ยมราช เป็นราชทินนามที่มอบให้กับขุนนางผู้ดำรงตำแหน่งเสนาบดีกรมเวียงหรือนครบาล ซึ่งเป็นหนึ่งในสี่กรมสำคัญในระบบจตุสดมภ์ มีหน้าที่ดูแลความสงบเรียบร้อยในพระนคร ผู้ที่มีราชทินนามว่ายมราชมักจะได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์สูงเป็นพระยาหรือเจ้าพระยา
 | บทความนี้อาจต้องการตรวจสอบต้นฉบับ ในด้านไวยากรณ์ รูปแบบการเขียน การเรียบเรียง คุณภาพ หรือการสะกด คุณสามารถช่วยพัฒนาบทความได้ |
รายนามผู้ดำรงตำแหน่ง
ขุนนางที่มีราชทินนามว่ายมราช ได้แก่
- ในสมัยกรุงธนบุรี
- พระยายมราช (แบน) – ต่อมาได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นเจ้าพระยาอภัยภูเบศร
- ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์[1]
- พระยายมราช (อิน) – ได้รับการแต่งตั้งโดยรัชกาลที่ 1 เมื่อพระองค์ทรงขึ้นครองราชย์และก่อตั้งราชวงศ์จักรี ในปี พ.ศ. 2325 แต่ถูกถอดจากบรรดาศักดิ์เพราะความผิดพลาดในสงครามสงครามเก้าทัพ
- เจ้าพระยายมราช (บุนนาค) – ได้รับแต่งตั้งหลังสงคราม ต่อมาเลื่อนตำแหน่งเป็นเจ้าพระยามหาเสนา (สมุหกลาโหม)
- เจ้าพระยายมราช (บุญมา) – ต่อมาได้เลื่อนตำแหน่งเป็นเจ้าพระยามหาเสนา
- เจ้าพระยายมราช (น้อย บุณยรัตพันธุ์) – ดำรงตำแหน่งในรัชกาลที่ 2 ต่อมาได้เลื่อนตำแหน่งเป็นเจ้าพระยาอภัยภูธร (สมุหนายก)
- เจ้าพระยายมราช (น้อย ศรีสุริยพาหะ) – ต่อมาเลื่อนตำแหน่งเป็นเจ้าพระยามหาเสนาในรัชกาลที่ 3
- เจ้าพระยายมราช (พูน) – ดำรงตำแหน่งในรัชกาลที่ 3
- เจ้าพระยายมราช (ฉิม) – ดำรงตำแหน่งในรัชกาลที่ 3
- เจ้าพระยายมราช (บุนนาค) – ดำรงตำแหน่งในสมัย รัชกาลที่ 3 เป็นต้นตระกูลยมนาค
- เจ้าพระยายมราช (ศุข สินศุข) – หลานของกรมหลวงอินทรพิทักษ์ (พระราชโอรสของพระเจ้าตากสิน); ได้รับแต่งตั้งในปี พ.ศ. 2394 ถึงแก่อสัญกรรมในปี พ.ศ. 2398.
- เจ้าพระยายมราช (นุช บุณยรัตพันธุ์) – ต่อมาเลื่อนตำแหน่งเป็นเจ้าพระยาภูธราภัย (สมุหนายก) ในปี พ.ศ. 2406
- เจ้าพระยายมราช (ครุฑ) – เกิดเมื่อปี พ.ศ. 2351 ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ. 2407 จนถึงแก่อสัญกรรมในปีถัดมา
- เจ้าพระยายมราช (แก้ว) – บุตรของเจ้าพระยาบดินทรเดชา; เกิดเมื่อปี พ.ศ. 2347 ถึงแก่อสัญกรรมในปี พ.ศ. 2414
- เจ้าพระยายมราช (เฉย) – ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ปี พ.ศ. 2414 จนถึงแก่อสัญกรรมในปี พ.ศ. 2424; เป็นต้นตระกูลยมาภัย
หลังจากเจ้าพระยายมราช (เฉย) ถึงแก่อสัญกรรม ตำแหน่งเจ้ากรมนครบาลถูกปล่อยให้ว่างลง เนื่องจากมีการปฏิรูประบบการปกครองและยกเลิกระบบจตุสดมภ์ รัฐบาลได้จัดตั้งคณะกรรมการสี่ท่านเพื่อดูแลหน้าที่ในระหว่างนั้น จนกระทั่งได้มีการสถาปนากระทรวงนครบาลขึ้นในปี พ.ศ. 2435 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ ได้รับการแต่งตั้งเป็นเสนาบดีคนแรก และในปี พ.ศ. 2450 พระยาสุขุมนัยวินิต ได้สืบตำแหน่งต่อ และต่อมาได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นเจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) ในปี พ.ศ. 2451 เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) เป็นผู้ได้รับราชทินนามว่ายมราชเป็นคนสุดท้าย ก่อนที่กระทรวงนครบาลจะถูกรวมเข้ากับกระทรวงมหาดไทย ในวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2465[1]
อ้างอิง
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
