ప్రముఖ కవి, జ్ఞానపీఠ పురస్కార గ్రహీత From Wikipedia, the free encyclopedia
సి.నా.రె. గా పేరొందిన సింగిరెడ్డి నారాయణరెడ్డి (జూలై 29, 1931 - జూన్ 12, 2017) తెలుగు కవి, సాహితీవేత్త. తెలుగు సాహిత్యానికి ఆయన చేసిన ఎనలేని సేవలకు గాను అతనికి 1988లో విశ్వంభర కావ్యానికి ప్రతిష్ఠాత్మకమైన జ్ఞానపీఠ పురస్కారం లభించింది. సినారె రాజ్యసభ సభ్యునిగా పనిచేసాడు. తెలుగు చలన చిత్ర రంగంలో అతను రాసిన పాటలు ఎంతో ప్రసిద్ధి చెందాయి.
సింగిరెడ్డి నారాయణరెడ్డి | |
---|---|
జననం | సింగిరెడ్డి నారాయణరెడ్డి 1931 జూలై 29 హనుమాజీపేట్, రాజన్న సిరిసిల్ల |
మరణం | 2017 జూన్ 12 85)[1] హైదరాబాద్, తెలంగాణ | (వయసు
నివాస ప్రాంతం | హైదరాబాద్, తెలంగాణ |
ఇతర పేర్లు | సినారె |
వృత్తి | కవి, గేయరచయిత, సాహితీవేత్త |
పురస్కారాలు | సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు (1973), పద్మ శ్రీ (1977), కళాప్రపూర్ణ (1978), జ్ఞానపీఠ్ అవార్డు (1988), పద్మ భూషణ్ (1992), సాహిత్య అకాడెమీ ఫెలోషిప్ (2014) |
సంతకం | |
వెబ్సైటు | |
http://drcnarayanareddy.com/ |
సి.నారాయణరెడ్డి 1931, జూలై 29 (అనగా ప్రజోత్పత్తి సంవత్సరం నిజ ఆషాఢ శుద్ధ పౌర్ణమి రోజు) న కరీంనగర్ జిల్లాలోని మారుమూల గ్రామం హనుమాజీపేట్లో జన్మించాడు. త# డ్రి మల్లారెడ్డి రైతు. తల్లి బుచ్చమ్మ గృహిణి. నారాయణ రెడ్డి ప్రాథమిక విద్య గ్రామంలోని వీధిబడిలో సాగింది. బాల్యంలో హరికథలు, జానపదాలు, జంగం కథల వైపు ఆకర్షితుడయ్యాడు. ఉర్దూ మాధ్యమంలో సిరిసిల్లలో మాధ్యమిక విద్య, కరీంనగర్లో ఉన్నత పాఠశాల విద్య అభ్యసించాడు. అప్పట్లో తెలుగు ఒక ఐచ్ఛికాంశాంగానే ఉండేది. హైదరాబాదు లోని చాదర్ఘాట్ కళాశాలలో ఇంటర్మీడియట్, ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయంలో బి.ఏ. కూడా ఉర్దూ మాధ్యమంలోనే చదివాడు. ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయము నుండి తెలుగు సాహిత్యములో పోస్టుగ్రాడ్యుయేట్ డిగ్రీ, డాక్టరేటు డిగ్రీ పొందాడు. విద్యార్థిగా శ్రీ కృష్ణదేవరాయ ఆంధ్రభాషా నిలయంలో అనేక గ్రంథాలు చదివాడు.
ఆరంభంలో సికింద్రాబాదు లోని ఆర్ట్స్ అండ్ సైన్స్ కళాశాలలో అధ్యాపకుడిగా చేరి, అటు తర్వాత నిజాం కళాశాలలో అధ్యాపకుడిగా పని చేశాడు. ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయములో ఆచార్యునిగా పనిచేస్తూ అనేక ఉన్నత పదవులు, బహుమతులు పొందాడు. విశ్వనాధ సత్యనారాయణ తరువాత జ్ఞానపీఠ పురస్కారం పొందిన తెలుగు సాహీతీకారుడు అతనే. విశ్వంభర కావ్యానికి ఈ అవార్డు లభించింది.
