సంగీత నాటక అకాడమీ ఫెలోషిప్

From Wikipedia, the free encyclopedia

సంగీత నాటక అకాడమీ ఫెలోషిప్, ప్రదర్శన కళలకు భారతీయ సంగీత నాటక అకాడమీ అందించే గౌరవం. [1] దీన్ని అకాడమీ రత్న సదస్యత అని కూడా అంటారు. ఇది అకాడెమీ ప్రదానం చేసే "అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకమైన, అరుదైన గౌరవం". "ఏ సమయంలోనైనా 40 మంది వ్యక్తులకు మాత్రమే దీన్ని పరిమితం చేసారు". [2]

నేపథ్యం

1945 లో ఆసియాటిక్ సొసైటీ ఆఫ్ బెంగాల్ మూడు అకాడమీలతో కూడిన నేషనల్ కల్చరల్ ట్రస్ట్‌ను స్థాపించడానికి ప్రతిపాదనను సమర్పించింది: అకాడమీ ఆఫ్ మ్యూజిక్, డ్యాన్స్ అండ్ డ్రామా, అకాడమీ ఆఫ్ లెటర్స్, అకాడమీ ఆఫ్ ఆర్ట్ అండ్ ఆర్కిటెక్చర్. 1949 లో కోల్‌కతాలో జరిగిన కళల సదస్సులో ఈ ప్రతిపాదనను పునఃపరిశీలించారు. 1951లో న్యూఢిల్లీలో కాన్ఫరెన్స్ ఆన్ లెటర్స్, కాన్ఫరెన్స్ ఆన్ డ్యాన్స్, డ్రామా అండ్ మ్యూజిక్ అనే రెండు సమావేశాలు జరిగాయి. భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన ఈ మూడు సమావేశాల లోనూ సంగీత నాటక అకాడమీ, సాహిత్య అకాడమీ, లలిత కళా అకాడమీ అనే మూడు జాతీయ అకాడమీల ఏర్పాటుకు సిఫారసు చేసారు.[3]

మౌలానా అబుల్ కలాం ఆజాద్ నేతృత్వంలోని మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ (అప్పటి విద్యా మంత్రిత్వ శాఖ), భారత ప్రభుత్వ తీర్మానం ద్వారా సంగీత నాటక అకాడమీని 1952 మే 31 న స్థాపించారు.[3] అకాడమీ అధికారికంగా 1953 జనవరి 28 న భారతదేశ మొదటి రాష్ట్రపతి రాజేంద్ర ప్రసాద్ ప్రారంభించాడు. PV రాజమన్నార్ దాని మొదటి ఛైర్మన్‌గా నియమితుడయ్యాడు.[4] అకాడమీ ఎగ్జిక్యూటివ్ బోర్డ్‌లో మొదటి సభ్యులుగా మహారాజా జయచామరాజేంద్ర వడియార్ బహదూర్, TL వెంకటరామ అయ్యర్, SN మోజుందార్, NR రే, ధర్మ వీర, AK ఘోష్, JC మాథుర్, AV వెంకటేశ్వరన్ ఉన్నారు.[5] ఆ తరువాత ఇతర రెండు సంస్థలను స్థాపించారు. 1954 మార్చి 12 న సాహిత్య అకాడమీని, 1954 ఆగస్టు 5 న లలిత కళా అకాడమీని ప్రారంభించారు.[6][7] తరువాత, 1961 సెప్టెంబరు 11 న దీన్ని సొసైటీగా పునర్వ్యవస్థీకరించి, సొసైటీస్ రిజిస్ట్రేషన్ చట్టం, 1860 కింద నమోదు చేసారు. సంగీత నాటక అకాడమీ సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ కింద స్వయంప్రతిపత్త సంస్థగా పనిచేస్తున్నప్పటికీ, దాని కార్యక్రమాలకు నిధులు పూర్తిగా ప్రభుత్వమే సమకూరుస్తుంది.[4]

