ทางพิเศษเฉลิมมหานคร

ทางพิเศษเฉลิมมหานคร หรือ ระบบทางด่วนขั้นที่ 1 เป็นทางพิเศษสายแรกของประเทศไทย ก่อสร้างและเปิดให้บริการเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2524^[1][2] โดยการทางพิเศษแห่งประเทศไทย เป็นทางพิเศษที่เชื่อมการคมนาคมขนส่งระหว่างภาคต่าง ๆ ของประเทศเข้าด้วยกัน โดยไม่ต้องเดินทางผ่านการจราจรหนาแน่นในใจกลางกรุงเทพมหานคร ช่วยลดปริมาณการจราจรที่คับคั่งบนถนนระดับดิน รวมทั้งช่วยให้การขนส่งสินค้าระหว่างท่าเรือคลองเตยกับภาคต่าง ๆ ให้เป็นไปด้วยความสะดวกและรวดเร็ว มีระยะทางทั้งสิ้น 27.1 กิโลเมตร^[2]

ทางพิเศษเฉลิมมหานคร
ระบบทางด่วนขั้นที่ 1
ข้อมูลของเส้นทาง
ความยาว	27.1 กิโลเมตร (16.8 ไมล์)
มีขึ้นเมื่อ	พ.ศ. 2524–ปัจจุบัน
สายดินแดง–ท่าเรือ
ความยาว	8.9 กิโลเมตร (5.5 ไมล์)
ปลายทางทิศเหนือ	ทางยกระดับอุตราภิมุข / ถนนวิภาวดีรังสิต ใน เขตดินแดง
ทางแยก ที่สำคัญ	ทางพิเศษศรีรัช ใน เขตราชเทวี
ปลายทางทิศใต้	ทางแยกต่างระดับท่าเรือ ใน เขตคลองเตย
สายท่าเรือ–บางนา
ความยาว	7.9 กิโลเมตร (4.9 ไมล์)
ปลายทางทิศตะวันตก	ทางแยกต่างระดับท่าเรือ ใน เขตคลองเตย
ทางแยก ที่สำคัญ	ทางพิเศษฉลองรัช ใน เขตคลองเตย
ปลายทางทิศตะวันออก	ถนนเทพรัตน ใน เขตบางนา
สายท่าเรือ–ดาวคะนอง
ความยาว	10.3 กิโลเมตร (6.4 ไมล์)
ปลายทางทิศตะวันออก	ทางแยกต่างระดับท่าเรือ ใน เขตคลองเตย
ทางแยก ที่สำคัญ	ทางพิเศษศรีรัช ใน เขตบางคอแหลม
ปลายทางทิศตะวันตก	ถนนพระรามที่ 2 ใน เขตจอมทอง
ตำแหน่งที่ตั้ง
ประเทศ	ไทย
เมืองสำคัญ	กรุงเทพมหานคร
ระบบทางหลวง
ทางพิเศษ

รายละเอียดของเส้นทาง

ทางพิเศษเฉลิมมหานครมีจำนวน 3 เส้นทาง มีจุดเริ่มต้นทางฝั่งทิศเหนือ ทิศตะวันออก และทิศตะวันตก เชื่อมต่อกันที่ทางแยกต่างระดับท่าเรือ ระยะทางรวม 27.1 กิโลเมตร ประกอบด้วย สายดินแดง–ท่าเรือ สายบางนา–ท่าเรือ และสายดาวคะนอง–ท่าเรือ^[3]

สายดินแดง–ท่าเรือ

จุดเริ่มต้นของทางพิเศษเฉลิมมหานคร สายดินแดง - ท่าเรือ บริเวณปลายถนนวิภาวดีรังสิต ผ่านทางแยกต่างระดับมักกะสัน

