสงวน วัฒนานันท์	1 ก.ย. 2516	12 พ.ค. 2520	3 ปี 8 เดือน	วันที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2516 กระทรวงมหาดไทย (โดยนายพ่วง สุวรรณรัฐ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย) ได้ประกาศจัดตั้งกิ่งอำเภอเมืองสรวง และได้รับอนุมัติเมื่อวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2516 โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 90 ตอนที่ 26 หน้าที่ 817 ลงวันที่ 20 มีนาคม พ.ศ. 2516 ประกอบด้วย 3 ตำบล คือ ตำบลหนองผือ ตำบลหนองหิน และตำบลคูเมือง (แยกสามตำบลจากอำเภอสุวรรณภูมิ) ส่วนราชการต่าง ๆ ได้จัดส่งเจ้าหน้าที่มาปฏิบัติงานในวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2516 ในปี พ.ศ. 2512–2518 กลุ่มผู้นำท้องถิ่น นำโดยกำนันสุนีย์ พวงจันทร์และสภาตำบลโพนทรายเห็นว่าการไปติดต่อราชการที่อำเภอสุวรรณภูมิไม่สะดวกเป็นอย่างมาก จึงได้มีการเคลี่อนไหวเรียกร้องขอยกฐานะเป็นอำเภอเพื่อแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของราษฎร จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2519 จึงได้มีการประกาศพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอโพนทราย
21	นายจำรูญ บุญโทแสง	20 พ.ค. 2520	30 ก.ย. 2522	2 ปี 4 เดือน	ในปี พ.ศ. 2522 ได้มีพระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอเมืองสรวง โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา (ฉบับพิเศษ) เล่มที่ 96 ตอนที่ 42 หน้าที่ 22 ลงวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2522 ยกฐานะกิ่งอำเภอเมืองสรวงขึ้นเป็นอำเภอเมืองสรวง มีผลตั้งแต่วันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2522 (โดย ส. โหตระกิตย์ รองนายกรัฐมนตรี)
22	นายพงษ์เพชร ชูจินดา	12 ต.ค. 2522	23 พ.ย. 2522	2 เดือน 11 วัน
23	นายพิสุทธิ์ ฟังเสนาะ	24 ก.ย. 2522	23 ก.ย. 2525	2 ปี
24	นายวิรุณ ทิพากร	24 พ.ย. 2525	7 ต.ค. 2527	1 ปี 10 เดือน
25	นายกิจจารักษ์ ชุ่มชื่น	7 ต.ค. 2527	15 ม.ค. 2530	2 ปี 4 เดือน
26	นายเสรี ทวีวัฒน์	16 ม.ค. 2530	2 ก.ค. 2533	3 ปี 6 เดือน	ในปี พ.ศ. 2532 ได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะกิ่งอำเภอโพนทรายเป็นอำเภอโพนทราย เมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2532 โดยแยกตำบลโพนทราย ตำบลสามขา ตำบลศรีสว่าง ตำบลยางคำ โดยมีนายสุภาพ จันทร์ภิรมย์เป็นสมาชิกสภาจังหวัด (สจ.) คนแรกจากอำเภอโพนทรายในปี พ.ศ. 2533
27	นายณรงค์ หรือโอภาส	2 ก.ค. 2533	17 ต.ค. 2537	4 ปี 3 เดือน