అతను ప్రధానంగా కవి అయినప్పటికీ ఆ కాలం నుంచి పద్య కావ్యాలు, గేయ కావ్యాలు, వచన కవితలు, గద్య కృతులు, చలనచిత్ర గీతాలు, యాత్రా కథనాలు, సంగీత నృత్య రూపకాలు, ముక్తక కావ్యాలు, బుర్ర కథలు, గజళ్ళు, వ్యాసాలు, విమర్శన గ్రంథాలు, అనువాదాలు మొదలైనవి వెలువడ్డాయి. కళాశాల విద్యార్థిగా శోభ పత్రికకు సంపాదకత్వం వహించారు. రోచిస్, సింహేంద్ర పేరుతో కవితలు రచించేవాడు. సినారె కవిత తొలిసారి జనశక్తి పత్రికలో అచ్చయింది. విద్యార్థి దశలోనే ప్రహ్లాద చరిత్ర, సీతాపహరణం వంటి పద్య నాటికలు, భలే శిష్యులు తదితర సాంఘిక నాటకాలు రచించాడు. 1953 లో నవ్వని పువ్వు సంగీత నృత్య నాటిక ప్రచురితమైంది. అది సి.నా.రే తొలి ప్రచురణ. వెంటనే జలపాతం, విశ్వగీతి, అజంతా సుందరి వెలువడ్డాయి.
రామప్ప సంగీత నృత్య రూపకం అన్ని భారతీయ భాషల్లోకి అనువాదమైంది. అతను పరిశోధన గ్రంథం ఆధునికాంధ్ర కవిత్వము - సంప్రదాయములు, ప్రయోగములు అత్యంత ప్రామాణిక గ్రంథంగా పేరు పొందింది. సినారె గ్రంథాలు ఇంగ్లీషు, ఫ్రెంచ్, సంస్కృతం, హిందీ, మలయాళం, ఉర్దూ, కన్నడం మొదలైన భాషల్లోకి అనువాదమయ్యాయి. అతనుే స్వయంగా హిందీ, ఉర్దూ భాషల్లో కవితలల్లారు. అమెరికా, ఇంగ్లండు, ఫ్రాన్స్, రష్యా, జపాన్, కెనడా, ఇటలీ, డెన్మార్క్, థాయ్ ల్యాండ్, సింగపూర్, మలేషియా, మారిషస్, యుగోస్లోవియా, ఆస్ట్రేలియా, గల్ఫ్ దేశాలను సందర్శించారు. 1990 లో యుగోస్లేవియా లోని స్రూగాలో జరిగిన అంతర్జాతీయ కవి సమ్మేళనంలో భారతీయ భాషల ప్రతినిథిగా పాల్గొన్నాడు.
రచనారంగమే కాక అతను తెలుగు సాహిత్య పత్రికగా స్రవంతి సాహిత్య మాసపత్రికను నిర్వహించారు. వేమూరి ఆంజనేయశర్మ, చిర్రావూరి సుబ్రహ్మణ్యంతో పాటుగా సినారె పత్రికకు ప్రధాన సంపాదకత్వం వహించారు.[2]
ఆంధ్ర, కాకతీయ, డాక్టర్ బీఆర్ అంబేద్కర్, మీరట్, నాగార్జున విశ్వ విద్యాలయాలు ఆయనకు గౌరవ డాక్టరేట్లను ప్రదానం చేశాయి. [4]
-: పదవులు :- విద్యారంగంలోనూ, పాలనా పరంగా ఎన్నో పదవులు నిర్వహించాడు.
భారత రాష్ట్రపతి అతన్ని 1997 లో రాజ్యసభ సభ్యుడిగా నామినేట్ చేశారు. ఆరేళ్ళపాటు సభలో అయన ప్రసంగాలు, చర్చలు, ప్రస్తావనలు అందరి మన్ననలనూ అందుకున్నాయి. 1993 నుంచి ఆంధ్ర సారస్వత పరిషత్తు అధ్యక్షుడిగా విలక్షణ కార్యక్రమాలు రూపొందించి తెలుగు భాషా సాహిత్య, సాంస్కృతిక అభ్యుదయానికి తోడ్పడ్డారు.
