ลำดับเวลาในยุคสามก๊ก

ต่อไปนี้เป็นลำดับเวลาในยุคสามก๊ก (ค.ศ. 220-280) ของประวัติศาสตร์จีน ในทางวิชาการ ยุคสามก๊กหมายถึงช่วงระยะเวลาตั้งแต่การก่อตั้งวุยก๊ก (ค.ศ. 220–266) ในปี ค.ศ. 220 จนถึงการพิชิตง่อก๊ก (ค.ศ. 229–280) โดย ราชวงศ์จิ้นตะวันตก (ค.ศ. 265–316) ในปี ค.ศ. 280 อย่างไรก็ตาม นักประวัติศาสตร์จีนและคนทั่วไปจำนวนมากได้ขยายจุดเริ่มต้นของยุคสามก๊กกลับไปถึงเหตุการณ์กบฏโพกผ้าเหลืองซึ่งเกิดขึ้นในปี ค.ศ. 184 ในช่วงปลายยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก (ค.ศ. 25–220)

ลำดับการเปลี่ยนแปลงของอาณาเขตในยุคสามก๊ก

ดูเพิ่ม: ลำดับเวลาในราชวงศ์ฮั่น และ ลำดับเวลาในราชวงศ์จิ้น

คริสต์ทศวรรษ 180

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
184	ฤดูใบไม้ผลิ	กบฏโพกผ้าเหลือง: กบฏโพกผ้าเหลืองก่อความวุ่นวายทางภาคเหนือและตะวันออก แล้วถูกราชสำนักปราบปราม [1][2]
	ฤดูหนาว	กบฏเลียงจิ๋ว: เกิดกบฏขึ้นที่มณฑลเลียงจิ๋ว (เหลียงโจว; 涼州; ปัจจุบันอยู่บริเวณเมืองอู่เวย์ มณฑลกานซู่)[1]
185		พระราชวังหลวงเสียหายด้วยเหตุเพลิงไหม้ จึงมีการเรียกเก็บภาษีเพิ่มเติมเพื่อบูรณะซ่อมแซม[1]
188		มีการแต่งตั้งผู้ว่าราชการมณฑลเพื่อรวมอำนาจการปกครองมณฑล[1]
189	ฤดูร้อน	พระเจ้าเลนเต้สวรรคต พระมเหสีโฮเฮาและโฮจิ๋นพี่ชายยกหองจูเปียน (เล่าเปียน) ขึ้นเสวยราชย์ และจัดตั้งรัฐบาลผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน [1]
	ฤดูหนาว	สิบขันทีสังหารโฮจิ๋น ภายหลังสิบขันทีถูกกำจัดโดยอ้วนเสี้ยว[2] ตั๋งโต๊ะเข้าควบคุมเมืองหลวงลกเอี๋ยง ปลดหองจูเปียนและตั้งหองจูเหียบ (เล่าเหียบ) พระอนุชาต่างมารดาขึ้นเสวยราชย์แทนเป็นพระเจ้าเหี้ยนเต้[1]
189		ศึกปราบตั๋งโต๊ะ: กองพันธมิตรต่อต้านตั๋งโต๊ะก่อตั้งขึ้นทางภาคตะวันออก นำโดยอ้วนเสี้ยว[1]

คริสต์ทศวรรษ 190

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
190		การทัพปราบตั๋งโต๊ะ: กองพันธมิตรต่อต้านตั๋งโต๊ะก่อตั้งขึ้นทางภาคตะวันออก นำโดยอ้วนเสี้ยว[1]
		ตั๋งโต๊ะเผาเมืองลกเอี๋ยง ปล้นสุสานหลวง แล้วย้ายเมืองหลวงไปเมืองเตียงฮัน [2] กองทัพพันธมิตรสลายตัว และขุนนางท้องถิ่นตั้งตนเป็นขุนศึก[1]
191		เตียวฬ่อก่อตั้งลัทธิในฮันต๋ง[1]
192		อ้องอุ้นและลิโป้สังหารตั๋งโต๊ะ อ้องอุ้นถูกลิฉุยและกุยกีทหารของตั๋งโต๊ะสังหาร[1]
		ซัวหยงเสียชีวิต[2]
		โจโฉครองมณฑลกุนจิ๋ว[1]
195		พระเจ้าเหี้ยนเต้เสด็จหนีจากเมืองเตียงฮัน[1]
		ซุนเซ็กตั้งตนเป็นใหญ่ทางใต้ของแม่น้ำฉางเจียง (แม่น้ำแยงซี)[1]
196		พระเจ้าเหี้ยนเต้เสด็จย้ายไปประทับที่เมืองฮูโต๋ภายใต้การควบคุมของโจโฉ[1]
197		การทัพปราบอ้วนสุด: อ้วนสุดตั้งตนเองเป็นจักรพรรดิ แต่ถูกโจโฉตีจนถอยร่นลงใต้[1]
199		ยุทธการที่อี้จิง: อ้วนเสี้ยวกำจัดกองซุนจ้านที่มณฑลอิวจิ๋ว[1]
		อ้วนสุดเสียชีวิต[1]

