ภาษาหมิ่นใต้

บทความนี้เกี่ยวกับทุกกลุ่มของภาษาหมิ่นใต้ สำหรับภาษาฮกเกี้ยน ดูที่ ภาษาหมิ่นใต้มาตรฐาน

ภาษาหมิ่นใต้, หมิ่นหนาน (ตามสำเนียงจีนกลาง), บั่นลั้ม (ตามสำเนียงฮกเกี้ยน) หรือ มั่งนั้ม (ตามสำเนียงแต้จิ๋ว) เป็นหนึ่งในกลุ่มภาษาจีนใช้พูดทางใต้ของมณฑลฝูเจี้ยนและบริเวณใกล้เคียง และโดยลูกหลานของผู้อพยพจากบริเวณนี้เข้าไปยังบริเวณอื่น ๆ ทั่วโลก โดยทั่วไปภาษาหมิ่นใต้เป็นชื่อเรียกโดยชาวจีนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สำเนียงหนึ่งในภาษานี้เรียกภาษาฮกเกี้ยน อยู่ในกลุ่มภาษาหมิ่น ของภาษาจีน โดยปกติไม่สามารถเข้าใจกันได้กับภาษาหมิ่นตะวันออก ภาษาจีนกวางตุ้ง และภาษาจีนกลาง

การกระจายตัวของผู้พูดภาษาจีนสำเนียงต่างๆ

ภาษาหมิ่นใต้/หมิ่นหนาน
閩南語 / 闽南语 Bân-lâm-gú
ประเทศที่มีการพูด	จีน, ไต้หวัน, มาเลเซีย, อินโดนีเซีย, สิงคโปร์, ฟิลิปปินส์, ไทย
ภูมิภาค	ทางใต้ของมณฑลฝูเจี้ยน; เขตแต้จิ๋ว–ซัวเถา (แต้ซัว) และคาบสมุทรเหลย์โจวในมณฑลกวางตุ้ง; ส่วนใหญ่ในไต้หวันและเกาะไหหลำ (ถ้ารวมภาษาไหหลำ)
จำนวนผู้พูด	49 ล้านคน  (ไม่พบวันที่)
ตระกูลภาษา	จีน-ทิเบต ภาษาจีน ภาษาหมิ่น ภาษาหมิ่นใต้/หมิ่นหนาน
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	ไม่มี (สำเนียงหนึ่งเป็นภาษาประจำถิ่นของไต้หวัน เรียกภาษาฮกเกี้ยนไต้หวัน)[1]
ผู้วางระเบียบ	ไม่มี (จีน), กระทรวงศึกษาธิการและองค์กรเอกชน (ในไต้หวัน)
รหัสภาษา
ISO 639-1	zh
ISO 639-2	chi (B) zho (T)
ISO 639-3	nan

ภาษาหมิ่นใต้

ภาษาหมิ่นใต้ใช้พูดทางใต้ของมณฑลฝูเจี้ยนและทางตะวันออกของมณฑลกวางตุ้ง รวมทั้งเกาะไหหลำ สำเนียงฮกโลของภาษานี้ถือเป็นภาษาถิ่นของไต้หวันเรียกภาษาฮกเกี้ยนไต้หวัน ผู้พูดภาษาหมิ่นใต้มีมากในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ทั้งใน ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ มาเลเซีย อินโดนีเซีย และ ไทย ภาษาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ส่วนหนึ่งมาจากเขตเฉาซ่าน (แต้ซัว)ในกวางตุ้งและพูดภาษาหมิ่นใต้สำเนียงแต้จิ๋ว นอกจากนี้ภาษาหมิ่นใต้ยังเป็นภาษาแม่ของชาวจีนในฟิลิปปินส์อีกราว 98.5% ซึ่งพูดสำเนียงลันนัง ประเทศไทยพูดกันมากในจังหวัดภูเก็ตและบริเวณโดยรอบ ซึ่งพูดสำเนียง ฮกเกี้ยนปีนัง เป็นสำเนียงที่พูดในปีนัง ซึ่งเดิมเป็นสำเนียงของเมืองเฉวียนโจว และ เป็นต้นภาษาทำให้เกิดภาษาไทยบ้าบ๋าภูเก็ต ซึ่งมีคำยืมในภาษาหมิ่นใต้ (สำเนียงเฉวียนโจว) จำนวนมาก

การกระจายตัวของผู้พูดภาษาหมิ่นใต้

ความแตกต่างของภาษา

ภาษาหมิ่นใต้ไม่มีรูปแบบมาตรฐาน ผู้พูดภาษานี้จะเรียนการอ่านภาษาจีนกลางในโรงเรียน ไม่มีการพัฒนาระบบการเขียนเป็นของตนเอง จนในปัจจุบันจึงมีการพัฒนาระบบการเขียนที่เป็นมาตรฐานคือใช้อักษรจีนและอักษรโรมัน

• อักษรจีนใช้ตามแบบภาษาจีนกลาง แต่มีการเพิ่มอักษรบางตัวที่ใช้เฉพาะภาษาหมิ่นใต้ ใช้ในจีน ไต้หวัน สิงคโปร์ และบริเวณอื่น ๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
• อักษรโรมัน ใช้กับภาษาฮกเกี้ยนพัฒนาขึ้นโดยมิชชันนารีคณะเพรสไบทีเรียนในประเทศจีน และปรับปรุงต่อมาโดยมิชชันนารีในไต้หวัน เริ่มเป็นที่แพร่หลายเมื่อประมาณ พ.ศ. 2433 การใช้อักษรโรมันผสมกับอักษรจีนมีให้เห็นบ้างแต่ไม่เป็นที่นิยมมากนัก เอกสารที่เขียนด้วยภาษาหมิ่นใต้รุ่นแรก ๆ เขียนเมื่อ พ.ศ. 2109 ในสมัยราชวงศ์หมิง