ทางพิเศษเฉลิมมหานครช่วงที่เป็นทางระดับดิน

ทางพิเศษสายดินแดง–ท่าเรือ เปิดให้บริการ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2524 ระยะทาง 8.9 กิโลเมตร แนวสายทางเริ่มจากปลายถนนวิภาวดีรังสิต มุ่งไปทางทิศใต้ ผ่านทางแยกต่างระดับมักกะสัน ผ่านถนนสุขุมวิท ช่วงนี้เป็นทางยกระดับขนาด 6 ช่องจราจร และเป็นทางระดับดินตั้งแต่ถนนสุขุมวิทถึงถนนพระรามที่ 4 และเป็นทางยกระดับอีกครั้งในช่วงถนนพระรามที่ 4 ถึงทางแยกต่างระดับท่าเรือ เชื่อมต่อกับทางพิเศษสายดาวคะนอง–ท่าเรือ ทางพิเศษสายนี้ประกอบด้วยด่านเก็บค่าผ่านทางจำนวน 7 ด่านคือ ด่านดินแดง, เพชรบุรี, สุขุมวิท, ลุมพินี, พระรามสี่ 1, เลียบแม่น้ำ และท่าเรือ 1 โดยด่านลุมพินีเชื่อมต่อโดยตรงกับโครงการวัน แบงค็อก^[4]

สายท่าเรือ–บางนา

ทางพิเศษสายท่าเรือ–บางนา เปิดให้บริการ 17 มกราคม พ.ศ. 2526 ระยะทาง 7.9 กิโลเมตร แนวสายทางเริ่มจากปลายถนนเทพรัตน บริเวณทางแยกบางนา แล้วมุ่งไปทางทิศตะวันตก ผ่านจุดตัดทางพิเศษฉลองรัชที่ทางแยกต่างระดับสุขุมวิท ช่วงนี้เป็นทางระดับดินขนาด 6 ช่องจราจร และเป็นทางยกระดับตั้งแต่ทางแยกต่างระดับสุขุมวิท 50 ถึงทางแยกต่างระดับท่าเรือ ทางพิเศษสายนี้ประกอบด้วยด่านเก็บค่าผ่านทางจำนวน 4 ด่านคือ ด่านท่าเรือ 2, ด่านอาจณรงค์, ด่านสุขุมวิท 62 และด่านบางนา

สายท่าเรือ–ดาวคะนอง

ทางพิเศษสายท่าเรือ–ดาวคะนอง เปิดให้บริการ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2530 ระยะทาง 10.3 กิโลเมตร แนวสายทางเริ่มจากทางแยกต่างระดับท่าเรือ มีถนนรัชดาภิเษก กับ ถนนพระรามที่ 3 คู่ขนานไปตามทางด่วน ผ่านทางแยกต่างระดับบางโคล่ ข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาที่สะพานพระราม 9 ช่วงนี้เป็นทางยกระดับขนาด 6 ช่องจราจร และลดช่องจราจรเหลือ 4 ช่อง ตั้งแต่สะพานพระราม 9 และสิ้นสุดที่ถนนพระรามที่ 2 ทางพิเศษสายนี้ประกอบด้วยด่านเก็บค่าผ่านทางจำนวน 5 ด่านคือ ด่านสาธุประดิษฐ์ 1, ด่านสาธุประดิษฐ์ 2, ด่านพระราม 3, ด่านสุขสวัสดิ์ และด่านดาวคะนอง

