อาณาจักรในอินเดียโบราณ

อาณาจักรในอินเดียโบราณ หรือ มหาชนบททั้งสิบหก เป็นอาณาจักรในอินเดียโบราณ 16 อาณาจักร

มหาชนบท

• อาณาจักรกาศี เมืองหลวงคือ เมืองพาราณสี
• อาณาจักรโกศล เมืองหลวงคือ เมืองสาวัตถี
• อาณาจักรอังคะ เมืองหลวงคือ เมืองจัมปา
• อาณาจักรมคธ เมืองหลวงคือ เมืองราชคฤห์
• อาณาจักรวัชชี เมืองหลวงคือ เมืองไวศาลี
• อาณาจักรมัลละ เมืองหลวงคือ เมืองกุสินารา
• อาณาจักรเจที เมืองหลวงคือ เมืองศุกติมดี
• อาณาจักรวัตสะ เมืองหลวงคือ เมืองโกสัมพี
• อาณาจักรกุรุ เมืองหลวงคือ เมืองอินทรปรัสถ์
• อาณาจักรปัญจาละ เมืองหลวงคือ เมืองกัมปิละ
• อาณาจักรมัตสยะ เมืองหลวงคือ เมืองวิราฎนคร
• อาณาจักรศุรเสน เมืองหลวงคือ เมืองมถุรา
• อาณาจักรอัศมกะ เมืองหลวงคือ เมืองโปตลี
• อาณาจักรอวันตี เมืองหลวงคือ เมืองอุชเชนี
• อาณาจักรคันธาระ เมืองหลวงคือ เมืองตักศิลา
• อาณาจักรกัมโพช เมืองหลวงคือ เมืองราชปุระ

ในมหาภารตะ เหล่ากษัตริย์ทั้ง 16 แคว้นต่างเลือกเข้าข้างต่างกันในสงครามทุ่งกุรุเกษตร

ฝ่ายปาณฑพ

1.ท้าวอภิภู แคว้นกาศี 2.ท้าวสหเทพ แคว้นมคธ 3.ท้าวธฤษฏเกตุ แคว้นเจที 4.ท้าวทรุปัท แคว้นปัญจาละ 5.ท้าววิราฏ แคว้นมัตสยะ 6.กองทัพแคว้นศุรเสน

ฝ่ายเการพ

1.ท้าวศรุตายุธ แคว้นโกล 2.กรรณะ แคว้นอังคะ 3.ชยัตเสน แคว้นมคธ 4.ศกุนิ แคว้นคันธาระ 5.ท้าวสุทักษิณ แคว้นกัมโพช 6.ท้าววินทะ ท้าวอนุวินทะ แคว้นอวันตี 7.กษัตริย์แคว้นวัชชี 8.กษัตริย์แคว้นมัลละ 9.กษัตริย์แคว้นวัตสะ 10.กษัตริย์แคว้นอัศมกะ

ปัจจันตชนบท

• สักกะ เมืองหลวงคือ เมืองกบิลพัสดุ์ เป็นเมืองของพระเจ้าสุทโธทนะ พระบิดาของเจ้าชายสิทธัตถะ พระพุทธเจ้า
• โกลิยะ เมืองหลวงคือ เมืองเทวทหะ เป็นเมืองของพระเจ้าสุปปพุทธะ พระสัสสุระ(พ่อตา) ของพระพุทธเจ้า
• มัทระ เมืองหลวงคือ เมืองสาคละ ปกครองโดย ท้าวศัลยะ
• วิเทหะ เมืองหลวงคือ เมืองมิถิลา เมืองของท้าวชนก บิดาของนางสีดา
• สุนาปรันตะ เมืองหลวงคือ เมืองสุปปารกะ
• ภัคคะ เมืองหลวงคือ เมืองสุงสุมารคีรี
• อังคุตตราปะ เมืองหลวงคือ เมืองอาปณะ

แคว้นสักกะ แคว้นโกลิยะ เป็นประเทศราชของแคว้นโกศล แคว้นภัคคะ เป็นประเทศราชของแคว้นวัตสะ แคว้นอังคุตตราปะ เป็นประเทศราชของแคว้นอังคะ

