จักรพรรดิว่านลี่

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ จักรพรรดิเสินจง

สมเด็จพระจักรพรรดิว่านลี่ (4 กันยายน ค.ศ. 1563 - 18 สิงหาคม ค.ศ. 1620) ประสูติเมื่อวันที่4 กันยายน ค.ศ. 1563 (พ.ศ. 2106) โดยเป็นพระราชโอรสในจักรพรรดิหลงชิ่ง

จักรพรรดิว่านลี่
จักรพรรดิจีน
จักรพรรดิพระองค์ที่ 14 แห่ง ราชวงศ์หมิง
ครองราชย์	19 กรกฎาคม ค.ศ. 1572 - 18 สิงหาคม ค.ศ. 1620 (48 ปี 30 วัน)
ก่อนหน้า	จักรพรรดิหลงชิ่ง
ถัดไป	จักรพรรดิไท่ชาง
ผู้สำเร็จราชการ	Gao Gong (1572) จางจวีเจิ้ง (1572 – 1582) Gao Yi (1572)
ประสูติ	4 กันยายน ค.ศ. 1563(1563-09-04) Eastern Palace, Beijing, Ming Dynasty
สวรรคต	18 สิงหาคม ค.ศ. 1620(1620-08-18) (56 ปี) พระราชวังต้องห้าม, ปักกิ่ง, ราชวงศ์หมิง
ฝังพระศพ	Dingling, Ming Dynasty Tombs, Beijing
จักรพรรดินี	สมเด็จพระจักรพรรดินีเสี่ยวต้วน สมเด็จพระจักรพรรดินีเซี้ยวจิ้ง
พระมเหสี	ซวนอี้ไท่เฟย์
พระราชบุตร	Changluo (朱常洛), Taichang Emperor
พระนามเต็ม Family name: Zhū (朱) Given name: Yijun (翊鈞) รัชศก Wanli (萬曆)2 February 1573 - 27 August 1620 พระสมัญญานาม Emperor Fantian Hedao Zhesu Dunjian Guangwen Zhangwu Anren Zhixiao Xian 範天合道哲肅敦簡光文章武安仁止孝顯皇帝 พระอารามนาม หมิงเฉินจง 明神宗
ราชวงศ์	ราชวงศ์หมิง
พระราชบิดา	จักรพรรดิหลงชิ่ง
พระราชมารดา	พระมเหสีหลี่เซิงหวน

เหตุการณ์ในรัชสมัย

มงกุฎทองคำของจักรพรรดิว่านลี่

เมื่อพระราชบิดาสวรรคตลงในปี ค.ศ. 1572 (พ.ศ. 2115) องค์ชายจูอี้จุน ขณะนั้นพระชนม์เพียง 9 พรรษา เสด็จขึ้นครองราชย์เป็น จักรพรรดิว่านลี่ อำนาจทั้งหมดจึงตกไปอยู่ที่ไทเฮาเสี่ยวติง ซึ่งเป็นพระราชมารดาของพระองค์ ซึ่งได้ให้มหาอำมาตย์จาง จวีเจิ้งเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน และเฝิงเป่าขึ้นเป็นมหาขันที โดยให้ทั้งสองถือเป็นพระอาจารย์ของจักรพรรดิว่านลี่

ขณะที่ยังทรงพระเยาว์ ว่านลี่เป็นเด็กเฉลียวฉลาดและเป็นที่เชื่อฟังพระเสาวนีย์ของพระพันปีหลวง และเป็นศิษย์ที่ดีของพระอาจารย์ ด้วยการชี้นำของจางจวีเจิ้ง ทำให้แผ่นดินมีความมั่นคง เงินในท้องพระคลังมีมากมาย แต่เมื่อว่านลี่ทรงเจริญพระชันษาขึ้น ทรงเริ่มเบื่อหน่ายในราชการแผ่นดิน ทำพระองค์เสเพลสรรหาแต่ความรื่นเริง ถึงขนาดที่เกือบจะถูกพระพันปีหลวงถอดจากราชบัลลังก์ แต่ได้จางจวีเจิ่งและเฝิงเป่าช่วยทูลพระพันปีหลวงจนคลายพิโรธ ตั้งแต่นั้นจักรพรรดิว่านลี่จึงเริ่มไม่พอใจแก่จางจวีเจิ้งและเฝิงเป่า เนื่องจากว่านลี่รู้สึกว่าทั้งสองมีอำนาจเหนือพระองค์ ขันทีจางจิงประจำพระองค์ จึงยั่วยุพระองค์ให้โค่นกลุ่มอำนาจของจางจวีเจิ้ง ในช่วงเวลาที่จางจวีเจิ้งป่วยหนัก ทรงรับสั่งให้หมอหลวงไปดูอาการ แต่ด้วยให้ยาผิดชนิด ทำให้ทรุดหนักลงจนอสัญกรรมในที่สุด ในปีที่ 10 ของรัชกาล

