อักษรไทลื้อ

อักษรไทลื้อใหม่ (ᦟᦲᧅᦷᦎᦺᦑᦟᦹᧉ "หลิกโต๊ไตหลื่อ") หรือเรียกอีกชื่อว่า สิบสองปันนาไต่^[4] และอักษรไทตัวย่อ เป็นอักษรสระประกอบที่ใช้เขียนภาษาไทลื้อ โดยพัฒนาในประเทศจีนช่วงคริสต์ทศวรรษ 1950 อักษรไทลื้อใหม่มีฐานจากอักษรธรรมล้านนาที่พัฒนาขึ้นใน ป. ค.ศ. 1200 รัฐบาลจีนสนับสนุนอักษรนี้ไว้แทนที่อักษรแบบเก่า อย่างไรก็ตาม เนื่องจากไม่มีการบังคับสอนด้วยอักษรนี้ ทำให้หลายคนไม่สามารถอ่านอักษรไทลื้อใหม่ได้ นอกจากนี้ ชุมชนชาวไทลื้อในประเทศพม่า, ลาว, ไทย และเวียดนามยังคงใช้อักษรธรรมล้านนาต่อไป

อักษรไทลื้อใหม่ ᦟᦲᧅᦷᦎᦺᦑᦟᦹᧉ สิบสองปันนาไต่
ชนิด	อักษรสระประกอบ
ช่วงยุค	ตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 1950
ทิศทาง	ซ้ายไปขวา
ภาษาพูด	ไทลื้อ
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่	ชุดตัวอักษรไซนายดั้งเดิม[a] ชุดตัวอักษรฟินิเชีย[a] ชุดตัวอักษรแอราเมอิก[a] พราหมี ทมิฬ-พราหมี กทัมพะหรือปัลลวะ[1] ปยูหรือมอญเก่า[1] มอญ[2][3] อักษรธรรม อักษรไทลื้อใหม่
ISO 15924
ISO 15924	Talu (354), ​New Tai Lue
ยูนิโคด
ยูนิโคดแฝง	New Tai Lue
ช่วงยูนิโคด	U+1980-U+19DF
บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ

ป้ายไชนาโพสต์ในอักษรไทลื้อใหม่ (ข้างบนอักษรจีน) ที่บ่อหาน มณฑลยูนนาน อ่านว่า hoŋ⁴ faːk¹ haːi¹ tsoŋ⁵ ko⁶ ("โฮงฝากหายโจ๋งโก่" แปลว่า สำนักงานการไปรษณีย์ประเทศจีน)

ประวัติ

อักษรไทลื้อเก่า

มีลักษณะใกล้เคียงกับอักษรล้านนา เนื่องจากได้รับอิทธิพลทางศาสนาพุทธจากอาณาจักรล้านนา

อักษรไทลื้อใหม่

พัฒนามาจากอักษรไทลื้อเก่าเมื่อราว พ.ศ. 2493 เพื่อใช้แทนอักษรเดิมที่ใช้มาตั้งแต่ พ.ศ. 1743 อักษรแบ่งเป็นอักษรสูงกับอักษรต่ำ พยัญชนะที่เป็นตัวสะกดจะมีรูปเฉพาะ รัฐบาลจีนได้รณรงค์ให้ชาวไทลื้อในจีนใช้อักษรนี้ แต่หลังจาก พ.ศ. 2523 ชาวไทลื้อได้รื้อฟื้นอักษรแบบเดิมขึ้นมาอีก ส่วนชาวไทลื้อในลาว พม่าและไทย ยังใช้อักษรแบบเดิมอยู่

พยัญชนะ

ต้น

พยัญชนะมักมาเป็นคู่เพื่อระบุเสียงวรรณยุกต์ 2 อัน (สูงและต่ำ) ซึ่งคล้ายกับอักษรไทยและอักษรลาว^[4]

