భారత వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ

వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ రెండు విభాగాలను నిర్వహిస్తుంది, వాణిజ్య శాఖ పరిశ్రమ & అంతర్గత వాణిజ్యాన్ని ప్రోత్సహించే విభాగం. మంత్రిత్వ శాఖ అధిపతి క్యాబినెట్ స్థాయి మంత్రి.

వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ (భారతదేశం)
భారత ప్రభుత్వ శాఖ
వాణిజ్య & పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ
సంస్థ అవలోకనం
అధికార పరిధి	భారత ప్రభుత్వం
ప్రధాన కార్యాలయం	వాణిజ్య భవన్ 16, అక్బర్ రోడ్, న్యూఢిల్లీ, ఢిల్లీ, భారతదేశం
ఏజెన్సీ కార్యనిర్వాహకుడు/లు	పీయూష్ గోయెల్, కేబినెట్ మంత్రి అనుప్రియా పటేల్, సహాయ మంత్రి సోమ్ ప్రకాశ్, సహాయ మంత్రి వి. లక్ష్మీకుమారన్, న్యాయ సలహాదారు
వెబ్‌సైటు
Department of Commerce [1] Department for Promotion of Industry and Internal Trade

వాణిజ్యం & పరిశ్రమల మంత్రి

వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రి వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖకు అధిపతి, భారత ప్రభుత్వ క్యాబినెట్ మంత్రులలో ఒకరు. స్వతంత్ర భారతదేశం మొదటి వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రి శ్యామా ప్రసాద్ ముఖర్జీ. ప్రస్తుత మంత్రి భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన పీయూష్ గోయెల్. పీయూష్ గోయెల్ 2019 మే 31న సురేష్ ప్రభు నుండి బాధ్యతలు స్వీకరించాడు.^[2]

గత మంత్రులు: పరిశ్రమ

#	ఫోటో	పేరు	పదవీకాలం			ప్రధాన మంత్రి	పార్టీ
1		శ్యామ ప్రసాద్ ముఖర్జీ	1947 ఆగస్టు 15	1950 ఏప్రిల్ 19	2 సంవత్సరాలు, 247 రోజులు	జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ	భారతీయ జనసంఘ్
2		జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ	1950 ఏప్రిల్ 19	1950 మే 13	24 రోజులు		భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
3		హరేకృష్ణ మహాతాబ్	1950 మే 13	1952 మే 13	2 సంవత్సరాలు, 0 రోజులు
4		టిటి కృష్ణమాచారి	1952 మే 13	1956 ఆగస్టు 30	4 సంవత్సరాలు, 109 రోజులు
5		మొరార్జీ దేశాయ్	1957 జనవరి 1	1958 మార్చి 28	1 సంవత్సరం, 86 రోజులు
6		లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి	1958 మార్చి 28	1961 ఏప్రిల్ 5	3 సంవత్సరాలు, 8 రోజులు
7		కె. చెంగళరాయ రెడ్డి	1961 ఏప్రిల్ 5	1963 జూలై 19	2 సంవత్సరాలు, 105 రోజులు
8		నిత్యానంద్ కనుంగో	1963 జూలై 19	1964 జూన్ 9	326 రోజులు
9		రామ్ సుభాగ్ సింగ్	1964 జూన్ 9	1964 జూన్ 13	4 రోజులు	లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి
10		హెచ్ సి దాసప్ప	1964 జూలై 19	1964 అక్టోబరు 29	102 రోజులు
11		త్రిభువన్ నారాయణ్ సింగ్	1964 అక్టోబరు 30	1966 జనవరి 24	1 సంవత్సరం, 86 రోజులు
12		దామోదరం సంజీవయ్య	1966 జనవరి 24	1967 మార్చి 13	1 సంవత్సరం, 48 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ
13		ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్	1967 మార్చి 13	1970 జూన్ 27	3 సంవత్సరాలు, 106 రోజులు
14		దినేష్ సింగ్	1970 జూన్ 27	1971 మార్చి 18	264 రోజులు
15		మొయినుల్ హోక్ ​​చౌదరి	1971 మార్చి 18	1972 జూలై 22	1 సంవత్సరం, 126 రోజులు
16		చిదంబరం సుబ్రమణ్యం	1972 జూలై 22	1974 అక్టోబరు 10	2 సంవత్సరాలు, 80 రోజులు
17		TA పై	1974 అక్టోబరు 10	1977 మార్చి 24	2 సంవత్సరాలు, 165 రోజులు
18		బ్రిజ్ లాల్ వర్మ	1977 మార్చి 28	1977 జూలై 6	100 రోజులు	మొరార్జీ దేశాయ్	జనతా పార్టీ
19		జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్	1977 జూలై 6	1977 జూలై 15	2 సంవత్సరాలు, 9 రోజులు
20		కాసు బ్రహ్మానంద రెడ్డి	1979 జూలై 30	1979 నవంబరు 27	120 రోజులు	చరణ్ సింగ్	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (Urs)
(16)		TA పై	1979 నవంబరు 27	1980 జనవరి 14	48 రోజులు
21		ND తివారీ	1981 ఆగస్టు 8	1984 ఆగస్టు 3	2 సంవత్సరాలు, 361 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
22		ఇందిరా గాంధీ	1984 ఆగస్టు 3	1984 ఆగస్టు 14	11 రోజులు
23		వీపీ సింగ్	1984 ఆగస్టు 14	1984 సెప్టెంబరు 7	24 రోజులు
24		కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి	1984 సెప్టెంబరు 7	1984 డిసెంబరు 31	115 రోజులు
25		రాజీవ్ గాంధీ	1984 డిసెంబరు 31	1985 జనవరి 14	14 రోజులు	రాజీవ్ గాంధీ
26		వీరేంద్ర పాటిల్	1985 జనవరి 14	1985 సెప్టెంబరు 25	254 రోజులు
(20)		ND తివారీ	1985 సెప్టెంబరు 25	1986 అక్టోబరు 22	1 సంవత్సరం, 27 రోజులు
27		జలగం వెంగళరావు	1986 అక్టోబరు 22	1989 డిసెంబరు 2	3 సంవత్సరాలు, 41 రోజులు
28		అజిత్ సింగ్	1989 డిసెంబరు 5	1990 నవంబరు 10	340 రోజులు	వీపీ సింగ్	జనతాదళ్
29		చంద్ర శేఖర్	1990 నవంబరు 21	1991 జూన్ 21	212 రోజులు	చంద్ర శేఖర్	సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)
30		కె. కరుణాకరన్	1995 జూన్ 11	1996 మే 16	340 రోజులు	పివి నరసింహారావు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
31		సురేష్ ప్రభు	1996 మే 16	1996 జూన్ 1	16 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	శివసేన
32		మురసోలి మారన్	1996 జూన్ 1	1998 మార్చి 19	1 సంవత్సరం, 291 రోజులు	హెచ్‌డి దేవెగౌడ	ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం
33		సికందర్ భక్త్	1998 మార్చి 19	1999 అక్టోబరు 13	1 సంవత్సరం, 208 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	భారతీయ జనతా పార్టీ