พยัญชนะ

มีพยัญชนะ 19 เสียง เป็นตัวสะกดได้ 9 เสียง สระมี 12 เสียง ไม่มีความแตกต่างระหว่างสระเสียงสั้นกับสระเสียงยาว วรรณยุกต์มี 5 เสียง

ไวยากรณ์

เรียงประโยคแบบประธาน-กริยา-กรรม ไม่มีการผันคำกริยาตามกาล

ภาษาถิ่นในภาษาหมิ่นหนาน

ภาษาถิ่นฮกเกี้ยน

บทความหลัก: ภาษาหมิ่นใต้มาตรฐาน

เป็นสำเนียงหลักในภาษาหมิ่นใต้มาตรฐาน (泉漳片) ยังแตกออกเป็นอีกหลายสำเนียงย่อยในแต่ละท้องถิ่น เป็นภาษาที่พูดกันในบริเวณทางตอนใต้ของมณฑลฮกเกี้ยน

• สำเนียงเฉวียนโจว (ภาษาหมิ่นใต้มาตรฐานดั้งเดิม)
  • ฮกเกี้ยนปีนัง
  • ลันนัง
  • ฮกเกี้ยนมลายูตะวันออก
  • ฮกเกี้ยนสิงคโปร์
  • ฮกเกี้ยนถิ่นกัวลาลัมเปอร์
• สำเนียงเซี่ยเหมิน (ภาษาหมิ่นใต้มาตรฐานสมัยใหม่)
  • ฮกเกี้ยนเซี่ยเหมิน
  • ฮกเกี้ยนไต้หวัน

ภาษาแต้จิ๋ว

บทความหลัก: ภาษาแต้จิ๋ว

ภาษาแต้จิ๋ว, เตี่ยจิว หรือ ภาษาเตี่ยซัว (潮汕片) ซึ่งรวมสำเนียงถิ่นแต้จิ๋วและสำเนียงถิ่นซัวเถา (และบางครั้งอาจสามารถนับรวมสำเนียงถิ่นซัวบ้วย) เป็นภาษาที่พัฒนามาจากภาษาจีนโบราณของตระกูลหมิ่นหนาน - ผู่เทียน (闽南语古莆田话) มีฐานความเข้าใจร่วมกับภาษาหมิ่นใต้มาตรฐาน (泉漳片) ที่จำกัด แต่ยังสามารถที่จะฟังแล้วเข้าใจระหว่างกันได้ เนื่องจากการออกเสียงและคำศัพท์แตกต่างจากภาษาหมิ่นใต้มาตรฐานอย่างมีนัยสำคัญ ปัจจัยจากภูมิประเทศที่ค่อนข้างตัดขาดจากมณฑลฮกเกี้ยนเดิม และการได้รับอิทธิพลจากภาษากวางตุ้งและแคะ ภาษาแต้จิ๋วจึงได้กลายมาเป็นภาษาเอกเทศในภายหลัง

ภาษาไหหลำ

เป็นสำเนียงที่พูดกันในเกาะไหหลำ ชายฝั่งอ่าวตังเกี๋ย และเวียดนามบางส่วน

ตารางเทียบ

ไทย	อักษรจีน	ท้องถิ่น	เป่อ่วยยี	IPA	เพ็งอิม
สอง	二	เฉวียนโจว, ไทเป	lī	li˧	no6, ri6 (nõ˧˥, zi˧˥)[2]
		เซี่ยเหมิน, จางโจว, ไถหนาน, ภูเก็ต, ปีนัง	jī	dzi˧
ป่วย	病 (生)	เฉวียนโจว, เซี่ยเหมิน, ไทเป	pīⁿ	pĩ˧	bên7 (pẽ˩)
		ไถหนาน, จางโจว, ภูเก็ต, ปีนัง	pēⁿ	pẽ˧
ไข่	卵 (遠)	เฉวียนโจว, เซี่ยเหมิน, ไต้หวัน	nn̄g	nŋ˧	neng6 (nŋ˧˥)
		จางโจว	nūi	nui˧
ตะเกียบ	箸 (豬)	เฉวียนโจว	tīr	tɯ˧	de7 (tɤ˩)
		เซี่ยเหมิน	tū	tu˧
		จางโจว, ไต้หวัน	tī	ti˧
รองเท้า	鞋 (街)
		เฉวียนโจว, เซี่ยเหมิน, ไทเป	uê	ue˧˥
		จางโจว, ไถหนาน	ê	e˧˥
หนัง	皮 (未)	เฉวียนโจว	phêr	pʰə˨˩	puê5 (pʰue˩)
		เซี่ยเหมิน, ไทเป	phê	pʰe˨˩
		จางโจว, ไถหนาน	phôe	pʰue˧
ไก่	雞 (細)	เฉวียนโจว, เซียะเหมิน	koe	kue	koy
		จางโจว, ไต้หวัน	ke	ke
ไฟ	火 (過)	เฉวียนโจว	hə	hə	huéh
		เซี่ยเหมิน	hé	he
		เฉวียนโจว, ไต้หวัน, ภูเก็ต, ปีนัง	hoé	hue
ความคิด	思	เฉวียนโจว	sy	sɯ	siuh
		เซี่ยเหมิน, ไทเป	su	su
		จางโจว, ไถหนาน	si	si

อ้างอิง

1. An introduction to the Taiwanese language for English speakers
2. for Teochew Peng'Im on the word 'two', ri6 can also be written as dzi6.

• ขวัญจิต ศศิวงศาโรจน์. สารานุกรมกลุ่มชาติพันธุ์: ฮกเกี้ยน. สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเพื่อพัฒนาชนบท. 2543