กลุ่มรัฐข่า
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
กลุ่มรัฐข่า เป็นข้อสันนิษฐาน[1][2][3]ถึงกลุ่มอำนาจในพื้นที่ลุ่มน้ำมูล, ลุ่มน้ำโขง และที่ราบสูงโบลาเวน จรดเทือกเขาอันนัมและที่สูงตอนกลางทางตะวันออก ซึ่งพบการตั้งถิ่นฐานของกลุ่มชาติพันธุ์ลาวเทิงหรือเขมรสูง เช่น กำมุและกูย ศูนย์กลางอำนาจขนาดใหญ่โดยรอบมักเรียกกลุ่มชาติพันธุ์เหล่านี้รวมกันว่า ข่า[4][5] ต่อมาอาณาจักรล้านช้างจำปาศักดิ์และหัวเมืองเขมรป่าดงเข้าแทนที่กลุ่มอำนาจดั้งเดิมในพื้นที่ในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 23
| เรวแกว ตะบองขะมุม รามรักโองการ นครกาลจำบากนาคบุรีศรี | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ข้อถกเถียงทางประวัติศาสตร์ | |||||||||||||||||||
| พุทธศตวรรษที่ 20 – พ.ศ. 2256 | |||||||||||||||||||
| ประวัติศาสตร์ | |||||||||||||||||||
• กฎมนเทียรบาลกล่าวถึงเมืองเรวแกว | พุทธศตวรรษที่ 20 | ||||||||||||||||||
• พงศาวดารเขมร ฉบับนักองค์เองกล่าวถึงเมืองตะบองคะมุม | พุทธศตวรรษที่ 20-21 | ||||||||||||||||||
• พงศาวดารล้านช้างกล่าวถึงเมืองรามรักโองการ | พ.ศ. 2114 | ||||||||||||||||||
• สร้างนครกาลจำบากนาคบุรีศรีตามตำนานเมืองนครจำปาศักดิ์ | ก่อน พ.ศ. 2186 | ||||||||||||||||||
• สถาปนาอาณาจักรล้านช้างจำปาศักดิ์ | พ.ศ. 2256 | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
เมืองเรวแกว
กฎมนเทียรบาลของอาณาจักรอยุธยาซึ่งตั้งขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถระบุถึงเมืองเรวแกวในฐานะ เมืองถวายดอกไม้ทองเงิน เมืองเรวแกวถูกสันนิษฐานว่าอาจเป็นเมืองในบริเวณใกล้กับจำปาศักดิ์ และชื่อเมืองอาจตรงกับคำว่า เรอแดว ซึ่งหมายถึงชาวระแด[1][3]
เมืองตะบองขะมุม
เจ้าพญาธรรมราชาหนีไปอยู่บ้านทำเลอม เหนือเขาพนมรุ้ง เกลี้ยกล่อมชาวบ้านชาวเมืองตะวันออกได้พร้อมมูล ยกกองทัพกลับมารบได้เมือง พระศรีโสไทยหนีมาอยู่ตำบลปรำบีโฉม เมืองลแวก จึงให้เจ้าใชยมนตรี ขุนนาง ยกกองทัพไปตั้งอยู่ตำบลตรวยลังว้า ฝ่ายพระธรรมราชา ขณะเมื่อหนีไปอยู่ทำเลอมนั้น ได้เปนมิตรสันถวะกันกับเจ้ากวย ครั้นได้พระนครหลวงแล้ว จึงให้มีหนังสือกำหนดไปขอกองทัพเจ้ากวยณเมืองตบงขมุมให้ยกมาช่วยรบพระศรีโสไทยณเมืองลแวก ครั้นได้กำหนด กองทัพเจ้าพญาธรรมราชากับกองทัพกวยก็ยกไปรบพระศรีโสไทย พระศรีโสไทยทานมิได้ก็ทิ้งครัวเสียหนีไป
— พงษาวดารเมืองลแวก, ประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๔