คริสต์ทศวรรษ 200

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
200		ยุทธการที่กัวต๋อ: อ้วนเสี้ยวพ่ายแพ้โจโฉที่กัวต๋อ (ปัจจุบันอยู่บริเวณทางตะวันออกเฉียงเหนือของอำเภอจงมู่ มณฑลเหอหนาน)[1]
		ซุนเซ็กเสียชีวิต ซุนกวนน้องชายสืบทอดตำแหน่งแทน[1]
		เต้เหี้ยนเสียชีวิต[2]
202		อ้วนเสี้ยวเสียชีวิต อ้วนซงบุตรชายสืบทอดตำแหน่ง[1]
203		โจโฉเริ่มการศึกเพื่อรวบรวมภาคเหนือของจีน[1]
207		ยุทธการที่เขาเป๊กลงสาน: โจโฉปราบชนเผ่าออหวนและรวบรวมภาคเหนือของจีนเป็นปึกแผ่น[1]
208		เล่าเปียวที่มณฑลเกงจิ๋ว โจโฉเข้ายึดครองเกงจิ๋ว[1]
		ยุทธการที่ผาแดง: โจโฉพ่ายแพ้ให้ซุนกวนและเล่าปี่ที่เซ็กเพ็ก (ผาแดง) ในแม่น้ำฉางเจียง (ปัจจุบันอยู่บริเวณทางตะวันตกของเขตเจียงเซี่ย มณฑลหูเป่ย์) [1]

คริสต์ทศวรรษ 210

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
210		เล่าปี่ยึดครองทางใต้ของมณฑลเกงจิ๋ว[1]
211		ยุทธการที่ด่านตงก๋วน: โจโฉชนะม้าเฉียวและหันซุย และเริ่มการศึกทางภาคตะวันตกเฉียงเหนือของจีน[1]
		การยึดเอ๊กจิ๋วของเล่าปี่: เล่าเจี้ยงเชิญเล่าปี่มายังมณฑลเอ๊กจิ๋ว (ปัจจุบันครอบคลุมพื้นที่มณฑลเสฉวนและเมืองฉงชิ่ง)[1]
214		การยึดเอ๊กจิ๋วของเล่าปี่: เล่าปี่ยึดครองมณฑลเอ๊กจิ๋วจากเล่าเจี้ยง[1]
215		ยุทธการที่เองเปงก๋วน: เตียวฬ่อยอมจำนนมอบเมืองฮันต๋งให้โจโฉ[1]
216		โจโฉตั้งตนเองเป็นวุยอ๋อง[3]
219	ฤดูใบไม้ผลิ	ยุทธการที่เขาเตงกุนสัน: เล่าปี่ปราบแฮหัวเอี๋ยนขุนพลของโจโฉและยึดครองฮันต๋ง[1]
	ฤดูใบไม้ร่วง	เล่าปี่ตั้งตนเองเป็นฮันต๋งอ๋อง[1]
		ยุทธการที่อ้วนเซีย: กวนอูขุนพลของเล่าปี่โจมตีทางเหนือของมณฑลเกงจิ๋ว[1]
	ฤดูหนาว	การรุกรานเกงจิ๋วของลิบอง: ลิบองขุนพลของซุนกวนโจมตีกวนอูและเข้ายึดทางใต้ของมณฑลเกงจิ๋ว [1]