సంగీత నాటక అకాడమీ దేశంలోని "ప్రదర్శన కళలకు సంబంధించి అత్యున్నత సంస్థ". ఇది ప్రధానంగా "సంగీతం, నృత్యం, నాటకాల రూపాల్లో వ్యక్తీకరించబడిన భారతదేశ విభిన్న సంస్కృతి యొక్క విస్తారమైన వారసత్వాన్ని సంరక్షించడం, ప్రచారం చేయడం"పై దృష్టి సారిస్తుంది. అకాడమీ ప్రదర్శన కళల రంగాలలో వివిధ సంస్థలను కూడా స్థాపించింది. అవి: 1959 లో న్యూఢిల్లీలోని నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా, ఇంఫాల్‌లోని జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ మణిపూర్ డ్యాన్స్ అకాడమీ, 1964 లో న్యూ ఢిల్లీలోని నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ కథక్ డ్యాన్స్, 1990 లో తిరువనంతపురంలో కూడియాట్టం కేంద్రం.[4][8] 1965 నుండి, అకాడమీ సంగీత నాటకం అనే త్రైమాసిక పత్రికను కూడా ప్రచురిస్తోంది. [9]

వివరణ

సంగీత నాటక అకాడమీ ఫెలోషిప్‌ను జాతీయత, జాతి, కులం, మతం, మతం లేదా లింగ భేదం లేకుండా ప్రదానం చేస్తారు. ప్రమాణాల ప్రకారం 50 ఏళ్ల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న వ్యక్తిని సాధారణంగా ఈ గౌరవం కోసం పరిగణలోకి తీసుకుంటారు, అయితే కనీసం 35 ఏళ్ల వయస్సు ఉండాలి.[10] మరణించిన వ్యక్తులను పరిగణించరు; అయితే, గౌరవప్రదమైన వ్యక్తి ఈ గౌరవం ఇవ్వకముందే మరణిస్తే, మరణానంతరం ఈ గౌరవాన్ని అందిస్తారు.[10] అకాడెమీ జనరల్ కౌన్సిల్ లోని సభ్యులనూ, సాంస్కృతిక సంస్థలనూ ఈ గౌరవం కోసం పరిగణించరు. ఫెలోషిప్ అనేది కళాకారులు చేసిన నిర్దుష్ట కృషిని గానీ, విజయాన్ని గానీ సూచించదు. కానీ "నిర్ధారిత ప్రాతిపదికన ఒక నిర్దిష్ట కాల వ్యవధిలో ముఖ్యమైన, శాశ్వతమైన సహకారాన్ని" పరిగణన లోకి తీసుకుంటారు. అకాడమీ జనరల్ కౌన్సిల్ సభ్యులతో పాటు ప్రస్తుత సభ్యుల నుండి సిఫార్సులు స్వీకరిస్తారు. [10]

ఫెలోషిప్‌ను 1954 లో స్థాపించారు. మొట్టమొదటిగా ఎన్నుకోబడిన సభ్యులు కర్ణాటక సంగీత గాయకుడు అరియకుడి రామానుజ అయ్యంగార్, వీణా వాద్యకారుడు కరైకుడి సాంబశివ అయ్యర్, చలనచిత్ర, రంగస్థల నటుడు పృథ్వీరాజ్ కపూర్ . 2015 నాటికి 148 మంది వ్యక్తులకు ఫెలోషిప్ ప్రదానం చేయగా, ఇందులో 32 మంది నృత్యకారులు, 31 మంది థియేటర్ ప్రదర్శకులు, 76 మంది సంగీతకారులు, మొత్తం మూడు రంగాలలోనూ కృషి చేసిన 9 మంది ఉన్నారు. మొత్తం 26 మంది మహిళా కళాకారులు ఈ గౌరవం అందుకున్నారు. 1958 లో భెండీబజార్ ఘరానాకు చెందిన హిందుస్థానీ శాస్త్రీయ గాయకురాలు, అంజనీబాయి మల్పేకర్ అకాడమీలో మొదటి మహిళా సహచరురాలు. ఫ్రెంచి జాతీయుడు, సంగీత విద్వాంసుడూ అలైన్ డానియెలో ఫెలోషిప్ పొందిన ఏకైక భారతీయేతర జాతీయుడు.

