జాజ్‌పూర్

జాజ్‌పూర్ ఒడిశా రాష్ట్రం, జాజ్‌పూర్ జిల్లాలోని పట్టణం. ఇది కేసరి రాజవంశం యొక్క రాజధానిగా ఉండేది. ఆ తరువాత దీని స్థానంలో కటక్, రాజధాని అయింది.^[1][2] ఇది జాజ్‌పూర్ జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం. జిల్లా పోలీసు ప్రధాన కార్యాలయం పాణికోయిలిలో ఉంది. పట్టణ పరిపాలనను పురపాకల సంఘం నిర్వహిస్తుంది.

జాజ్‌పూర్
పట్టణం
జాజ్‌పూర్ లోని బిరాజా దేవాలయం
జాజ్‌పూర్ ఒడిశా పటంలో పట్టణ స్థానం
Coordinates: 20.85°N 86.33°E / 20.85; 86.33
దేశం	భారతదేశం
రాష్ట్రం	ఒడిశా
జిల్లా	జాజ్‌పూర్
Founded by	జజాతి కేసరి
Elevation	8 మీ (26 అ.)
జనాభా  (2011)[1]
• Total	37,458
• జనసాంద్రత	620/కి.మీ2 (1,600/చ. మై.)
భాషలు
• అధికారిక	ఒరియా
Time zone	UTC+5:30 (IST)
Vehicle registration	OD-04 &OD-34
Website	www.jajpur.nic.in

చరిత్ర

జాజ్‌పూర్, పురాతన బిరాజా ఆలయం ఉన్న ప్రదేశం, దీనిని మొదట బిరాజా అని పిలిచేవారు. పురాతన గ్రంథాలలో ఈ పట్టణానికి విరంజ, వరంజ-నగర, వరాహ-తీర్థ అనే పేర్లు ఉండేవి. ^[3] భౌమ-కార రాజులు తమ రాజధానిగా గుహదేవపతాక (లేదా గుహేశ్వరపతాక) ను స్థాపించారు. ఇదే ఇప్పటి జాజ్‌పూర్ సమీపంలోని గోహిరతికార్ (లేదా గోహిరతిక్ర) అని గుర్తించారు. ^[4] తరువాతి సోమవంశీ రాజులు తమ రాజధానిని యయాతినగర (నేటి బింక) నుండి గుహేశ్వరపతాకకు మార్చారు. పట్టణానికి అభినవ-యయాతినగర అని పేరు పెట్టారు. ^[3]

తరువాత, జాజ్పూర్ ^[5] పట్టణం యజనగర అని పిలువబడింది. ఒక సిద్ధాంతం ప్రకారం, ఈ పేరు "యయాతినగర" నుండి వచ్చింది. మరొక సిద్ధాంతం ఏమిటంటే, ఇది గంగా - గజపతి కాలంలో (11వ-16వ శతాబ్దం) ప్రాచుర్యం పొందిన యజ్ఞాల నుండి ఉద్భవించింది. ^[6] తబకత్ -ఇ-నసిరి, తారిఖ్-ఇ-ఫిరుజ్షాహి వంటి ముస్లిం చరిత్రలలో, ఈ పట్టణం పేరును "జజ్‌నగర్"గా పేర్కొన్నారు. తరువాత, " -నగర్ " ("పట్టణం") ప్రత్యయం స్థానంలో " -పూర్ " చేరి, పేరు "జాజ్‌పూర్"గా మారింది. ^[3]

భౌగోళికం, శీతోష్ణస్థితి

జాజ్‌పూర్[7]
Climate chart (explanation)
జ ఫి మా ఏ మే జూ జు ఆ సె అ న డి     41   29 15     26   32 19     28   35 23     49   37 25     131   38 26     243   35 26     341   32 26     401   32 25     270   32 25     196   32 23     37   31 19     39   29 15 Average max. and min. temperatures in °C Precipitation totals in mm
Imperial conversion జ ఫి మా ఏ మే జూ జు ఆ సె అ న డి     1.6   85 59     1   90 66     1.1   96 73     1.9   99 77     5.1   100 79     9.6   94 79     13   90 78     16   89 78     11   90 77     7.7   90 74     1.5   87 66     1.5   84 59 Average max. and min. temperatures in °F Precipitation totals in inches