28	นายพนม นันทวิสิทธิ์	17 ต.ค. 2537	14 ต.ค. 2539	2 ปี
29	นายธนู สุขฉายา	14 ต.ค. 2539	19 พ.ค. 2540	7 เดือน
30	นายปรีชา กาญจนวาปสถิตย์	19 พ.ค. 2540	9 พ.ย. 2540	6 เดือน	ในปี พ.ศ. 2540 กระทรวงศึกษาธิการจัดตั้ง "วิทยาลัยเทคนิคร้อยเอ็ด 2" ในวันที่ 28 กรกฎาคม โดยกรมอาชีวศึกษาได้สั่งให้ข้าราชการสังกัดวิทยาลัยเทคนิคร้อยเอ็ดจำนวน 3 คนทำหน้าที่เป็นผู้ประสานงานและผู้ช่วยผู้ประสานงานการจัดตั้งวิทยาลัยเทคนิคร้อยเอ็ดแห่งที่ 2 ดังนี้ นายชำนาญ เชิงสะอาด, นายจำเนียร สุธิมาธรรม, นายจิตรกร จันทร์เสละ
31	นายอำนวย จันทน์อาภรณ์	10 พ.ย. 2540	1 พ.ย. 2541	1 ปี
32	นายรังสรรค์ เพียรอดวงษ์	2 พ.ย. 2541	16 ต.ค. 2543	1 ปี 11 เดือน	ในวันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2542 พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลสระคูเป็น "เทศบาลตำบลสระคู" ในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2543 กระทรวงศึกษาธิการได้ประกาศเปลี่ยนชื่อวิทยาลัยฯ จากวิทยาลัยเทคนิคร้อยเอ็ดแห่งที่ 2 เป็น "วิทยาลัยเทคนิคสุวรรณภูมิ"
33	นายอุไร หล่าสกุล	27 พ.ย. 2543	30 ก.ย. 2545	1 ปี 10 เดือน
34	นายชูศักดิ์ สุทธิประภา	16 ธ.ค. 2545	30 ก.ย. 2547	1 ปี 9 เดือน
35	นายจีระเกียรติ ภูมิสวัสดิ์	1 พ.ย. 2547	11 ธ.ค. 2549	2 ปี 1 เดือน	วันที่ 27 เดือนมีนาคม พ.ศ. 2549 เปลี่ยนแปลงชื่อจากเทศบาลตำบลสระคูเป็นเทศบาลตำบลสุวรรณภูมิ มีพื้นที่ 6.8 ตารางกิโลเมตร
36	นายนะริทธิ์ ไชยะธน	8 ม.ค. 2550	23 ต.ค. 2550	9 เดือน
37	นายผดุงศักดิ์ ไชยอาลา	24 ต.ค. 2550	30 ก.ย. 2552	1 ปี 11 เดือน
38	นายอานนท์ ศรีรัตน์	25 ม.ค. 2553	12 ธ.ค. 2554	1 ปี 11 เดือน
39	นายเลิศสิน จึงจรัสทรัพย์	13 ธ.ค. 2554	30 ก.ย. 2556	1 ปี 9 เดือน
40	นายปณิธาน สุนารัตน์	16 ธ.ค. 2556	30 ก.ย. 2558	1 ปี 9 เดือน
41	นายสุธี เล้าสุบินประเสริฐ	16 พ.ย. 2558	6 พ.ย. 2559	1 ปี
42	นายวัยวุฒิ อาศรัยผล	7 พ.ย. 2559	30 ก.ย. 2561	2 ปี	ในปี พ.ศ. 2559 ได้มีโครงการจัดตั้งมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตร้อยเอ็ด ซึ่งเป็นโครงการจัดตั้งวิทยาเขตในสังกัดมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสานบริเวณทุ่งกุลาร้องไห้ อำเภอสุวรรณภูมิ
43	นายธนิต พันธ์หินกอง	8 พ.ย. 2561	6 เม.ย. 2563	1 ปี 5 เดือน 2 วัน
44	นายณรงค์ศักดิ์ สบาย	7 เม.ย. 2563	30 ก.ย. 2563	6 เดือน
45	นายโชคชัย วัฒนกูล	8 มีนาคม 2564	4 ก.ย.2565	1 ปี 6 เดือน
46	นายคงคา ชื่นจิต	28 พ.ย.2565	30 ก.ย. 2567	1 ปี 10 เดือน
47	นายชาณญ์ บุตรวงศ์	13 ม.ค.2568	ปัจจุบัน