అకాడమీ నియమాలు, నిబంధనల లోని రూల్ 12 (vi) ప్రకారం సభ్యుల సంఖ్యను 30 కి పరిమితం చేసారు. 2003 మార్చి 25 న అకాడమీ జనరల్ కౌన్సిల్, ఏ సమయంలోనైనా సహచరుల సంఖ్యను 40 మంది జీవించి ఉన్న వ్యక్తులకు, మొత్తం మీద 60 మందికీ పరిమితం చేయాలని సిఫార్సు చేసింది. అయితే, ఈ సిఫార్సును మంత్రిత్వ శాఖ ఇంకా ఆమోదించలేదు. 2021 నాటికి, సంగీత నాటక అకాడమీలో 39 మంది సభ్యులు ఉన్నారు.[11] ప్రతి గ్రహీతకు 3 లక్షల (2023 విలువ ప్రకారం 4.5 లక్షలు) నగదు బహుమతి, అంగవస్త్రం, అకాడమీ ముద్ర, ఛైర్మన్ సంతకంతో ఒక తామ్రపత్రం ఇస్తారు.[10][12] 2019, 2020, 2021 సంవత్సరాలలో పది మంది గ్రహీతలు ఉన్నారు.[11] ఇటీవలి ఫెలోషిప్ 2024 ఫిబ్రవరి 27 న ప్రకటించారు. 2022, 2023 సంవత్సరానికి ఆరుగురు గ్రహీతలకు అందించారు.[13]