శీతోష్ణస్థితి డేటా - Jajpur
నెల	జన	ఫిబ్ర	మార్చి	ఏప్రి	మే	జూన్	జూలై	ఆగ	సెప్టెం	అక్టో	నవం	డిసెం	సంవత్సరం
సగటు అధిక °C (°F)	29.2 (84.6)	32.3 (90.1)	35.4 (95.7)	37.0 (98.6)	37.5 (99.5)	34.7 (94.5)	32.3 (90.1)	31.8 (89.2)	32.3 (90.1)	32.0 (89.6)	30.7 (87.3)	29.0 (84.2)	32.9 (91.1)
సగటు అల్ప °C (°F)	15.2 (59.4)	18.7 (65.7)	22.6 (72.7)	25.0 (77.0)	26.2 (79.2)	26.1 (79.0)	25.5 (77.9)	25.3 (77.5)	25.0 (77.0)	23.3 (73.9)	19.1 (66.4)	15.0 (59.0)	22.3 (72.1)
సగటు అవపాతం mm (inches)	41.3 (1.63)	26.0 (1.02)	27.8 (1.09)	48.5 (1.91)	130.6 (5.14)	243.4 (9.58)	340.6 (13.41)	401.1 (15.79)	269.5 (10.61)	195.8 (7.71)	37.2 (1.46)	38.5 (1.52)	1,800.3 (70.87)
Source: Jajpur Weather

జనాభా వివరాలు

2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం, జాజ్‌పూర్ పట్టణ జనాభా 37,458. అందులో 19,216 మంది పురుషులు, 18,242 మంది మహిళలు. 6 సంవత్సరాల లోపు పిల్లలు 3,823. జాజ్‌పూర్‌లో అక్షరాస్యుల సంఖ్య 29,975, ఇది జనాభాలో 80.0%, పురుషులలో అక్షరాస్యత 83.5% కాగా, స్త్రీలలో ఇది 76.4%. ఏడేళ్ళ పైబడిన వారిలో అక్షరాస్యత 89.1%, ఇందులో పురుషుల అక్షరాస్యత రేటు 92.9%, స్త్రీల అక్షరాస్యత రేటు 85.1%. షెడ్యూల్డ్ కులాల జనాభా 6,363 షెడ్యూల్డ్ తెగల జనాభా 565. 2011లో జాజ్‌పూర్‌లో 8198 గృహాలు ఉన్నాయి ^[1]

విద్య

పట్టణం లోని కళాశాలలు

• NC అటానమస్ కాలేజ్, జాజ్‌పూర్ టౌన్
• SG కళాశాల, కనికపడ, జాజ్‌పూర్
• VN అటానమస్ కాలేజ్, జాజ్‌పూర్ రోడ్

దేవాలయాలు

• బుధ వినాయక దేవాలయం

మూలాలు

1. "Census of India: Jajpur". www.censusindia.gov.in. Retrieved 7 January 2021.
2. Local Self-government in British Orissa, 1869-1935. Retrieved 21 June 2019.
3. Thomas E. Donaldson 2001, p. 51. sfn error: no target: CITEREFThomas_E._Donaldson2001 (help)
4. Thomas E. Donaldson 2001, p. 6. sfn error: no target: CITEREFThomas_E._Donaldson2001 (help)
5. Saran, Richard D.; Ziegler, Norman P. (2001), "THE TRANSLATIONS", The Mertiyo Rathors of Merto, Rajasthan, Select Translations Bearing on the History of a Rajput Family, 1462–1660, Volumes 1–2, University of Michigan Press, pp. 81–216, doi:10.3998/mpub.19305.15#metadata_info_tab_contents, ISBN 978-0-89148-085-3, retrieved 2021-05-06
6. Kailash Chandra Dash 2010, p. 169. sfn error: no target: CITEREFKailash_Chandra_Dash2010 (help)
7. Chhotray, G. P.; Pal, B. B.; Khuntia, H. K.; Chowdhury, N. R.; Chakraborty, S.; Yamasaki, S.; Ramamurthy, T.; Takeda, Y.; Bhattacharya, S. K.; Nair, G. Balakrish (2002). "Incidence and Molecular Analysis of Vibrio cholerae Associated with Cholera Outbreak Subsequent to the Super Cyclone in Orissa, India". Epidemiology and Infection. 128 (2): 131–138. ISSN 0950-2688.