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอสุวรรณภูมิตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเมืองสรวง และอำเภออาจสามารถ
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอพนมไพร อำเภอหนองฮี และอำเภอโพนทราย
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอรัตนบุรี และอำเภอท่าตูม (จังหวัดสุรินทร์)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเกษตรวิสัย

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอสุวรรณภูมิแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 15 ตำบล 199 หมู่บ้าน ได้แก่

ตำบลของอำเภอสุวรรณภูมิ

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	หมู่บ้าน	ประชากร [a] [9]
1.	สระคู	Sa Khu	21	20,239
2.	ดอกไม้	Dok Mai	14	6,172
3.	นาใหญ่	Na Yai	15	7,822
4.	หินกอง	Hin Kong	16	9,352
5.	เมืองทุ่ง	Mueang Thung	8	5,177
6.	หัวโทน	Hua Thon	12	5,331
7.	บ่อพันขัน	Bo Phan Khan	9	4,556
8.	ทุ่งหลวง	Thung Luang	15	7,955
9.	หัวช้าง	Hua Chang	12	6,276
10.	น้ำคำ	Nam Kham	16	9,498
11.	ห้วยหินลาด	Huai Hin Lat	12	5,554
12.	ช้างเผือก	Chang Phueak	11	6,810
13.	ทุ่งกุลา	Thung Kula	14	7,169
14.	ทุ่งศรีเมือง	Thung Si Mueang	12	7,441
15.	จำปาขัน	Champa Khan	12	6,691
รวม			199	116,043

1. ข้อมูลวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2562

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอสุวรรณภูมิประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 16 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลสุวรรณภูมิ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลสระคู
• เทศบาลตำบลจำปาขัน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลจำปาขันทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหินกอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหินกองทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลทุ่งกุลา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งกุลาทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลทุ่งหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งหลวงทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลดอกไม้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอกไม้ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสระคู ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระคู (นอกเขตเทศบาลตำบลสุวรรณภูมิ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาใหญ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองทุ่ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองทุ่งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหัวโทน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวโทนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อพันขัน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อพันขันทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหัวช้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวช้างทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำคำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำคำทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยหินลาด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยหินลาดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลช้างเผือก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลช้างเผือกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งศรีเมือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งศรีเมืองทั้งตำบล

ประชากร

ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพหลัก คือ เกษตรกรรม รับจ้างทั่วไป และมีอาชีพเสริมอื่น ๆ เช่น เลี้ยงสัตว์ รวมกลุ่มทำสินค้าหัตถกรรม และอุตสาหกรรมในครัวเรือน โดยมีซึ่งลำน้ำสายสำคัญที่หล่อเลี้ยงชาวบ้านมีหลายสาย คือ ลำน้ำเสียว ลำน้ำพลับพลา ห้วยหินลาด และลำน้ำมูล

วัด

วัดที่สำคัญในเขตเทศบาลตำบลสุวรรณภูมิ อำเภอสุวรรณภูมิมีดังต่อไปนี้

1. วัดใต้วิไลรรม
2. วัดกลาง
3. วัดสว่างโพธิ์ทอง
4. วัดเจริญราษฎร์
5. วัดทุ่งลัฎฐิวัน
6. วัดเหนือสุพรรณวราราม
7. วัดพระบรมธาตุสุวรรณภูมิ(วัดป่าวังพระเจ้า)

สถานศึกษา

ระดับวิทยาลัย โรงเรียนระดับมัธยมศึกษาที่สำคัญในเขตอำเภอสุวรรณภูมิมีดังต่อไปนี้

1. โครงการจัดตั้ง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตร้อยเอ็ด ณ ทุ่งกุลาร้องไห้
2. วิทยาลัยเทคนิคสุวรรณภูมิ
3. วิทยาลัยเทคโนโลยีบริหารธุรกิจรักไทย สุวรรณภูมิ
4. โรงเรียนสุวรรณภูมิพิทยไพศาล
5. โรงเรียนสุวรรณภูมิวิทยาลัย

โรงเรียนระดับประถมศึกษาที่สำคัญในเขตอำเภอสุวรรณภูมิมีดังต่อไปนี้

1. โรงเรียนเมืองสุวรรณภูมิ
2. โรงเรียนอนุบาลเมืองใหม่สุวรรณภูมิ
3. โรงเรียนดอนแฮดวิทยา
4. โรงเรียนกระดิ่งทอง
5. โรงเรียนการกุศลวัดกลาง
6. โรงเรียนเจริญศึกษา
7. โรงเรียนอนุบาลศรีภูมิวิทยารักษ์
8. โรงเรียนบ้านน้ำคำน้อย
9. โรงเรียนโสภาพพิทยาภรณ์