รายชื่อทางแยกและทางต่างระดับ

รายชื่อทางแยกบน ทางพิเศษเฉลิมมหานคร

จังหวัด	กม.ที่	ชื่อจุดตัด	ซ้าย	ขวา
ดินแดง–บางนา
กรุงเทพมหานคร	0+000	แยกดินแดง	เชื่อมต่อจาก: ถนนวิภาวดีรังสิต ไป สุทธิสาร, ดอนเมือง และ ทางยกระดับอุตราภิมุข ไปดอนเมือง, รังสิต
			ถนนดินแดง ไป แยกประชาสงเคราะห์	ถนนดินแดง ไป แยกสามเหลี่ยมดินแดง
	2+200	ต่างระดับมักกะสัน	ทางพิเศษศรีรัช ไป อโศก, พระราม 9, ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ	ทางพิเศษศรีรัช ไป อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ, แจ้งวัฒนะ, ดาวคะนอง
	3+700	แยกทางด่วนเพชรบุรี	ถนนเพชรบุรีตัดใหม่ ไป แยกอโศก-เพชร	ถนนเพชรบุรีตัดใหม่ ไป แยกประตูน้ำ
	4+450	แยกทางด่วนเพลินจิต	ถนนสุขุมวิท ไป นานา, เอกมัย	ถนนเพลินจิต ไป แยกเพลินจิต
	6+650	แยกทางด่วนพระราม 4	ถนนพระรามที่ 4 ไป คลองเตย	ถนนพระรามที่ 4 ไป สามย่าน, หัวลำโพง
	7+400	ต่างระดับท่าเรือ	ไม่มี	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ไป บางโคล่, ดาวคะนอง
			ตรงไป: ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ไป ท่าเรือ, บางนา
	10+750	แยกทางด่วนท่าเรือ	ถนนเกษมราษฎร์ ไป ท่าเรือคลองเตย	ถนนเกษมราษฎร์ ไป แยกศุลกากร
	14+250	ต่างระดับอาจณรงค์	ไม่มี	ทางพิเศษสาย S1 ไป บรรจบทางพิเศษบูรพาวิถี, ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ, ชลบุรี
			ไม่มี	ทางพิเศษฉลองรัช ไป คลองตัน, พระราม 9, รามอินทรา
	17+950	แยกบางนา	ถนนสุขุมวิท ไป สำโรง, สมุทรปราการ	ถนนสุขุมวิท ไป อุดมสุข, พระโขนง
			ตรงไป: ถนนเทพรัตน ไป ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ, ชลบุรี
ท่าเรือ–ดาวคะนอง
กรุงเทพมหานคร	0+000	ต่างระดับท่าเรือ	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ไป พระรามที่ 4, ดินแดง	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ไป ท่าเรือ, บางนา
	23+150	แยกทางด่วนสาธุประดิษฐ์	ถนนสาธุประดิษฐ์ ไป ถนนจันทน์	ถนนสาธุประดิษฐ์ ไป ถนนพระรามที่ 3
	24+000	ต่างระดับบางโคล่	เชื่อมต่อจาก: ทางพิเศษสายพระราม 3-ดาวคะนอง-วงแหวนรอบนอกตะวันตก จาก สมุทรสาคร
			ทางพิเศษศรีรัช ไป พระราม 9, แจ้งวัฒนะ	ไม่มี
	25+425	สะพานพระราม 9 ข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา
	27+000	ต่างระดับสุขสวัสดิ์	ถนนสุขสวัสดิ์ ไป ดาวคะนอง	ถนนสุขสวัสดิ์ ไป พระประแดง
	31+000	ต่างระดับดาวคะนอง	ถนนพระรามที่ 2 ไป สมุทรสาคร	ถนนพระรามที่ 2 ไป แยกบางปะแก้ว, ดาวคะนอง
สะพาน              กำลังก่อสร้างหรือโครงการในอนาคต