สัทอักษรสากล	อักษรสูง (ไทลื้อใหม่)	เทียบรูปอักษรไทย	อักษรต่ำ (ไทลื้อใหม่)	เทียบรูปอักษรไทย
/ka/	ᦂ	ก	ᦅ	ค
/xa/	ᦃ	ข	ᦆ	ฅ
/ŋa/	ᦄ	หฺง	ᦇ	ง
/t͡sa/	ᦈ	จ	ᦋ	ช
/sa/	ᦉ	ส	ᦌ	ซ
/ja/	ᦊ	ย, อฺย (ตรงกับ ຢ ຢາ ในอักษรลาว)	ᦍ	ย
/da/	ᦡ	ด	ᦤ	ด
/ta/	ᦎ	ต	ᦑ	ท
/tʰa/	ᦏ	ถ	ᦒ	ธ
/na/	ᦐ	หฺน	ᦓ	น
/ba/	ᦢ	บ	ᦥ	บ
/pa/	ᦔ	ป	ᦗ	พ
/pʰa/	ᦕ	ผ	ᦘ	ภ
/fa/	ᦚ	ฝ	ᦝ	ฟ
/ma/	ᦖ	หฺม	ᦙ	ม
/la/	ᦜ	หฺล	ᦟ	ล
/wa/	ᦛ	หฺว	ᦞ	ว
/ha/	ᦠ	ห	ᦣ	ร/ฮ
/ʔa/	ᦀ	อ	ᦁ	อ
/kʷa/	ᦦ	กฺว	ᦨ	คฺว
/xʷa/	ᦧ	ขฺว	ᦩ	ฅฺว
/sʷa/	ᦪ	สฺว	ᦫ	ซฺว

ท้าย

พยัญชนะท้ายไม่มีเสียงท้ายดั้งเดิมเป็นสระ /a/^[4] แต่จะมีรูปพยัญชนะหน้าดัดแปลงเป็นเครื่องหมายวิราม ลักษณะคล้ายตะขอ:

สัทอักษรสากล	รูปอักษรไทลื้อใหม่	เทียบรูปอักษรไทย	หมายเหตุ
/k̚/	ᧅ	ก	มาตราตัวสะกดแม่ กก
/t̚/	ᧆ	ด	มาตราตัวสะกดแม่ กด
/p̚/	ᧇ	บ	มาตราตัวสะกดแม่ กบ
/ŋ/	ᧂ	ง	มาตราตัวสะกดแม่ กง
/n/	ᧃ	น	มาตราตัวสะกดแม่ กน
/m/	ᧄ	ม	มาตราตัวสะกดแม่ กม
/w/	ᧁ	ว	มาตราตัวสะกดแม่ เกอว
/ʔ/	ᦰ	ะ	เครื่องหมายวิสรรชนีย์ สำหรับพยางค์ที่ ไม่มีพยัญชนะท้าย (มาตราตัวสะกดแม่ ก กา)

สระ

พยัญชนะมีสระดั้งเดิมเป็นสระ /a/ ในตารางข้างล่าง '◌' แสดงเป็นพยัญชนะและใช้ระบุที่ตั้งของสระหลายแบบ:

สระเสียงสั้น			สระเสียงยาว			สระประสมเสียง i (มาตราตัวสะกดแม่ เกอย)
อักษรไทลื้อใหม่	เทียบรูปอักษรไทย	สัทอักษรสากล	อักษรไทลื้อใหม่	เทียบรูปอักษรไทย	สัทอักษรสากล	อักษรไทลื้อใหม่	เทียบรูปอักษรไทย	สัทอักษรสากล
ไม่มี	ไม่มี	/a/				ᦺ◌	ไ-	/aj/
◌ᦰ	-ะ	/aʔ/	◌ᦱ	-า	/aː/	◌ᦻ	-าย	/aːj/
◌ᦲᦰ	-ิ	/iʔ/	◌ᦲ	-ี	/i(ː)/
◌ᦹᦰ	-ึ	/ɯʔ/	◌ᦹ	-ื	/ɯ(ː)/	◌ᦿ	-ืย	/ɯj/
ᦵ◌ᦰ	เ-ะ	/eʔ/	ᦵ◌	เ-	/e(ː)/
ᦶ◌ᦰ	แ-ะ	/ɛʔ/	ᦶ◌	แ-	/ɛ(ː)/
◌ᦳ	-ุ	/u(ʔ)/	◌ᦴ	–ู	/uː/	◌ᦼ	–ูย	/uj/
ᦷ◌ᦰ	โ-ะ	/oʔ/	ᦷ◌	โ-	/o(ː)/	◌ᦽ	-วย	/oj/
◌ᦸᦰ	เ-าะ	/ɔʔ/	◌ᦸ	-อ	/ɔ(ː)/	◌ᦾ	-อย	/ɔj/
ᦵ◌ᦲᦰ	เ-อะ	/ɤʔ/	ᦵ◌ᦲ	เ-อ, เ-ิ	/ɤ(ː)/	ᦵ◌ᧀ	เ-อย, เ-ย	/ɤj/