สถานที่ท่องเที่ยว

กู่พระโกนา

• กู่พระโกนา บ.กู่พระโกนา ต.สระคู
• อนุสาวรีย์เจ้าแก้วมงคล และ เขต คูเมืองบ้านท่ง ( ประกาศชื่อโบราณสถาน กรมศิลปากร พ.ศ. 2478 )
• สิมวัดไตรภูมิคณาจารย์ บ.หัวโทน ต.หัวโทน
• สิมวัดสระเกตุ บ.น้ำคำ ต.น้ำคำ
• พระธาตุวัดเบญจ์ บ.หัวโทน ต.หัวโทน
• บ่อพันขัน บ.ตาเณร ต.จำปาขัน
• วัดพระธาตุบ่อพันขัน บ.หนองมะเหี๊ยะ ต.จำปาขัน
• อ่างเก็บน้ำบ่อพันขัน บ.ตาเณร,บ.หญ้าหน่อง ต.จำปาขัน
• พระธาตุอรหันต์โมคคัลลาน์ วัดกลาง คุ้มวัดกลาง ในเขตเทศบาลตำบลสุวรรณภูมิ
• อนุสาวรีย์ท้าวเซียงเจ้าเมืองสุวรรณภูมิ ในเขตเทศบาลตำบลสุวรรณภูมิ
• ศูนย์พัฒนาทุ่งกุลาร้องไห้ บ.กู่พระโกนา ต.สระคู
• พิพิธภัณฑ์หอยล้านปี บ.โพนครกน้อย ต.สระคู
• สระสี่เหลี่ยม สระสองแก ต.สระคู
• กู่หินกอง บ.หินกอง ต.หินกอง
• วัดพระธาตุนาใหญ่ บ.นาใหญ่ ต.นาใหญ่
• วัดพระเจ้าใหญ่บ้านยางเครือ บ.ยางเครือ ต.เมืองทุ่ง
• วัดกู่อารัมย์ บ.ดงเมือง ต.เมืองทุ่ง
• บึงท่าศาลา บ.กู่พระโกนา ต.สระคู
• โครงการจัดตั้งวิทยาเขตร้อยเอ็ด ณ ทุ่งกุลาร้องไห้ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน ต.หินกอง