కవిత్వం:
వ్యాసాలు:
గేయనాటికలు:
డా॥సి.నారాయణరెడ్డి రచనలు :-
87. కలం అలిగింది (కవితా సంపుటి)
పై రచనల్లో 60 రచనలను "విశ్వంభర విజన్ పబ్లికేషన్స్ "వారు 18 సంపుటాలుగా వేశారు..మిగితా రచనలన్ని విడివిడిగా దొరుకుతున్నవి..
సి. నారాయణ రెడ్డి 1962 లో గులేబకావళి కథ లోని పాటద్వారా సినిమా రంగం లోకి అడుగు పెట్టారు. నన్ను దోచుకుందువటే వెన్నెల దొరసానీ అనే పాటతో పేరుపొందారు.[6] తర్వాత చాలా సినిమాల్లో మూడు వేలకు పైగా పాటలు రాశాడు.[7]
సంవత్సరం | సినిమా | సినిమా పాట |
---|---|---|
1962 | ఆత్మబంధువు | అనగనగా ఒక రాజు, అనగనగా ఒక రాణి, చదువురాని వాడవని దిగులు చెందకు |
1962 | గులేబకావళి కథ | నన్ను దోచుకొందువటే వన్నెల దొరసాని |
1962 | కులగోత్రాలు | చెలికాడు నిన్నే రమ్మని పిలువ చేరరావేలా, చిలిపి కనుల తీయని చెలికాడా |
1962 | రక్త సంబంధం | ఎవరో నను కవ్వించి పోయేదెవరో |
1963 | బందిపోటు | వగలరాణివి నీవే సొగసుకాడను నేనే |
1963 | చదువుకున్న అమ్మాయిలు | కిల కిల నవ్వులు చిలికిన |
1963 | కర్ణ | గాలికి కులమేది నేలకు కులమేది |
1963 | లక్షాధికారి | దాచాలంటే దాగవులే దాగుడుమూతలు సాగవులే, మబ్బులో ఏముంది నా మనసులో ఏముంది |
1963 | పునర్జన్మ | నీ కోసం నా గానం నా ప్రాణం |
1963 | తిరుపతమ్మ కథ | పూవై విరిసిన పున్నమివేళా బిడియము నీకేలా బేలా |
1964 | అమరశిల్పి జక్కన | ఈ నల్లని రాళ్ళలో ఏ కన్నులు దాగెనో |
1964 | గుడి గంటలు | నీలి కన్నుల నీడల లోనా |
1964 | మంచి మనిషి | అంతగా నను చూడకు మాటాడకు, వింతగా గురిచూడకు వేటాడకు |
1964 | మురళీకృష్ణ | కనులు కనులు కలిసెను కన్నె వయసు పిలిచెను, ఊ అను ఊహూ అను ఔనను ఔనౌనను నా వలపంతా నీదని |
1964 | రాముడు భీముడు | తెలిసిందిలే నెలరాజ నీరూపు తెలిసిందిలే |
1965 | మంగమ్మ శపథం | కనులీవేళ చిలిపిగ నవ్వెను |
1966 | పరమానందయ్య శిష్యుల కథ | నాలోని రాగమీవె నడయాడు తీగవీవె |
1968 | బందిపోటు దొంగలు | విన్నానులే ప్రియా కనుగొన్నానులే ప్రియా |
1968 | బంగారు గాజులు | అన్నయ్య సన్నిధి అదే నాకు పెన్నిధి చెల్లాయి పెళ్ళికూతురాయెనె పాలవెల్లులే నాలో పొంగిపోయెనే |
1968 | వరకట్నం | ఇదేనా మన సాంప్రదాయమిదేనా |
1969 | ఏకవీర | కృష్ణా నీ పేరు తలచినా చాలు |
1970 | ధర్మదాత | ఓ నాన్నా నీ మనసే వెన్న |
1970 | కోడలు దిద్దిన కాపురం | నీ ధర్మం నీ సంఘం నీ దేశం నువు మరవద్దు |
1970 | లక్ష్మీ కటాక్షం | రా వెన్నెల దొరా కన్నియను చేరా |