อาณาจักรอื่นๆ

• แคว้นไกเกยะ เมืองหลวงคือ เมืองราชวาส ปกครองโดย ท้าววฤหัทกษัตร
• แคว้นกุนตี เมืองหลวงคือ เมืองกุนตีโภช ปกครองโดย ท้าวกุนตีโภช
• แคว้นกลิงคะ เมืองหลวงคือ เมืองกลิงคปุระ ปัจจุบันคือรัฐโอริศาและบางส่วนของรัฐอานธรประเทศ ในมหาภารตะ ผู้ปกครองคือ ท้าวศรุตายุษ เข้าร่วมสงครามในฝ่ายทุรโยธน์ เป็นผู้นำกองทัพช้าง ถูกภีมะสังหารในวันที่ 2 ของสงคราม แคว้นกลิงคะยังเป็นสมรภูมิรบของสงครามกลิงคะระหว่างพระเจ้าอโศกมหาราชแห่งราชวงศ์เมารยะกับนันทิเทพ ผลของสงครามครั้งนี้ทำให้ชาวกลิงคะล้มตายกว่าแสนคน เป็นสาเหตุให้พระเจ้าอโศกมหาราชสลดพระทัยที่พระองค์เป็นสาเหตุของการสังหารหมู่ครั้งนี้และหันมานับถือพระพุทธศาสนา
• แคว้นกัษมีระ ปัจจุบันคือ เมืองแคชเมียร์
• แคว้นกินนร เป็นอาณาจักรของพวกกินนร มีกายครึ่งเทพครึ่งนก เป็นพี่น้องกับพวกคนธรรพ์ ปกครองโดยท้าวอุทุมพร
• แคว้นกิมปุรุษะ เป็นอาณาจักรของพวกกิมปุรุษะ มีกายเป็นคนหัวเป็นม้า เป็นพี่น้องกับพวกคนธรรพ์
• แคว้นกิราตะ เป็นอาณาจักรของพวกกิราตะ เป็นคนป่าสวมหนังสัตว์ ชอบล่าสัตว์อย่างพราน
• แคว้นกาลเกยะ เมืองหลวงคือ เมืองหิรัณยปุระ เป็นอาณาจักรของพวกอสูรกาลเกยะ
• แคว้นกีษกินธา หรือ เมืองขีดขิน อาณาจักรของพวกวานร ปกครองโดยสุครีพ
• แคว้นเกราละ เมืองหลวงคือ เมืองมโหทัยปุรี
• แคว้นกานจี เมืองหลวงคือ เมืองกานจีปุระ
• แคว้นการุศะ เมืองหลวงคือ เมืองทันติปุระ ปกครองโดย ท้าวทันตวักระ
• แคว้นกีกฏะ เมืองหลวงคือ เมืองคยา เป็นประเทศราชของแคว้นมคธ
• แคว้นคนธรรพ์ เป็นอาณาจักรของคนธรรพ์ อมนุษย์จำพวกหนึ่งที่ชำนาญด้านการดนตรี ตั้งอยู่ที่เชิงเขาไกรลาศ ปกครองโดย คนธรรพ์จิตรรถ และ คนธรรพ์จิตรเสน
• แคว้นเจระ เมืองหลวงคือ เมืองการุร
• แคว้นโจละ เมืองหลวงคือ เมืองกาเวรปุรี
• แคว้นตามรปรรณี เมืองหลวงคือ เมืองตามรปรรณี อยู่ในศรีลังกา
• แคว้นตรีครรตะ เมืองหลวงคือ เมืองปรัสถาล ปกครองโดย สุศรรมา
• แคว้นทักษิณโกศล หรือ โกศลตอนใต้ เมืองหลวงคือ เมืองอโยธยา เป็นสถานที่ประสูติของพระราม
• แคว้นทัณฑะ อาณาจักรรากษส ของขรกับทูษณ์ น้องชายของทศกัณฐ์
• แคว้นทศารณะ เมืองหลวงคือ เมืองวิทิศะ ปกครองโดย ท้าวสุธรรมัน
• แคว้นทราวิท เมืองหลวงคือ เมืองกาลหัสต์ อาณาจักรของชาวทราวิท
• แคว้นทวารกา เมืองหลวงคือ เมืองทวารกา เป็นแคว้นใหม่ที่พระกฤษณะ และพระพลรามย้ายมาตั้งอยู่ริมทะเล ถัดจากแคว้นกัมโพช
• แคว้นนาคะ เมืองหลวงคือ เมืองโภควตี เป็นอาณาจักรของพญานาค
• แคว้นนิวาตกวัจ เมืองหลวงคือ เมืองมณีมตี เป็นอาณาจักรของพวกอสูรนิวาตกวัจ
• แคว้นนิษาท เมืองหลวงคือ เมืองศฤงคเวรปุระ
• แคว้นปาณฑยา เมืองหลวงคือ เมืองมทุระ ปกครองโดย ท้าวมาลยธวัช
• แคว้นเปารวะ ก่อตั้งโดยท้าวปุรุ กษัตริย์ที่มีชื่อเสียงที่สุดคือ ราชาโปรุส ผู้ที่นำทัพช้าง รบกับพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช แห่งมาซิโดเนีย
• แคว้นปราคชโยติษะ เมืองหลวงคือ เมืองปราคชโยติษปุระ เป็นแคว้นของพวกอสูรและทานพ ปกครองโดย ท้าวภาคทัตต์ บุตรของนรกาสูร