คริสต์ทศวรรษ 220

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
220		กวนอูถูกประหารชีวิตโดยซุนกวน[3]
	ฤดูใบไม้ผลิ	โจโฉเสียชีวิตที่เมืองลกเอี๋ยง โจผีบุตรชายสืบทอดตำแหน่งแทน[1]
		มีการริเริ่มระบบเก้าตำแหน่ง[3]
	ฤดูหนาว	โจผีบังคับพระเจ้าเหี้ยนเต้ให้สละราชสมบัติ แล้วสถาปนาตนขึ้นเป็นจักรพรรดิแห่งราชวงศ์วุย เป็นการสิ้นสุดของราชวงศ์ฮั่น[1]
221		เล่าปี่สถาปนาตนเป็นจักรพรรดิแห่งราชวงศ์ฮั่น[3]
222		ยุทธการที่อิเหลง: พระเจ้าเล่าปี่พ่ายแพ้ให้ลกซุนขุนพลของซุนกวน [3]
223		พระเจ้าเล่าปี่สวรรคต เล่าเสี้ยนขึ้นครองราชย์[3]
225		การบุกลงใต้ของจูกัดเหลียง: จูกัดเหลียงพิชิตหนานจง[3]
226		พระเจ้าโจผีสวรรคต โจยอยขึ้นครองราชย์[3]
228		การบุกขึ้นเหนือของจูกัดเหลียง: ม้าเจ๊กพ่ายแพ้ให้กับเตียวคับ[3]
229		ซุนกวนสถาปนาตนเป็นป็นจักรพรรดิแห่งราชวงศ์ง่อที่เมืองเกี๋ยนเงียบ (หนานจิง) ง่อก๊กเข้าเป็นพันธมิตรกับจ๊กก๊ก[3]

คริสต์ทศวรรษ 230

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
230		กองกำลังของง่อก๊กเดินทางไปยังเกาะที่มีชื่อว่าอี๋โจว (คาดว่าจะเป็นเกาะไต้หวันในปัจจุบัน) ทหารส่วนใหญ่เสียชีวิตที่เกาะ แต่ยังสามารถนำชนพื้นเมืองหลายพันคนกลับไปยังแผ่นดินจีนได้[4]
231		การบุกขึ้นเหนือของจูกัดเหลียง: จูกัดเหลียงยกทัพบุกวุยก๊กอีกครั้ง แต่จำต้องถอนทัพเพราะขาดเสบียง[3]
232		โจสิดเสียชีวิต[3]
233		ซุนกวนส่งทูตไปหากองซุนเอี๋ยนทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แต่ทูตกลับถูกจับมาฆ่าและศีรษะถูกส่งไปให้วุยก๊ก[3]
234		ยุทธการที่ทุ่งราบอู่จั้ง: จูกัดเหลียงเสียชีวิตระหว่างการทำศึกครั้งสุดท้ายกับวุยก๊ก[5]
237		กองซุนเอี๋ยนตั้งตนเองเป็นเอี้ยนอ๋อง[5]
238		การบุกเลียวตั๋งของสุมาอี้: สุมาอี้สังหารกองซุนเอี๋ยนและผนวกดินแดนภายใต้การปกครองของกองซุนเอี๋ยน[5]
239		พระเจ้าโจยอยสวรรคต โจฮองขึ้นครองราชย์ แต่อำนาจที่แท้จริงเป็นของสุมาอี้และโจซองที่เป็นผู้สำเร็จราชการร่วม[5]

คริสต์ทศวรรษ 240

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
245		สงครามโคกูรยอ-วุยก๊ก: บู๊ขิวเขียมขุนพลของวุยก๊กชนะอาณาจักรโคกูรยอ ยึดได้เมืองกุงแน[6]
249		สุมาอี้สังหารโจซองและโฮอั๋น[5]
		หวังปี้เสียชีวิต[5]

คริสต์ทศวรรษ 250

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
251		สุมาอี้เสียชีวิต สุมาสูบุตรชายสืบทอดตำแหน่งแทน[5]
		วุยก๊กแบ่งเผ่าซฺยงหนูเป็นสองส่วนเพื่อบั่นทอนกำลัง[5]
252		สุมาสูได้รับตำแหน่งขุนพลใหญ่[5]
		พระเจ้าซุนกวนสวรรคต ซุนเหลียงขึ้นครองราชย์ จูกัดเก๊กเป็นผู้สำเร็จราชการ[5]
253		ซุนจุ๋นสังหารจูกัดเก๊ก[5]
254		สุมาสูปลดพระเจ้าโจฮองและสถาปนาโจมอขึ้นเป็นจักรพรรดิแทน[5]
255		สุมาสูเสียชีวิต สุมาเจียวน้องชายสืบทอดตำแหน่งแทน[5]
256		ซุนจุ๋นเสียชีวิต[5]
		อองซกเสียชีวิต[5]
258		พระเจ้าซุนเหลียงถูกปลดโดยซุนหลิม ซุนฮิวขึ้นครองราชย์แทน [5] ขันทีฮุยโฮเริ่มมีอำนาจในราชสำนักจ๊กก๊ก[5]
259		กองทัพวุยก๊กพ่ายแพ้ให้กับอาณาจักรโคกูรยอที่ยังแม็งกก[7]