วรรณยุกต์

อักษรไทลื้อใหม่มีสัญลักษณ์วรรณยุกต์สองแบบที่ท้ายพยางค์: ᧈ และ ᧉ^[4] เนื่องจากการแสดงวรรณยุกต์ 2 เสียงต้องใช้พยัญชนะ 2 ตัว เครื่องหมายเสียงวรรณยุกต์จึงสามารถแสดงรูปวรรณยุกต์เฉพาะได้ 6 เสียง:

	เสียงสูง			เสียงต่ำ
สัญลักษณ์		ᧈ	ᧉ		ᧈ	ᧉ
แสดงด้วยอักษรเสียง k	ᦂ	ᦂᧈ	ᦂᧉ	ᦅ	ᦅᧈ	ᦅᧉ
เทียบรูปอักษรไทย	ก	ก่	ก้	ค	ค่	ค้
สัทอักษรสากล	/ka˥/	/ka˧˥/	/ka˩˧/	/ka˥˩/	/ka˧/	/ka˩/
ทับศัพท์	ka¹	ka²	ka³	ka⁴	ka⁵	ka⁶

อักษรย่อ

มีการใช้อักษรย่อแค่สองตัวอักษร:

• คำว่า ᦶᦟᦰ และ (/lɛʔ˧/) สามารถย่อได้เป็น ᧞
• คำว่า ᦶᦟᧁᧉ แล้ว (/lɛu˩/) สามารถย่อได้เป็น ᧟

ตัวเลข

อักษรไทลื้อมีชุดตัวเลขของตัวเอง:

0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
᧐	᧑/᧚	᧒	᧓	᧔	᧕	᧖	᧗	᧘	᧙

ถ้าเลข ᧑ อาจสับสนกับสระ ᦱ จะมีการใช้รูปอักขระเลขหนึ่งอีกแบบ (᧚) แทน^[4]

ยูนิโคด

ไทลื้อใหม่ Unicode.org chart (PDF)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

U+198x

ᦀ

ᦁ

ᦂ

ᦃ

ᦄ

ᦅ

ᦆ

ᦇ

ᦈ

ᦉ

ᦊ

ᦋ

ᦌ

ᦍ

ᦎ

ᦏ

U+199x

ᦐ

ᦑ

ᦒ

ᦓ

ᦔ

ᦕ

ᦖ

ᦗ

ᦘ

ᦙ

ᦚ

ᦛ

ᦜ

ᦝ

ᦞ

ᦟ

U+19Ax

ᦠ

ᦡ

ᦢ

ᦣ

ᦤ

ᦥ

ᦦ

ᦧ

ᦨ

ᦩ

ᦪ

ᦫ

U+19Bx

ᦰ

ᦱ

ᦲ

ᦳ

ᦴ

ᦵ

ᦶ

ᦷ

ᦸ

ᦹ

ᦺ

ᦻ

ᦼ

ᦽ

ᦾ

ᦿ

U+19Cx

ᧀ

ᧁ

ᧂ

ᧃ

ᧄ

ᧅ

ᧆ

ᧇ

ᧈ

ᧉ

U+19Dx

᧐

᧑

᧒

᧓

᧔

᧕

᧖

᧗

᧘

᧙

᧚

᧞

᧟

ดูเพิ่ม

• อักษรไทธรรม
• อักษรไทใต้คง

อ้างอิง

1. Diringer, David (1948). Alphabet a key to the history of mankind. p. 411.
2. Hartmann, John F. (1986). "The spread of South Indic scripts in Southeast Asia". Crossroads: An Interdisciplinary Journal of Southeast Asian Studies. 3 (1): 6–20. JSTOR 40860228.
3. Penth, Hans (1986). "On the History of Thai scripts" (PDF). {{cite journal}}: Cite journal ต้องการ |journal= (help)
4. "The Unicode Standard, Chapter 16.6: New Tai Lue" (PDF). Unicode Consortium. March 2020.

• อักษรไทลื้อ