พงศาวดารเขมร ฉบับนักองค์เองระบุว่า เจ้ากวยแห่งเมืองตะบองขะมุมได้ให้ความช่วยเหลือแก่พระธรรมราชาธิราชรามาธิบดีที่ 1 ในการทำสงครามแย่งชิงราชสมบัติกับพระศรีสุริโยไทยราชา[6] เจ้ากวยถูกสันนิษฐานว่าอาจหมายถึงกษัตริย์ชาวกูย และเมืองตะบองขะมุมอาจเป็นรัฐอิสระในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20[2]
เมืองรามรักโองการ
๏ พระไชยเชษฐาธิราชเจ้า ก็เลยสร้างบ้านแปงเมืองรุ่งเรืองดีดังเก่าอยู่แล ส่วนพระไชยเชษฐาธิราชเจ้าแต่ได้เสวยศิริสมบัติทั้งมวญนานประมาณได้ ๒๔ วรรษา ถ้าจักกล่าวแต่ชาติมา อายุทั้งมวญได้ ๓๙ ปี ก็ไปกระทำยุทธกรรมสงครามในเมืองรามรักองการ กาลวิปริตผิดกองเลยถึงแก่พระองค์ ก็หลงเสียในเมืององการนั้น ในปีระวายเม็ดเดือน ๔ ขึ้น ๓ ค่ำ ศักราชได้ ๙๓๓ ตัวนั้นแล
— พงศาวดารล้านช้าง บริเฉทที่ ๒, ประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๑
พงศาวดารล้านช้างระบุถึงเหตุการณ์ที่สมเด็จพระไชยเชษฐาธิราชเสด็จไปทำสงครามที่เมืองรามรักโองการ แล้วสูญหายไปในศึกนั้น เมืองรามรักโองการถูกสันนิษฐานว่าอยู่ในพื้นที่แขวงอัตตะปือ[7] อย่างไรก็ตาม ได้มีการโต้แย้งว่า หากพิจารณาจากหลักฐานฝ่ายกัมพูชาร่วมด้วยแล้ว เมืองรามรักโองการอาจหมายถึงเมืองพระนคร[8]
นครกาลจำบากนาคบุรีศรี
ตำนานเมืองนครจำปาศักดิ์[9]ได้ให้เงื่อนงำถึงการตั้งถิ่นฐานของชาวจาม[3]ในพุทธศตวรรษที่ 22 โดยระบุว่า กษัตริย์ขอมได้นำไพร่พลชาวจามและชาวลาวปนกูยสร้างเมืองขึ้นริมฝั่งขวาแม่น้ำโขง ก่อนที่วงศ์ผู้ปกครองจะถูกแทนที่ด้วยตระกูลเจ้าเมืองจากชาวพื้นเมือง จนกระทั่งอาณาจักรล้านช้างเกิดความแตกแยกภายในในช่วงพุทธศตวรรษที่ 23 เจ้าหน่อกษัตริย์ เจ้าชายจากเวียงจันทน์ได้รับอำนาจปกครองเหนือนครกาลจำบากนาคบุรีศรีและสถาปนาเป็นอาณาจักรล้านช้างจำปาศักดิ์
รายพระนามและรายนามผู้ปกครองในตำนานเมืองนครจำปาศักดิ์[10]
| ลำดับ | รายพระนาม/รายนาม | เริ่มต้น (พ.ศ.) | สิ้นสุด (พ.ศ.) | หมายเหตุ |
| 1 | ไม่ปรากฏพระนาม | ไม่ปรากฏ | ไม่ปรากฏ | กษัตริย์ขอมผู้สร้างเมือง |
| 2 | เจ้าสุทัศราชา | ไม่ปรากฏ | 2168/2169 | พระโอรสของกษัตริย์พระองค์ก่อน |
| ว่างตำแหน่ง 2168/2169 (จ.ศ. 987) – 2181/2182 (จ.ศ. 1000) | ||||
| 3 | ไม่ปรากฏนาม | 2181/2182 | ไม่ปรากฏ | ราษฎรยกให้เป็นเจ้าเมือง |
| 4 | นางเภา | ไม่ปรากฏ | ไม่ปรากฏ | ธิดาของเจ้าเมืองคนก่อน |
| 5 | นางแพง | ไม่ปรากฏ | 2251 | ธิดาของนางแพงและเจ้าปางคำ |
| 6 | เจ้าราชครูหลวงโพนสะเม็ก | 2251 | 2256 | อดีตพระครูเมืองเวียงจันทน์ |
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.