แม้ว่าจางจวีเจิ้งถึงแก่อสัญกรรมไปแล้ว แต่ยังมีมหาขันทีเฝิงเป่ากุมอำนาจฝ่ายในอยู่และมีอิทธิพลล้นฟ้า ด้วยการคงอยู่ของฝงเป่าทำให้ยังเป็นที่กังวลพระราชหฤทัย เมื่อสบโอกาส จึงให้จางจิงและมหาอำมาตย์คนใหม่ออกอุบายขอทหารตามหัวเมืองเข้ามาในปักกิ่ง เนื่องจากแม่ทัพในปักกิ่งรับคำสั่งจากพระพันปีหลวงและเฝิงเป่า ในตอนกลางคืน ทหารจากหัวเมืองเข้าล้อมจวนของมหาขันที มีพระราชโองการให้ปลดมหาขันทีเฝิงเป่า และให้ย้ายไปดูแลพระราชวังเก่าที่นานกิง ในการนี้ให้จางจิงขึ้นเป็นมหาขันทีแทนเฝิงเป่า เมื่อสิ้นเสี้ยนหนาม จึงได้รับสั่งให้ประหารคนในตระกูลจางจวีเจิ้งทั้งหมด ด้วยเหตุช่วงเวลาที่รุ่งเรืองในรัชสมัยของพระองค์จึงสิ้นสุดลง และเริ่มเข้าสู่ยุคเสื่อมของราชวงศ์หมิงสู่การเสื่อมสลาย

ในรัชกาลของพระองค์ได้มีบาทหลวงคณะเยซูอิตเข้ามาที่ต้าหมิง เพื่อเผยแผ่ศาสนา ในรัชกาลของพระองค์ ตรงกับรัชกาลพระเจ้าซอนโจ กษัตริย์องค์ที่ 14 แห่งราชวงศ์โชซอน ได้ส่งทูตเข้ามาขอกำลังทหารไปช่วยรบกับญี่ปุ่น

จักรพรรดิว่านลี่ สวรรคตลงในปี ค.ศ. 1620 (พ.ศ. 2163) หลังจากครองราชย์ยาวนานถึง 48 ปี พระชนม์ได้ 57 พรรษา องค์ชายจูฉางลั่ว พระราชโอรสองค์โตที่เป็นรัชทายาทจึงขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิไท่ชาง

ซากพระศพของจักรพรรดิว่านลี่ในสุสานติงหลิง สภาพยับเยินในภายหลังจากพวกยุวชนแดงลากมาไว้ที่ด้านหน้าสุสาน และถูกกล่าวประณามในภายหลังมรณกรรมและเผาทำลาย^[1]

พระศพของพระองค์ถูกฝังไว้ในสุสานติงหลิงภายในสุสานหลวงราชวงศ์หมิงในเขตชานเมืองของปักกิ่ง หลุมฝังพระศพของพระองค์เป็นหลุมฝังพระศพที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในบริเวณใกล้เคียง และเป็นหนึ่งในสองหลุมฝังพระศพที่เปิดให้ประชาชนทั่วไปได้เข้าชม หลุมฝังพระศพถูกขุดขึ้นใน ค.ศ. 1956 และยังคงเป็นหลุมฝังพระศพจักรพรรดิเพียงแห่งเดียวที่ถูกขุดขึ้นมานับตั้งแต่การสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีนใน ค.ศ. 1949 ใน ค.ศ. 1966 ช่วงการปฏิวัติทางวัฒนธรรม พวกยุวชนแดงได้บุกรุกสุสานติงหลิง และลากซากพระศพของจักรพรรดิว่านลี่และจักรพรรดินีสองพระองค์ไปที่ด้านหน้าสุสาน ซึ่งได้ถูกกล่าวประณามในภายหลังมรณกรรมและเผาทำลาย ภาพถ่ายได้จับภาพไปที่พระศพของจักรพรรดิว่านลี่ภายหลังถูกเผาทำลายซึ่งคงเหลือไว้เพียงแต่โครงกระดูก ศิลปะวัตถุอื่น ๆ อีกนับพันชิ้นยังถูกทำลายไปด้วยเช่นกัน

พระบรมวงศานุวงศ์

• พระบิดา
• พระมารดา
• พระอัครมเหสี
  • สมเด็จพระจักรพรรดินีเสี่ยวต้วน (ไม่ปรากฏ ? – ค.ศ. 1620) ไม่มีพระราชโอรสพระราชธิดาด้วยกัน
  • สมเด็จพระจักรพรรดินีเสี่ยวจิ้ง สกุลหวัง (ค.ศ. 1565 – ค.ศ. 1612) พระราชมารดาในจักรพรรดิไท่ชางและพระอัยกีในจักรพรรดิเทียนฉีและจักรพรรดิฉงเจิน
  • จักรพรรดินีเสี่ยวหนิง สกุลเจิ้ง
• พระมเหสีและพระสนม
  • กงเค่อหวงกุ้ยเฟย สกุลเจิ้ง (ค.ศ. 1567? – ค.ศ. 1630)
  • หรงเฟย สกุลหวัง