సదస్యుల జాబితా

మరింత సమాచారం రంగం, గ్రహీతల సంఖ్య ...
రంగాల వారీగా సదస్యత[14]
రంగం గ్రహీతల సంఖ్య
నృత్యం
37
సంగీతం
90
రంగస్థలం
34
జీవిత పర్యంత కృషి/పాండిత్యం
11
మూసివేయి
మరింత సమాచారం # ప్రస్తుత సభ్యులు ...
  # ప్రస్తుత సభ్యులు
మూసివేయి
మరింత సమాచారం సంవత్సరం, చిత్రం ...
సంగీత నాటక అకాడమీ సభ్యుల జాబితా [15]
సంవత్సరం చిత్రం గ్రహీత రంగాలు
1954  – అల్లావుద్దీన్ ఖాన్ సంగీతం
1954  – హఫీజ్ అలీ ఖాన్ సంగీతం
1954  – అరియకుడి రామానుజ అయ్యంగార్ సంగీతం
1954  – సాంబశివ అయ్యర్ సంగీతం
1954 Thumb పృథ్వీరాజ్ కపూర్ థియేటర్
1958  – అంజనీబాయి మల్పేకర్ సంగీతం
1962  – బెనర్జీ సంగీతం
1962  – డి.అన్నస్వామి భాగవతార్ సంగీతం
1962 Thumb ఉదయ్ శంకర్ నృత్యం
1962  – పాపనాశం శివన్ సంగీతం
1963  – స్వామి ప్రజ్ఞానానంద సంగీతం
1963  – నారాయణ్ రతంజన్కర్ సంగీతం
1963  – పిచ్చు సాంబమూర్తి సంగీతం
1963  – అమ్మ వారర్కర్ థియేటర్
1964  – TL వెంకటరామ అయ్యర్ సంగీతం
1964  – సి. సరస్వతీ బాయి సంగీతం
1964  – బీరేంద్ర రాయ్ కిషోర్ చౌదరి సంగీతం
1964  – BR దేవధర్ సంగీతం
1964  – వి.రాఘవన్ సంగీతం
1964  – పి.వి. రాజమన్నార్ థియేటర్
1965  – [[వినాయక్ నారాయణ్ పట్వర్ధన్ సంగీతం
1965  – గణేష్ హరి రనడే సంగీతం
1965 దిలీప్‌కుమార్ రాయ్ సంగీతం
1965  – జైదేవ సింగ్ సంగీతం
1965  – డిజి వ్యాస్ సంగీతం
1966  – అశుతోష్ భట్టాచార్య సంగీతం
1966  – ఇ. కృష్ణ అయ్యర్ జీవన సాఫల్యం
1966 సోంభు మిత్ర థియేటర్
1966 Thumb జయచామరాజేంద్ర వడియార్ సంగీతం
1967 ఇబ్రహీం అల్కాజీ థియేటర్
1967 Thumb రుక్మిణీ దేవి అరుండేల్ నృత్యం
1967 ముసిరి సుబ్రమణ్య అయ్యర్ సంగీతం
1967 Thumb గులాం అలీఖాన్ అన్నయ్య సంగీతం
1967  – PK కుంజు కురుప్ నృత్యం
1967  – శంభు మహారాజ్ నృత్యం
1967  – వి. సత్యనారాయణ శర్మ నృత్యం
1967  – ఆద్య రంగాచార్య 'శ్రీరంగ' థియేటర్
1968  – కాళీ చరణ్ పట్నాయక్ జీవన సాఫల్యం
1970  – KCD బ్రహస్పతి సంగీతం
1970 Thumb కపిల వాత్స్యాయన్ నృత్యం
1970  – దిలీప్ చంద్ర వేది సంగీతం
1972 Thumb తారాపద చక్రవర్తి సంగీతం
1972  – కృష్ణారావు ఫూలంబ్రికర్ సంగీతం
1972  – రాళ్లపల్లి అనంతకృష్ణ శర్మ సంగీతం
1973 కె. శివరామ్ కారంత్ థియేటర్
1974  – కమలాదేవి చటోపాధ్యాయ థియేటర్
1974  – జనన్ ప్రకాష్ ఘోష్ సంగీతం
1974 Thumb ఎంఎస్ సుబ్బలక్ష్మి సంగీతం
1975 టి.బాలసరస్వతి నృత్యం
1975 Thumb జుబిన్ మెహతా# సంగీతం
1975  – రసిక్‌లాల్ పారిఖ్ థియేటర్
1975 Thumb రవిశంకర్ సంగీతం
1975  – ఎంబార్ ఎస్. విజయ రాఘవాచారియర్ సంగీతం