ทางเข้า-ออก

ทางพิเศษเฉลิมมหานคร

รายชื่อทางออกบน ทางพิเศษเฉลิมมหานคร

จังหวัด	อำเภอ / เขต	กม.ที่	ทางออก	ชื่อ	จุดหมายปลายทาง	หมายเหตุ
ดินแดง−บางนา
กรุงเทพมหานคร	ดินแดง	0+000	ด่านเก็บค่าผ่านทางดินแดง
		0+000	-	ทางขึ้นดินแดง	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ท่าเรือ - บางนา - ดาวคะนอง ทางพิเศษศรีรัช – ถ.พระราม ๙ - แจ้งวัฒนะ
		0+000	1	ทางลงดินแดง	ถนนวิภาวดีรังสิต - สุทธิสาร – ดอนเมือง
		0+000	1		ทางยกระดับอุตราภิมุข – ดอนเมือง - บางปะอิน
	ราชเทวี	-		ทางแยกต่างระดับมักกะสัน	ทางพิเศษศรีรัช – พระราม ๙ - แจ้งวัฒนะ
	ปทุมวัน	3+700	-	ทางขึ้นเพชรบุรี	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ท่าเรือ - บางนา - ดาวคะนอง
		3+700	4A	ทางลงเพชรบุรี	ถนนเพชรบุรี – ประตูน้ำ – คลองตัน
		3+700	4B		ถนนเพชรบุรี – คลองตัน
		-	4-450	ทางขึ้นเพลินจิต	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ดินแดง - ถนนพระราม ๙ - แจ้งวัฒนะ
		4+450	4	ทางลงเพลินจิต	ถนนสุขุมวิท – อโศก - สุขุมวิท – เพลินจิตฝั่งเหนือ – ประตูนํ้า
		-	5	ทางออกเพลินจิตฝั่งใต้	เพลินจิตฝั่งใต้ - สวนลุมพินี
		-	-	ทางเข้าลุมพินี	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ดินแดง - พระราม ๙ - แจ้งวัฒนะ
		-	-	ทางออกลุมพินี	วัน แบงค็อก - ถนนวิทยุ - ซอยอรุณมักกินนอน - ซอยปลูกจิต - ซอยสนามคลี - ซอยร่วมฤดี
		6+650	–	ทางขึ้นพระราม 4	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ดินแดง - พระราม ๙ - แจ้งวัฒนะ
		6+650	6	ทางลงพระราม 4	พระราม ๔ – คลองเตย - ลุมพินี
		-	-	ทางขึ้นพระราม 4 (2)	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – บางนา - ดาวคะนอง - รามอินทรา - สนามบินสุวรรณภูมิ
		-	7	ทางลงพระราม 4 (2)	พระราม ๔ – ลุมพินี
	คลองเตย	7+400	-	ทางแยกต่างระดับท่าเรือ	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – บางโคล่ - ดาวคะนอง
		10+500B	-	ทางขึ้นท่าเรือ	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ดินแดง - ถนนพระราม ๙ - ดาวคะนอง - แจ้งวัฒนะ
		10+500A	10	ทางลงท่าเรือ	ถนนเกษมราษฎร์ – ท่าเรือ - กรมศุลฯ
		11+100A	-	ทางขึ้นท่าเรือ (2)	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – บางนา
		11+100B	11	ทางลงท่าเรือ (2)	ถนนเกษมราษฎร์ - ท่าเรือ - กรมศุลฯ
		-	-	ทางขึ้นอาจณรงค์	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ดินแดง - ถนนพระราม ๙ - ดาวคะนอง - แจ้งวัฒนะ
		-	12	ทางลงอาจณรงค์	ถนนอาจณรงค์ - กล้วยน้ำไท
