బుకర్ బహుమతి

మాన్ బుకర్ బహుమతి (ఆంగ్లం: Man Booker Prize) లేదా బుకర్ బహుమతి (Booker Prize) ఆంగ్ల సాహిత్యంలో పూర్తి నిడివి ఉత్తమ నవలకు ప్రతి సంవత్సరం కామన్వెల్త్ దేశాలు, ఐర్లాండు, జింబాబ్వే దేశాలకు చెందిన రచయితలకు ఇచ్చే పురస్కారం.

బుకర్ బహుమతి
Awarded for	సంవత్సరపు ఉత్తమ నవల (ఆంగ్లం)
Location	గిల్డ్‌హాల్, లండన్, ఇంగ్లాండ్
దేశం	యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్
అందజేసినవారు	Booker, McConnell Ltd (1969–2001) Man Group (2002–2019) Crankstart (2019 onwards)
Reward(s)	£50,000
మొదటి బహుమతి	1969; 55 సంవత్సరాల క్రితం (1969)
వెబ్‌సైట్	http://www.themanbookerprize.com/, https://thebookerprizes.com/

1993 సంవత్సరంలో బుకర్ ఆఫ్ బుకర్ బహుమతి మిడ్‌నైట్స్ చిల్డ్రన్ రచయిత సల్మాన్ రష్దీ కి బహుకరించారు. దీనికే 2008 సంవత్సరంలో అత్యుత్తమ బుకర్ బహుమతిని కూడా ఇచ్చారు.^[1][2]

2008 సంవత్సరానికి గాను భారతీయ రచయిత అరవింద్ అడిగా మొట్టమొదటి రచన ది వైట్ టైగర్ కి లభించింది.^[3]

హిందీ నవలా రచయిత గీతాంజలి శ్రీ బుకర్ ప్రైజ్ ను గెలుచుకుంది. ‘టాంబ్ ఆఫ్ శాండ్’ పేరుతో గీతాంజలి శ్రీ రచించిన నవలను 2022 ఏడాదికి గాను బుకర్ ప్రైజ్ వరించింది.^[4] అలాగే భారతీయ భాషల నుంచి ఈ అవార్డు అందుకున్న తొలి పుస్తకంగా నిలిచింది.

చరిత్ర

ఈ బహుమతి దానిని స్పాన్సర్ చేసిన సంస్థ అయిన బుకర్-మెక్ కోనెల్ (Booker-McConnell) పేరు మీద బుకర్-మెక్ కోనెల్ బహుమతిగా 1968 సంవత్సరంలో మొదలైంది. అయితే బుకర్ బహుమతిగానే ప్రసిద్ధిచెందింది. దీని నిర్వహణ 2002 సంవత్సరంలో 'బుకర్ బహుమతి ఫౌండేషన్'కు బదిలీ చేయబడింది. దీనిని స్పాన్సర్ చేసిన మాన్ గ్రూపు (Man Group) బుకర్ పేరును ఉంచి ముందు తమ పేరును చేర్చి మాన్ బుకర్ బహుమతి అధికార నామంగా మార్చింది. అంతకు ముందు ఇచ్చే £21,000 పౌండ్ల బహుమతి మొత్తాన్ని £50,000కి పెంచింది. చాలా బాగా ఉన్నది.