• แคว้นปุณฑระ เมืองหลวงคือ เมืองปุณฑรนคร ปกครองโดย ท้าวเปาณฑรกะวาสุเทพ ผู้ตีตนเสมอพระกฤษณะ
• แคว้นปุลินทะ เมืองหลวงคือ เมืองวิศวปุรี
• แคว้นพาหลีกะ เป็นแคว้นที่แยกออกมาจากแคว้นกุรุ ปกครองโดย ท้าวพาหลีกะ น้องชายของท้าวศานตนุ
• แคว้นภารตวรรษ เป็นแคว้นใหญ่ เชื่อว่าเป็นแดนเกิดของท้าวภรตะ ปกครองโดย ท้าวราชา และ ท้าวโรจมัน
• แคว้นมัลวะ เมืองหลวงคือ เมืองอุทัยปุรี
• แคว้นมเลจฉะ เมืองหลวงคือ เมืองการมินิยะ เป็นอาณาจักรที่ก่อตั้งโดยท้าวตุรวสุ
• แคว้นยักษะ เมืองหลวงคือ เมืองอลกา เป็นแคว้นของพวกยักษ์และรากษส ปกครองโดย ท้าวกุเวร
• แคว้นยาวนะ ปกครองโดย กาลยาวัน
• แคว้นเยาเธยะ เมืองหลวงคือ เมืองเยาเธยะ
• แคว้นรากษส เป็นอาณาจักรของพวกรากษส
• แคว้นฤษิกะ เมืองหลวงคือ เมืองโลหะ
• แคว้นลังกา หรือ กรุงลงกา เป็นเกาะทางตอนใต้ของ อนุทวีปอินเดีย ปัจจุบันคือประเทศศรีลังกา เมืองลงกาถูกกล่าวถึงในมหากาพย์รามายณะ ว่าเป็นอาณาจักรของรากษส ปกครองโดยท้าวราวัณ หรือ ทศกัณฐ์ หลังจากที่พระรามปราบทศกัณฐ์ได้แล้ว วิภีษณะ หรือ พิเภกน้องชายของทศกัณฐ์ได้รับการสถาปนาเป็นพระราชาสืบต่อไป
• แคว้นวังคะ เมืองหลวงคือ เมืองจันทรกานตา
• แคว้นวิทรรภะ เมืองหลวงคือ เมืองกุณฑินาปุรี ปกครองโดย ท้าวภีษมกะ และเมืองโภชกตะ ปกครองโดย ท้าวรุกมี
• แคว้นศัลวะ เมืองหลวงคือ เมืองมฤตติกาวตี ปกครองโดย ท้าวศัลวะ
• แคว้นศีพี เมืองหลวงคือ เมืองเชตุดร และ เมืองอริษฏปุระ แคว้นนี้ถูกกล่าวถึงว่าเป็นสถานที่เกิดของพระเวสสันดร
• แคว้นสรัสวตะ เมืองหลวงคือ เมืองประภาส อยู่ริมแม่น้ำสรัสวตี
• แคว้นเสาราษฏระ ปัจจุบัน อยู่ในแคว้นคุชราต
• แคว้นสินธุ ตั้งอยู่ริมแม่น้ำสินธุ (ปัจจุบัน คือ ประเทศปากีสถาน) ปกครองโดย ชัยทรัถ
• แคว้นสิงหล เมืองหลวงคือ เมืองอนุราธปุระ อยู่ในศรีลังกา
• แคว้นสังกัสสะ เมืองหลวงคือ เมืองสังกัสสะ เป็นประเทราชของแคว้นมัลละ เป็นเมืองที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ในวันเทโวโรหณะ
• แคว้นไหหยะ เมืองหลวงคือ เมืองมาหิษมตี ปกครองโดย ท้าวการตวีรยะอรชุน กษัตริย์ 1,000 มือ ผู้ถูกปรศุรามสังหาร
• แคว้นหิมาลัย ปกครองโดยพระหิมวัต เทพแห่งเขาหิมาลัย
• แคว้นอุตตรกุรุ หรือ กุรุตอนเหนือ เมืองหลวงคือ เมืองประดิษฐาน
• แคว้นอุตตรปัญจาละ หรือ ปัญจาละตอนเหนือ เมืองหลวงคือ เมืองอหิฉัตร เป็นดินแดนที่โทรณาจารย์แบ่งมาจากท้าวทรุปัท ปกครองโดยอัศวัตถามา
• แคว้นอุตตรมัทระ หรือ มัทระตอนเหนือ เมืองหลวงคือ เมืองทิพยกูฏ เป็นดินแดนที่นกุล แบ่งให้สหเทพปกครอง หลังสงครามทุ่งกุรุเกษตร
• แคว้นอนรรตะ เมืองหลวงคือ เมืองโภชะ ปกครองโดย กฤตวรมา
• แคว้นอนุปะ เมืองหลวงคือ เมืองสุรปาณะ อยู่ทางตอนเหนือของแคว้นวิทรรภะ ปกครองโดย ท้าวนีละ
• แคว้นอภิระ เมืองหลวงคือ เมืองตรีกูฏ อยู่ทางตอนเหนือ ใกล้แม่น้ำสรัสวตี
• แคว้นอานธระ ปัจจุบัน คือ รัฐอานธรประเทศ
• แคว้นอสุระ เมืองหลวงคือ เมืองโศนิตปุระ ปกครองโดย ท้าวพาณาสูร
• แคว้นอุตกาละ เมืองหลวงคือ เมืองเมทินีปุรี
• แคว้นโอทระ เมืองหลวงคือ เมืองอุตตรโตสาลี