คริสต์ทศวรรษ 260

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
260		การปลงพระชนม์โดยสุมาเจียว: สุมาเจียวปลงพระชนม์พระเจ้าโจมอและสถาปนาโจฮวนขึ้นเป็นจักรพรรดิแทน[5]
		ซุนเหลียงสิ้นพระชนม์
261		ทั่วป๋า ลี่เหวย์ผู้นำชนเผ่าเซียนเปย์ตระกูลทั่วป๋ายอมสวามิภักดิ์ต่อวุยก๊ก
262		การบุกขึ้นเหนือของเกียงอุย: เกียงอุยยกทัพบุกขึ้นเหนือเป็นครั้งที่ 11 และครั้งสุดท้าย
		สุมาเจียวสังหารจี คางผู้เป็นหนึ่งในเจ็ดปราชญ์แห่งป่าไผ่[5]
263		การทัพเกาจิ๋ว: ชาวหลักเหวียตในมณฑลเกาจิ๋ว (ทางเหนือของเวียดนาม) ภายใต้การนำของหลา ฮึงได้ก่อกบฏต่อง่อก๊ก[8] วุยก๊ก (และราชวงศ์จิ้นตะวันตกในภายหลัง) ส่งทัพไปหนุนช่วยกบฏ
		การพิชิตจ๊กก๊กโดยวุยก๊ก: เล่าเสี้ยนยอมจำนนต่อสุมาเจียว เป็นการสิ้นสุดของจ๊กก๊ก[5]
264		วุยก๊กก่อตั้งมณฑลเหลียงโจว (梁州)
		กบฏจงโฮย: จงโฮยและเกียงอุยก่อกบฏในเซงโต๋ แต่ทั้งคู่ถูกสังหารโดยผู้ก่อการกำเริบ
		การล้อมเองอั๋น: หลัว เซี่ยนขับไล่ทัพง่อก๊กจากการอ้างสิทธิ์เหนืออาณาเขตของอดีตจ๊กก๊ก
		สุมาเจียวสถาปนาจีนเป็นจีนอ๋อง[5]
		ง่อก๊กก่อตั้งมณฑลกว่างโจวอีกครั้ง
		ซุนฮิวสวรรคต ซุนโฮขึ้นสืบราชบัลลังก์[5]
265		สุมาเจียวเสียชีวิต สุมาเอี๋ยนสืบทอดตำแหน่ง[9]
266		สุมาเอี๋ยนปลดโจฮวนจากตำแหน่งจักรพรรดิ และสถาปนาตนขึ้นเป็นจักรพรรดิแห่งราชวงศ์จิ้นตะวันตก เป็นการสิ้นสุดของวุยก๊ก[9]
268		ง่อก๊กโจมจีราชวงศ์จิ้นตะวันตกในหลายแนวรบแต่ถูกขับไล่กลับไป อาณาจักรเลิมเอิ๊ปและฟูนานส่งบรรณาการมายังราชวงศ์จิ้น
269		การทัพเกาจิ๋ว: ง่อก๊กเปิดฉากโจมตีตอบโต้ในมณฑลเกาจิ๋ว
		ราชวงศ์จิ้นก่อตั้งมณฑลฉินโจว (秦州)