เทศกาลสำคัญ

บุญบั้งไฟ

• งานประเพณีบุญบั้งไฟอำเภอสุวรรณภูมิ จัดขึ้นเป็นประจำทุกปีอย่างยิ่งใหญ่ ระดับประเทศ โดยเฉพาะวันแห่ ขบวนฟ้อน เซิ้งบั้งไฟ และบั้งไฟลายศรีภูมิ กับการตกแต่งขบวนบั้งไฟที่มากที่สุดของประเทศ โดยงานจัด ในวันเสาร์ อาทิตย์แรกของเดือนมิถุนายนของทุกปี ณ ลานอนุสาวรีย์พระรัตนวงษา (ท้าวเซียง) และหน้าที่ว่าการอำเภอสุวรรณภูมิ โดยงานมีความโดดเด่นที่แตกต่างจากที่อื่น คือ เอกลักษณ์การตกแต่งเอ้ บั้งไฟด้วยลายกรรไกรตัด เพียงแห่งเดียวในประเทศ หรือที่เรียกว่า ลายศรีภูมิ รวมทั้งขบวนรำสวยงามมากที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศ นอกจากนี้ งานประเพณีบุญบั้งไฟสุวรรณภูมิ ยังมีสืบเนื่องยาวนาน มีช่างบั้งไฟลายศรีภูมิ ในคุ้มวัดทุกคุ้มวัด ในเขตเทศบาลตำบลสุวรรณภูมิ และบั้งไฟเอ้ ทั่วเขตจังหวัดร้อยเอ็ด จะเข้าร่วมแข่งขันประเภทบั้งไฟขนาดใหญ่ทั้งหมด จนทำให้ เป็นหนึ่งในงานประเพณีบั้งไฟที่มีชื่อเสียงที่สุดอีกแห่งหนึ่งของประเทศ จนมีคำกล่าวที่ว่า "หากอยากดูบั้งไฟครบครัน หลากหลายกิจกรรม ไปที่ ยโสธร หากอยากดูบั้งไฟจุดขึ้นสูง จำนวนมาก ให้ไปที่อำเภอพนมไพร และ หากอยากดู บั้งไฟเอ้ตกแต่งสวยงามขนาดใหญ่มากที่สุดและขบวนรำสวยงามมากที่สุดไปที่ อำเภอสุวรรณภูมิ " โดยจะมีการประกวดขบวนแห่รำเซิ้งสวยงาม (ต่อมาถูกเปลี่ยนชื่อเป็นขบวนฟ้อนสวยงาม) ชิงถ้วยพระราชทานพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งได้มีการถูกจัดขึ้นเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2567 เป็นต้นมา นอกจากนี้ในปีพ.ศ. 2568 ยังได้มีการจัดการแข่งขันบั้งไฟเอ้สวยงาม (ลายศรีภูมิ) ชิงถ้วยพระราชทาน สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีฯ ขึ้นเป็นครั้งแรก ซึ่งเป็นการประกวดชิงถ้วยพระราชทานในหมวดการแข่งขันบั้งไฟเอ้ ที่เกิดขึ้นที่แรกและแห่งเดียวของประเทศไทย ดังนั้นงานบุญบั้งไฟลายศรีภูมิจึงเป็นงานบุญบั้งไฟที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากเจ้านายในราชวงศ์จักรีมากที่สุดเท่าที่เคยมีมาของงานประเพณีบุญบั้งไฟแห่งประเทศไทย ซึ่งสมเกียรติและฐานะกับดินแดนที่มีการจัดงานบุญบั้งไฟอย่างยิ่งใหญ่ เป็นเอกลักษณ์และมีความเก่าแก่และต่อเนื่องมาอย่างยาวนานมากที่สุดแห่งหนึ่งของภาคอีสานและของประเทศไทย นอกจากนี้ยังเป็นงานประเพณีที่ดึงดูดและเป็นศูนย์รวมให้ลูกหลานเมืองศรีภูมิหรือเครือข่ายลูกหลานเจ้าแก้วมงคล (บรรพชนกลุ่มใหญ่ของภาคอีสาน) ที่มีอยู่ทั่วภาคอีสานและประเทศไทยให้กลับมาเยี่ยมเยือนถิ่นเก่าของบรรพชน ซึ่งได้ขึ้นชื่อว่าเป็น เมืองบรรพบุรุษของชาวอีสาน ก่อนที่ภายหลังจะมีการอพยพแยกกันออกไปสร้างเมืองและชุมชนต่างๆมากมายทั่วภาคอีสาน นับได้ว่าเป็นศูนย์รวมทางจิตใจให้แก่ลูกหลานชาวอีสานได้มากมายเลยทีเดียว

ชาวอำเภอสุวรรณภูมิที่มีชื่อเสียง

• สิลา วีระวงส์ กวี นักเขียน ศิลปินมรดกอีสาน นักปราชญ์คนสำคัญของชาวลาว
• เชาวน์ สายเชื้อ ประธานศาลรัฐธรรมนูญ ท่านแรก
• ขจรศักดิ์ ศรีสวาสดิ์ อดีต ส.ส.ร้อยเอ็ด พรรคความหวังใหม่
• กิตติ สมทรัพย์ ส.ส.ร้อยเอ็ดเขต 6 อำเภอสุวรรณภูมิ อำเภอโพนทราย อำเภอหนองฮี
• คารม พลพรกลาง รองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี
• ไพวรินทร์ ขาวงาม กวี นักเขียน ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ กวีนิพนธ์ พุทธศักราช 2558
• ก้องนภา วัชรวิทย์ นักมวย
• สุพรรณษา เวชกามา (ลำไย ไหทองคำ) นักร้องลูกทุ่ง,หมอลำ นักแสดง พิธีกร^[10]
• เอกราช สุวรรณภูมิ นักร้องลูกทุ่ง
• เจมส์ จตุรงค์ นักร้องลูกทุ่ง,หมอลำ นักแสดง