		-	-	ทางแยกต่างระดับอาจณรงค์	ทางพิเศษฉลองรัช – พระราม ๙ - รามอินทรา - ทางพิเศษสาย S1 – เชื่อมต่อ - ทางพิเศษบูรพาวิถี - บางพลี - บางปะกง - ชลบุรี
		-	-		ซ.สุขุมวิท ๕๐
	พระโขนง	15+540	-	ทางเข้าสุขุมวิท 62	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ดินแดง - ถนนพระราม ๙ - ดาวคะนอง - แจ้งวัฒนะ
		15+540	15/16	ทางออกสุขุมวิท 62	ซ.สุขุมวิท 62 – สุขุมวิท - พระโขนง
	บางนา	-	ด่านเก็บค่าผ่านทางบางนา
		-	-	ทางแยกต่างระดับบางนา	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ดินแดง - ถนนพระราม ๙ - ดาวคะนอง - แจ้งวัฒนะ
		-	17A		ถนนสุขุมวิท – พระโขนง - บางนา
		-	17B		ถนนสุขุมวิท – สมุทรปราการ
		-	17C		ถนนบางนา-ตราด – ชลบุรี
		-	ตรงไปถนนเทพรัตน - บางพลี - ชลบุรี
ท่าเรือ−ดาวคะนอง
กรุงเทพมหานคร	คลองเตย	0+000	1	ทางแยกต่างระดับท่าเรือ	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร - ท่าเรือ – บางนา
		0+000	1		ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – พระราม ๔ - ดินแดง - พระราม ๙ - แจ้งวัฒนะ
	ยานนาวา	-	-	ทางขึ้นเลียบทางรถไฟสายแม่นํ้า	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร - ดินแดง - พระราม ๙ - บางนา - แจ้งวัฒนะ
		-	20	ทางลงเลียบทางรถไฟสายแม่นํ้า	ถนนพระราม ๓ - ช่องนนทรี - นางลิ้นจี่
		-	-	ทางขึ้นสาธุประดิษฐ์	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ท่าเรือ - บางนา - ดินแดง
		-	22	ทางลงสาธุประดิษฐ์	ถนนสาธุประดิษฐ์ – รัชดา - พระราม ๓
		-	-	ทางแยกต่างระดับบางโคล่	ทางพิเศษศรีรัช - พระราม ๙ - แจ้งวัฒนะ
		-	-		ทางพิเศษสายพระราม 3-ดาวคะนอง-วงแหวนรอบนอกกรุงเทพมหานครด้านตะวันตก - บางขุนเทียน - วงแหวนรอบนอกกรุงเทพมหานคร
		-	-		ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ดาวคะนอง ทางพิเศษศรีรัช – พระราม ๙ - แจ้งวัฒนะ
		-	23		ถนนสาธุประดิษฐ์ - จันท์ - ถนนนางลิ้นจี่
	ราษฏร์บูรณะ	-	สะพานพระราม ๙ ข้าม แม่น้ำเจ้าพระยา
		-	-	ทางแยกต่างระดับสุขสวัสดิ์ กม.9	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร - ดินแดง - พระราม ๙ - บางนา - แจ้งวัฒนะ
		-	26		ถนนสุขสวัสดิ์ – พระประแดง
	จอมทอง	-	ด่านเก็บค่าผ่านทางดาวคะนอง
		-	-	ทางแยกต่างระดับดาวคะนอง	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร - พระราม ๙ - บางนา - ดินแดง - แจ้งวัฒนะ
		-	30A		ถนนพระรามที่ 2 – ดาวคะนอง
		-	30B		ถนนพระรามที่ 2 – สมุทรสาคร
1.000 mi = 1.609 km; 1.000 km = 0.621 mi       ทางเข้าออกไม่สมบูรณ์       ยังไม่เปิดให้บริการ