คริสต์ทศวรรษ 270

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
270		กบฏทูฟ่า ชู่จีเหนิง: ทูฟ่า ชู่จีเหนิงนำกบฏชนเผ่าต่อต้านราชวงศ์จิ้นตะวันตกในมณฑลฉินโจว (秦州) และเลียงจิ๋ว (涼州 เหลียงโจว)
		เจาจิ๋วบัณฑิตจ๊กก๊กเสียชีวิต[9]
271		เล่าเสี้ยนถึงแก่กรรม
		การทัพเกาจิ๋ว: ง่อก๊กยึดได้มณฑลเกาจิ๋วคืนจากราชวงศ์จิ้นตะวันตก[8]
272		ราชวงศ์จิ้นตะวันตกปราบกบฏชนเผ่าซฺยงหนูในมณฑลเป๊งจิ๋ว
		ยุทธการที่ซีหลิง: ทัพง่อก๊กนำโดยลกข้องเอาชนะทัพราชวงศ์จิ้นตะวันตกและยึดเมืองซีเหลง (อยู่ในเขตซีหลิง มณฑลหูเป่ย์ในปัจจุบัน) คืนมาได้
274		โจฮองสิ้นพระชนม์
275		กบฏทูฟ่า ชู่จีเหนิง: ทูฟ่า ชู่จีเหนิงยอมจำนนต่อราชวงศ์จิ้นตะวันตก
277		กบฏทูฟ่า ชู่จีเหนิง: ทูฟ่า ชู่จีเหนิงก่อกบฏอีกครั้ง
279		กบฏทูฟ่า ชู่จีเหนิง: ทูฟ่า ชู่จีเหนิงยึดได้มณฑลเลียงจิ๋ว ทัพราชวงศ์จิ้นตะวันตกนำโดยหม่า หลงปราบปรามกบฏ
		การพิชิตง่อก๊กโดยราชวงศ์จิ้น: ราชวงศ์จิ้นตะวันตกเริ่มการพิชิตง่อก๊ก

คริสต์ทศวรรษ 280

ปี (ค.ศ.)	ฤดู	เหตุการณ์
280		การพิชิตง่อก๊กโดยราชวงศ์จิ้น: ซุนโฮยอมจำนนต่อราชวงศ์จิ้น เป็นการสิ้นสุดของง่อก๊กและยุคสามก๊ก[9]

คลังภาพ

• 
  มณฑลในช่วงปลายราชวงศ์ฮั่น
• 
  อาณาเขตของเหล่าขุนศึกในปี ค.ศ. 194
• 
  อาณาเขตของเหล่าขุนศึกในปี ค.ศ. 199
• 
  อาณาเขตของเหล่าขุนศึกในปี ค.ศ. 208
• 
  อาณาเขตของเหล่าขุนศึกในปี ค.ศ. 215
• 
  การบุกง่อก๊กของโจผี (ค.ศ. 222–225)
• 
  การบุกลงใต้ของจูกัดเหลียง ในปี ค.ศ. 225
• 
  การบุกขึ้นเหนือครั้งแรกและครั้งที่สองของจูกัดเหลียง (ค.ศ. 228–229)
• 
  การบุกขึ้นเหนือครั้งที่สามของจูกัดเหลียง ในปี ค.ศ. 229
• 
  การบุกขึ้นเหนือครั้งที่สี่และครั้งที่ห้าของจูกัดเหลียง ในปี ค.ศ. 231 และ ค.ศ. 234
• 
  ประเทศจีนในปี ค.ศ. 262
• 
  สามก๊กในปี ค.ศ. 262
• 
  ประเทศจีนในปี ค.ศ. 266
• 
  การพิชิตง่อก๊กของจิ้น ในปี ค.ศ. 280

อ้างอิง

1. Crespigny 2007, p. xxxi.
2. Xiong 2009, p. lxxxvii.
3. Xiong 2009, p. lxxxviii.
4. Knapp 1980, p. 5.
5. Xiong 2009, p. lxxxix.
6. The Three Kingdoms and Western Jin A history of China in the Third Century AD, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 August 2007, สืบค้นเมื่อ 23 April 2018 {{citation}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์ |deadurl= ถูกละเว้น แนะนำ (|url-status=) (help)
7. Shin 2014, p. 30.
8. Kiernan 2019, p. 98. sfn error: no target: CITEREFKiernan2019 (help)
9. Xiong 2009, p. xc.

บรรณานุกรม

• Crespigny, Rafe (2007), A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23-220 AD), Brill
• Knapp, Ronald G. (1980), China's Island Frontier: Studies in the Historical Geography of Taiwan, The University of Hawaii
• Shin, Michael D. (2014), Korean History in Maps, Cambridge University Press
• Xiong, Victor Cunrui (2009), Historical Dictionary of Medieval China, United States of America: Scarecrow Press, Inc., ISBN 0810860538

ดูเพิ่ม

• สามก๊ก
• ยุคสามก๊ก