బుకర్ బహుమతి గ్రహీతలు

సంవత్సరం	రచయిత	దేశం	పుస్తకం పేరు
1969	P. H. Newby	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	Something to Answer For
1970	Bernice Rubens	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	The Elected Member
1971	V. S. Naipaul	ట్రినిడాడ్, టొబాగో/యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	In a Free State
1972	John Berger	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	G
1973	James Gordon Farrell	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	The Siege of Krishnapur
1974	నాడైన్ గార్డిమర్ Stanley Middleton	దక్షిణ ఆఫ్రికా యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	The Conservationist Holiday
1975	Ruth Prawer Jhabvala	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్/జర్మనీ	Heat and Dust
1976	David Storey	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	Saville
1977	Paul Scott	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	Staying On
1978	Iris Murdoch	రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఐర్లాండ్/యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	The Sea, the Sea
1979	Penelope Fitzgerald	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	Offshore
1980	William Golding	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	Rites of Passage
1981	సల్మాన్ రష్దీ	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్/భారతదేశం	Midnight's Children
1982	Thomas Keneally	ఆస్ట్రేలియా	Schindler's Ark
1983	J. M. Coetzee	దక్షిణ ఆఫ్రికా/ఆస్ట్రేలియా	Life & Times of Michael K
1984	Anita Brookner	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	Hotel du Lac
1985	Keri Hulme	న్యూజీలాండ్	The Bone People
1986	Kingsley Amis	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	The Old Devils
1987	Penelope Lively	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	Moon Tiger
1988	Peter Carey	ఆస్ట్రేలియా	Oscar and Lucinda
1989	Kazuo Ishiguro	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్/జపాన్	The Remains of the Day
1990	ఎ.ఎస్.బ్యాట్	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	Possession: A Romance
1991	Ben Okri	నైజీరియా	The Famished Road
1992	Michael Ondaatje Barry Unsworth	శ్రీలంక/కెనడా యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	The English Patient Sacred Hunger
1993	Roddy Doyle	రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఐర్లాండ్	Paddy Clarke Ha Ha Ha
1994	James Kelman	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	How Late It Was, How Late
1995	Pat Barker	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	The Ghost Road
1996	Graham Swift	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	Last Orders
1997	అరుంధతి రాయ్	భారతదేశం	The God of Small Things
1998	Ian McEwan	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	Amsterdam
1999	J. M. Coetzee	దక్షిణ ఆఫ్రికా/ఆస్ట్రేలియా	Disgrace
2000	Margaret Atwood	కెనడా	The Blind Assassin
2001	Peter Carey	ఆస్ట్రేలియా	True History of the Kelly Gang
2002	Yann Martel	కెనడా	Life of Pi
2003	DBC Pierre	ఆస్ట్రేలియా/మెక్సికో	Vernon God Little
2004	Alan Hollinghurst	యునైటెడ్ కింగ్ డమ్	The Line of Beauty
2005	John Banville	రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఐర్లాండ్	The Sea
2006	కిరణ్ దేశాయ్	భారతదేశం	The Inheritance of Loss
2007	Anne Enright	రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఐర్లాండ్	The Gathering
2008	అరవింద్ అడిగా	భారతదేశం	The White Tiger

బుకర్ గణాంకాలు

• Each publisher's imprint may submit two titles. In addition, previous winners of the prize and those who have been shortlisted in the previous ten years are automatically considered. Books may also be called in: publishers can make written representations to the judges to consider titles in addition to those already entered. In the 21st century the average number of books considered by the judges has been approximately 130.

• The list of books making the longlist was first released in 2001. In 2003 there were 23 books on the longlist, in 2002 there were 20 and in 2001 there were 24.
• For the first 35 years of the Booker, there were only five years when fewer than six books were on the shortlist, and two years (1980 and 1981) when there were seven on the shortlist.
• As of (2003):
  • Over the first 35 years there were a total of 201 novels from 135 authors on the shortlists.
  • Of the 97 novelists nominated once, there were 13 winners and three joint winners.
  • Of the 19 novelists nominated twice, there were seven winners and one two-time winner (J. M. Coetzee).
  • Of the 10 novelists nominated three times, there were four winners, one joint winner and one two-time winner (Peter Carey).
  • Of the six four-time nominees, all but William Trevor have won once. The other four-time nominees are Kazuo Ishiguro, Ian McEwan, Salman Rushdie, Thomas Keneally and Penelope Fitzgerald.
  • There have only been two five-time nominees, Margaret Atwood (first nominated in 1986 and won in 2000) and Beryl Bainbridge (nominated twice in the 1970s and three times in the 1990s, but she has never won).
  • There has been only one six-time nominee, Iris Murdoch, who won on her fourth nomination in 1978 and was nominated twice more in the 1980s.
• The prize is only open to authors from countries within the Commonwealth. The only exception to this is Ireland. Irish authors have always been considered for the prize even though Ireland is not a member of the Commonwealth.
• Including authors with dual citizenship, the United Kingdom has the most winners of the prize at 24. Second is Australia with six winners (counting both Coetzee^[5] and Carey twice); Ireland and India each have four winners.

మూలాలు

1. 'Best of the Booker' pits Rushdie against 40 pretenders | News | guardian.co.uk Books
2. "Rushdie wins Best of Booker prize", BBC News, 10 July 2008
3. http://www.themanbookerprize.com/prize/thisyear
4. "Tomb of Sand: Geetanjali Shree Wins International Booker Prize 2022, Details Inside - Sakshi". web.archive.org. 2022-05-27. Archived from the original on 2022-05-27. Retrieved 2022-05-27.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
5. Coetzee was born and raised in South Africa and won both of his Bookers prior to his emigration to Australia in 2003.

బయటి లింకులు

• The official website of the Man Booker Prize
• Awardees of Booker Prize per year Archived 2009-05-30 at the Wayback Machine
• A primer on the Man Booker Prize and critical review of literature. Archived 2007-09-29 at the Wayback Machine
• The most honoured Booker shortlisted books
• The Booker Prize: Matters of judgment": Hermione Lee on judging the Booker when Salman Rushdie won, from TLS, October 22, 2008.