การก่อสร้าง

เมื่อเปิดใช้ทางพิเศษเฉลิมมหานครแล้ว ได้มีการปรับจุดขึ้น-ลง และด่านเก็บเงินเพิ่มเติมในภายหลังดังนี้

• 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2531 เพิ่มทางขึ้น-ลงถนนพระราม 4 ให้สามารถขึ้นจากจุดนี้ไปลงที่ดินแดงได้ โดยมีด่านเก็บเงินที่เพิ่มขึ้นมาคือ ด่านพระราม 4 (2)
• 8 กรกฎาคม 2536 รายงานประจำปี 2536 - 2537 การทางพิเศษแห่งประเทศไทย หน้า 90 - 98 ซึ่งมีนายสุขวิช รังสิตพล เป็นผู้ว่าการการทางพิเศษแห่งประเทศไทย มีความรายละเอียดว่า คณะกรรมการการทางพิเศษแห่งประเทศไทย ได้มีมติเมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม 2536 ให้เร่งดำเนินการปรับปรุงทางขึ้น - ลง ทางด่วนขั้นที่ 1 และคณะรัฐมนตรีรัฐบาลนายกรัฐมนตรีชวน 1 ได้มีมติเห็นชอบให้การทางพิเศษแห่งประเทศไทย ดำเนินการปรับปรุงแก้ไขทางขึ้น - ลง เพิ่มเติมสำหรับทางด่วนขั้นที่ 1 บริเวณถนนเพชรบุรี ถนนสุขุมวิท และบริเวณแยกต่างระดับคลองเตย ^[5]
• 2 กันยายน พ.ศ. 2536 ได้เพิ่มทางต่างระดับมักกะสัน เพื่อเชื่อมต่อกับทางพิเศษศรีรัช
• 15 สิงหาคม พ.ศ. 2538 ยกเลิกด่านพระราม 3 เนื่องจากมีการก่อสร้างทางพิเศษศรีรัช ช่วงพญาไท-บางโคล่ ภายหลังเมื่อทางพิเศษศรีรัชช่วงนี้เปิดให้บริการแล้ว ด่านพระราม 3 ได้เปิดบริการตามปกติ แต่ปรับเส้นทางขึ้น จากเดิมขึ้นแล้วไปบางนา-ดินแดงได้ เปลี่ยนเป็นขึ้นแล้วไปแจ้งวัฒนะ ด่านพระราม 3 จึงขึ้นกับทางพิเศษศรีรัชตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
• 6 ตุลาคม พ.ศ. 2539 เพิ่มด่านอาจณรงค์ 1 สำหรับรับรถที่มาจากทางพิเศษฉลองรัช ที่จะเข้าทางพิเศษเฉลิมมหานคร เพื่อไปบางนา-ดาวคะนอง-ดินแดง
• 29 มิถุนายน พ.ศ. 2542 เพิ่มทางเชื่อมต่อระหว่างทางยกระดับอุตราภิมุข กับทางพิเศษศรีรัช บริเวณดินแดง - มักกะสัน โดยมีด่านเก็บเงินที่เพิ่มขึ้นมาคือ ด่านดินแดง 1
• 15 มิถุนายน พ.ศ. 2548 เพิ่มทางเชื่อมระหว่างทางด่วนขั้นที่ 3 สายใต้ กับทางด่วนเฉลิมมหานคร โดยมีด่านเก็บเงินที่เพิ่มขึ้นมาคือ ด่านบางจาก
• 8 ตุลาคม พ.ศ. 2557 เพิ่มทางขึ้น รับรถที่มาจากถนนทางรถไฟสายปากน้ำ และทางลงซอยสุขุมวิท 50 โดยมีด่านเก็บเงินที่เพิ่มขึ้นมาคือ ด่านอาจณรงค์ 3
• 11 กรกฎาคม 2567 เพิ่มทางขึ้น-ลงถนนวิทยุ และเชื่อมต่อกับโครงการ วัน แบงค็อก โดยมีด่านเก็บเงินที่เพิ่มขึ้นมาคือ ด่านลุมพินี

ตารางค่าธรรมเนียมผ่านทาง

นี่คืออัตราค่าผ่านทางของทางพิเศษเฉลิมมหานคร อัตราค่าผ่านทางเป็นสกุลเงินบาท

บางนา - ดินแดง
ด่านเก็บค่าผ่านทางพิเศษ	4 ล้อ (บาท/คัน)	6-10 ล้อ (บาท/คัน)	10 ล้อขึ้นไป (บาท/คัน)
บางนา Bangna	50	75	110
บางจาก (S1) Bangchak (S1)	5	10	20
สุขุมวิท 62 Sukhumvit 62	50	75	110
อาจณรงค์ (บางนา) At Narong (Bangna)	25	50	85
อาจณรงค์ At Narong	50	75	110
ท่าเรือ Port
พระรามที่ 4 Rama IV
ลุมพินี Lumphini
สุขุมวิท Sukhumvit
เพชรบุรี Petchburi
ดินแดง Dindeang
ท่าเรือ - ดาวคะนอง
ด่านเก็บค่าผ่านทางพิเศษ	4 ล้อ (บาท/คัน)	6-10 ล้อ (บาท/คัน)	10 ล้อขึ้นไป (บาท/คัน)
เลียบแม่น้ำ River Side	50	75	110
สาธุประดิษฐ์ Sathupradit
พระรามที่ 3 Rama III
สุขสวัสดิ์ Suksawat
ดาวคะนอง Dao Khanong