1976 దస్త్రం:Santidev Ghosh 1980.jpg శాంతిదేవ్ ఘోష్ జీవన సాఫల్యం
1976 Thumb సెమ్మంగుడి శ్రీనివాస అయ్యర్ సంగీతం
1977  – [[డా సంగీతం
1978  – తినువెంగడు సుబ్రమణ్య పిళ్లై సంగీతం
1978  – బి. పుట్టస్వామి థియేటర్
1979 Thumb పిఎల్ దేశ్‌పాండే థియేటర్
1979  – ధృవతార జోషి సంగీతం
1979  – సుమతీ ముతత్కర్ సంగీతం
1979  – TP కుప్పయ్య పిళ్లై నృత్యం
1980  – వీకే నారాయణ్ మీనన్ జీవన సాఫల్యం
1982 Thumb మణి మాధవ చాక్యార్ నృత్యం
1982 Thumb మల్లికార్జున్ మన్సూర్ సంగీతం
1984  – ఎం. కిరుపానందవారి సంగీతం
1984  – చంద్రవదన్ మెహతా థియేటర్
1984 Thumb సియారామ్ తివారీ సంగీతం
1986  – వివి స్వర్ణ వెంకటేశ దీక్షితార్ సంగీతం
1986  – కోమల్ కొఠారి సంగీతం
1986  – S. రామనాథన్ సంగీతం
1986 Thumb సత్యజిత్ రే సంగీతం
1988  – శివపుత్ర సిద్ధరామయ్య కొమ్కలి 'కుమార్ గంధర్వ' సంగీతం
1989 Thumb లతా మంగేష్కర్ సంగీతం
1990 ఉత్పల్ దత్ థియేటర్
1990 Thumb రామ్ గోపాల్ నృత్యం
1991 Thumb అలైన్ డానియెలో సంగీతం
1991  – కేలూచరణ్ మహాపాత్ర నృత్యం
1991  – టి.ఎస్.పార్థసారథి జీవన సాఫల్యం
1992 Thumb అలీ అక్బర్ ఖాన్ సంగీతం
1992 Thumb డి.కె.పట్టమ్మాళ్ సంగీతం
1992  – ప్రేమలతా శర్మ సంగీతం
1993 Thumb గిరీష్ కర్నాడ్ థియేటర్
1993 Thumb మృణాళినీ సారాభాయ్ నృత్యం
1994 Thumb బిస్మిల్లా ఖాన్ సంగీతం
1994 Thumb యెహుది మెనుహిన్ సంగీతం
1994  – మహేశ్వర్ నియోగ్ జీవన సాఫల్యం
1995 విలాయత్ ఖాన్ సంగీతం
1996 Thumb అమ్మన్నూరు మాధవ చాక్యార్ నృత్యం
1996 Thumb గంగూబాయి హంగల్ సంగీతం
1996  – హబీబ్ తన్వీర్ థియేటర్
1997 Thumb బాదల్ సర్కార్ థియేటర్
1998 Thumb హోగా సంగీతం
1998 Thumb బిర్జు మహారాజ్ నృత్యం
1998  – కె.పి.కిట్టప్ప పిళ్లై నృత్యం
1998 Thumb విజయ్ టెండూల్కర్ థియేటర్
2001 Thumb ఎం. బాలమురళీకృష్ణ సంగీతం
2001 B.V. కారంత్ థియేటర్
2001 వెంపటి చినసత్యం నృత్యం
2002  – షాన్నో ఖురానా# సంగీతం
2002 Thumb నారాయణ్ పనికర్ థియేటర్
2004  – చంద్రలేఖ నృత్యం
2004  – అన్నపూర్ణా దేవి సంగీతం
2004  – బింధ్యబాసినీ దేవి Other performing arts[a]
2004 Thumb రామన్‌కుట్టి నాయర్ నృత్యం
2004 జోహ్రా సెహగల్ థియేటర్
2004  – తపస్ సేన్ థియేటర్
2006  – రోహిణి భాటే నృత్యం
2006 Thumb T.N.కృష్ణన్ సంగీతం
2006  – కిషన్ మహరాజ్ సంగీతం
2006  – గురుశరణ్ సింగ్ థియేటర్
2006  – N. ఖేల్‌చంద్ర సింగ్ నృత్యం
2007  – సుశీల్ కుమార్ సక్సేనా జీవన సాఫల్యం
2008  – ఖలేద్ చౌదరి థియేటర్
2008 Thumb సితార దేవి నృత్యం
2008 Thumb భూపేన్ హజారికా సంగీతం
2008  – RC మెహతా సంగీతం