1971 | చెల్లెలి కాపురం | కనులముందు నీవుంటే కవిత పొంగి పారదా |
1971 | మట్టిలో మాణిక్యం | రింఝిం రింఝిం హైదరబాద్ |
1972 | బాలమిత్రుల కథ | గున్న మామిడి కొమ్మ మీదా గూళ్లు రెండున్నాయీ |
1972 | మానవుడు దానవుడు | అణువూ అణువున వెలసిన దేవా కనువెలుగై మము నడిపింప రావా |
1972 | తాత మనవడు | అనుబంధం ఆత్మీయత అంతా ఒక బూటకం |
1973 | అందాల రాముడు | మము బ్రోవమని చెప్పవే సీతమ్మ తల్లి |
1973 | శారద | శారదా, నను చేరగా ఏమిటమ్మా సిగ్గా, ఎరుపెక్కే లేత బుగ్గా |
1974 | అల్లూరి సీతారామరాజు | వస్తాడు నా రాజు ఈ రోజు |
1974 | కృష్ణవేణి | కృష్ణవేణి, తెలుగింటి విరిబోణి, కృష్ణవేణి, నా ఇంటి అలివేణి |
1974 | "నిప్పులాంటి మనిషి" | స్నేహమేరా నా జీవితం స్నేహమేరా శాశ్వతం |
1974 | ఓ సీత కథ | మల్లెకన్న తెల్లన మా సీత మనసు |
1975 | అందమైన అనుబంధం | ఆనాటి హృదయాల ఆనంద గీతం ఇదేలే |
1975 | బలిపీఠం | మారాలీ మారాలీ మనుషుల నడవడి మారాలి |
1975 | ముత్యాల ముగ్గు | గోగులు పూచే పూగులు కాచే ఓ లచ్చ గుమ్మడీ |
1976 | తూర్పు పడమర | శివరంజనీ నవరాగినీ వినినంతనే నా నవ్వుతారూ పకపకమని నవ్వుతారు |
1978 | శివరంజని | అభినవ తారవో నా అభిమాన తారవో జోరుమీదున్నావు తుమ్మెదా, నీ జోరెవరి కోసమే తుమ్మెదా |
1980 | ప్రేమ తరంగాలు | కలయైనా నిజమైనా కాదన్నా లేదన్నా ప్రేమ తరంగాలు నవజీవన రాగాలు |
1984 | మంగమ్మగారి మనవడు | చందురుడు నిన్ను చూసి శ్రీ సూర్యనారాయణా మేలుకో |
1985 | స్వాతిముత్యం | లాలి లాలి లాలీ లాలి, వటపత్రశాయీ వరహాల లాలి రాజీవనేత్రునికి రతనాల లాలి |
1986 | రేపటి పౌరులు | రేపటి పౌరులం |
1989 | సూత్రధారులు | జోలా జోలమ్మ జోల నీలాలా కన్నులకు నిత్యమల్లె పూలజోల |
1990 | 20వ శతాబ్దం | 20వ శతాబ్దం ఇది , అమ్మను మించి దైవమున్నదా |
1997 | ఒసే రాములమ్మా | |
2001 | ప్రేమించు | కంటేనే అమ్మ అని అంటే ఎలా కరుణించే ప్రతి దేవత అమ్మే కదా |
2003 | సీతయ్య | ఇదిగో రాయలసీమ గడ్డ దీని కథ తెలుసుకో తెలుగు బిడ్డ |
2009 | అరుంధతి | జేజమ్మా జేజమ్మా |
2011 | ఇంకెన్నాళ్లు | ఏమి వెలుతురూ |
డా.సి. నారాయణరెడ్డి గురించి ప్రముఖుల ప్రశంసలను చీకోలు సుందరయ్య ఇలా ఉదహరించాడు [8]
గత కొంతకాలంగా అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న నారాయణరెడ్డి, హైదరాబాద్ లోని కేర్ ఆస్పత్రి లో చికిత్స పొందుతూ 2017, జూన్ 12 సోమవారం రోజున ఉదయం తుదిశ్వాస విడిచాడు.[1]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.