พระยาภักดีนรเศรษฐ (เลิศ เศรษฐบุตร)

พระยาภักดีนรเศรษฐ (เลิศ เศรษฐบุตร) (22 มิถุนายน พ.ศ. 2415 – 15 ธันวาคม พ.ศ. 2488) ผู้สร้างโรงเรียนเศรษฐบุตรบำเพ็ญและโรงเรียนสตรีเศรษฐบุตรบำเพ็ญ ผู้สร้างโรงแรมปาร์คนายเลิศ และเป็นผู้ริเริ่มรถโดยสารประจำทางในประเทศไทย โดยเปิดบริการรถเมล์นายเลิศ หรือรถเมล์ขาว เมื่อ พ.ศ. 2428 ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาภักดีนรเศรษฐ ถือศักดินา ๑๐๐๐ เมื่อวันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2468^[1]

พระยาภักดีนรเศรษฐ (เลิศ เศรษฐบุตร)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	22 มิถุนายน พ.ศ. 2415 บ้านปลายสะพานวัดบพิตรพิมุข ปากคลองโอ่งอ่าง จังหวัดพระนคร
อสัญกรรม	15 ธันวาคม พ.ศ. 2488 (73 ปี)
บิดา	นายชื่น เศรษฐบุตร
มารดา	นางทิพย์ เศรษฐบุตร
คู่สมรส	คุณหญิงสิน ภักดีนรเศรษฐ
บุตร-ธิดา	ท่านผู้หญิง เลอศักดิ์ สมบัติศิริ
ด ค ก

ประวัติ

นายเลิศ เศรษฐบุตร เกิดที่บ้านปลายสะพานวัดบพิตรพิมุข ปากคลองโอ่งอ่าง จังหวัดพระนคร เป็นบุตรคนที่ 2 ของนายชื่น และนางทิพย์ เศรษฐบุตร มีพี่ชาย 1 คน คือ มหาอำมาตย์โท พระยานรเนติบัญชากิจ (ลัด เศรษฐบุตร) และน้องสาว 1 คน ชื่อ ละม่อม ^[2] และเป็นญาติผู้พี่ของพระยาภิรมย์ภักดี (บุญรอด เศรษฐบุตร) และนายสวัสดิ์ เศรษฐบุตร (บิดาของสอ เสถบุตร)^[3]

นายเลิศ เป็นที่มาของคำสแลงในสมัยก่อนที่ว่า เลิศสมันเตา ที่แปลว่า วิเศษสุด นายเลิศเคยติดบุหรี่อย่างหนักแต่ต่อมาเลิกได้และเอาเงินที่ประหยัดไปช่วยเหลือนักเขียน ^[4]

• สร้างโรงเรียนเศรษฐบุตรบำเพ็ญ , โรงเรียนสตรีเศรษฐบุตรบำเพ็ญ และโรงเรียนวัดหนองจอก (ภักดีนรเศรษฐ)
• เปิดบริการรถเมล์นายเลิศ หรือรถเมล์ขาว

ยศและบรรดาศักดิ์

• 3 ธันวาคม พ.ศ. 2455 นายภักดีนารถ หุ้มแพรผู้ช่วยในกรมมหาดเล็ก ถือศักดินา 300^[5]
• 8 ธันวาคม 2460 – พระภักดีนรเศรษฐ ถือศักดินา 600^[6]
• 12 ธันวาคม พ.ศ. 2460 หุ้มแพร^[7]
• 24 ธันวาคม 2460 – เข้ารับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์^[8]
• จ่าโท
• 28 กันยายน พ.ศ. 2461 พันจ่า^[9]
• 23 ธันวาคม พ.ศ. 2462 เรือตรี^[10]
• 27 กุมภาพันธ์ 2467 – เรือโทเสือป่า^[11]
• 19 กันยายน พ.ศ. 2468 จ่าพิเศษ^[12]
• 24 กันยายน พ.ศ. 2468 พระยาภักดีนรเศรษฐ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2465 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก (จ.ช.)^[13]
• พ.ศ. 2461 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์มงกุฎไทย (จ.ม.)^[14]
• พ.ศ. 2467 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 4 (ว.ป.ร.4)^[15]

อ้างอิง

1. พระราชทานบรรดาศักดิ์
2. ประวัตินายเลิศ เศรษฐบุตร เก็บถาวร 2008-03-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จากเว็บไซต์โรงเรียนเศรษฐบุตรบำเพ็ญ
3. พิมพวัลคุ์ เสถบุตร, ชีวิตและการต่อสู้ สอ เสถบุตร บุรุษผู้ไม่ยอมก้มหัวให้กับโชคชะตา, สำนักพิมพ์วิชั่น , ISBN 974-88357-6-6
4. เอนก นาวิกมูล, นึกแล้วว่าต้องอ่าน, นิตยสารสารคดี ฉบับ มกราคม 2548 หน้า 80
5. พระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์
6. พระราชทานตั้งบรรดาศักดิ์
7. ประกาศกรมมหาดเล็ก
8. รายวันพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์
9. พระราชทานยศเสือป่า
10. "พระราชทานยศนายเสือป่า" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 11 มกราคม 1919.
11. พระราชทานยศนายเสือป่า
12. พระราชทานยศ
13. "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา: 3404. 25 กุมภาพันธ์ 1922.
14. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๑๐, ๒ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๑
15. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๔๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๔๙๘, ๑ มกราคม ๒๔๖๗