2009 టీనా అమోంకర్ సంగీతం
2009 Thumb జస్రాజ్ సంగీతం
2009 లాల్గుడి జయరామన్ సంగీతం
2009 Thumb యామినీ కృష్ణమూర్తి# నృత్యం
2009 Thumb శ్రీరామ్ లాగూ థియేటర్
2009  – కమలేష్ దత్ త్రిపాఠి థియేటర్
2010 Thumb గిరిజా దేవి సంగీతం
2010  – TK మూర్తి# సంగీతం
2010  – నటరాజ రామకృష్ణ నృత్యం
2010  – రహీమ్ ఫహిముద్దీన్ దాగర్ సంగీతం
2011 Thumb ఎం. చంద్రశేఖరన్# సంగీతం
2011 Thumb హరిప్రసాద్ చౌరాసియా# సంగీతం
2011 Thumb కళామండలం గోపి# నృత్యం
2011 Thumb చంద్రశేఖర్ కంబారా# థియేటర్
2011  – హీస్నం కన్హైలాల్ థియేటర్
2011  – ముకుంద్ లాత్ జీవన సాఫల్యం
2011 Thumb శివకుమార్ శర్మ సంగీతం
2011 Thumb రాజ్‌కుమార్ సింఘాజిత్ సింగ్# నృత్యం
2011 Thumb ఉమయల్పురం కె. శివరామన్# సంగీతం
2011 Thumb # పద్మా సుబ్రహ్మణ్యం నృత్యం
2011 Thumb అమ్జద్ అలీ ఖాన్# సంగీతం
2012  – ఎన్.రాజం# సంగీతం
2012  – రతన్ థియం# థియేటర్
2012 Thumb TH వినాయకరం# సంగీతం
2013  – మహేష్ ఎల్కుంచ్వార్# థియేటర్
2013 Thumb కనక్ రిలే నృత్యం
2013  – ఆర్ సత్యనారాయణ నృత్యం
2014 Thumb తులసీదాస్ బోర్కర్ సంగీతం
2014  – SR జానకిరామన్# సంగీతం
2014  – విజయ్ కిచ్చులు సంగీతం
2014 Thumb MS సత్యు# థియేటర్
2015  – సివి చంద్రశేఖర్# నృత్యం
2016  – అరవింద్ పారిఖ్# సంగీతం
2016  – ఆర్. వేదవల్లి# సంగీతం
2016  – రామ్ గోపాల్ బజాజ్# థియేటర్
2016 Thumb సునీల్ కొఠారి జీవన సాఫల్యం
2018 Thumb జాకీర్ హుస్సేన్# సంగీతం
2018 Thumb జతిన్ గోస్వామి# నృత్యం
2018 Thumb సోనాల్ మాన్‌సింగ్# నృత్యం
2018  – టి.కె.కళ్యాణసుందరం# నృత్యం
2019-21 Thumb సరోజా వైద్యనాథన్ నృత్యం
2019-21 Thumb సదనం కృష్ణంకుట్టి# నృత్యం
2019-21  – దర్శన ఝవేరి# నృత్యం
2019-21 Thumb చన్నులాల్ మిశ్రా# సంగీతం
2019-21 Thumb AKC నటరాజన్# సంగీతం
2019-21 Thumb స్వపన్ చౌధురి# సంగీతం
2019-21 Thumb మాలినీ రాజూర్కర్ సంగీతం
2019-21 Thumb టీవీ గోపాలకృష్ణన్# సంగీతం
2019-21 Thumb తీజన్ బాయి# సంగీతం
2019-21 Thumb భరత్ గుప్తా# జీవన సాఫల్యం
2022-23  – వినాయక్ ఖేడేకర్# జీవన సాఫల్యం
2022-23  – ఆర్.విశ్వేశ్వరన్ సంగీతం
2022-23 Thumb సునయన హజారీలాల్# నృత్యం
2022-23  – రాజా రెడ్డి, రాధా రెడ్డి# నృత్యం
2022-23  – దులాల్ రాయ్# రంగస్థలం
2022-23  – దయా ప్రకాష్ సిన్హా# రంగస్థలం
మూసివేయి


ఇది కూడా చూడండి

గమనికలు

  1. Other performing arts include Traditional/Folk/Tribal/Dance/Music/Theatre and Puppetry

మూలాలు

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.