గత మంత్రులు: వాణిజ్యం

#	ఫోటో	పేరు	పదవీకాలం			ప్రధాన మంత్రి	పార్టీ
1		CH భాభా	1947 ఆగస్టు 15	1948 ఏప్రిల్ 6	235 రోజులు	జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
2		క్షితీష్ చంద్ర నియోగి	1948 ఏప్రిల్ 6	1950 ఏప్రిల్ 19	2 సంవత్సరాలు, 13 రోజులు
3		జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ	1950 ఏప్రిల్ 19	1950 మే 29	40 రోజులు
4		శ్రీ ప్రకాశ	1950 మే 29	1950 డిసెంబరు 26	211 రోజులు
5		హరేకృష్ణ మహాతాబ్	1950 డిసెంబరు 26	1952 మే 13	1 సంవత్సరం, 139 రోజులు
6		టిటి కృష్ణమాచారి	1952 మే 13	1956 ఆగస్టు 30	4 సంవత్సరాలు, 109 రోజులు
7		స్వరణ్ సింగ్	1956 ఆగస్టు 30	1956 నవంబరు 14	76 రోజులు
8		మొరార్జీ దేశాయ్	1956 నవంబరు 14	1958 మార్చి 28	1 సంవత్సరం, 134 రోజులు
9		లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి	1958 మార్చి 28	1961 ఏప్రిల్ 5	3 సంవత్సరాలు, 8 రోజులు
10		కె. చెంగళరాయ రెడ్డి	1961 ఏప్రిల్ 5	1963 జూలై 19	2 సంవత్సరాలు, 105 రోజులు
11		మనుభాయ్ షా	1963 జూలై 19	1967 మార్చి 13	3 సంవత్సరాలు, 237 రోజులు	లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి
12		దినేష్ సింగ్	1967 మార్చి 13	1969 ఫిబ్రవరి 14	1 సంవత్సరం, 338 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ
13		బలి రామ్ భగత్	1969 ఫిబ్రవరి 14	1970 జూన్ 27	1 సంవత్సరం, 133 రోజులు
14		లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా (MoS)	1970 జూన్ 27	1973 ఫిబ్రవరి 5	2 సంవత్సరాలు, 223 రోజులు
15		డిపి చటోపాధ్యాయ	1973 ఫిబ్రవరి 5	1977 మార్చి 24	4 సంవత్సరాలు, 47 రోజులు
16		మోహన్ ధరియా	1977 మార్చి 26	1979 జూలై 28	2 సంవత్సరాలు, 124 రోజులు	మొరార్జీ దేశాయ్	జనతా పార్టీ
17		చరణ్ సింగ్	1979 జూలై 28	1979 జూలై 30	2 రోజులు	చరణ్ సింగ్	జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)
18		హితేంద్ర దేశాయ్	1979 జూలై 30	1980 జనవరి 14	168 రోజులు
19		ప్రణబ్ ముఖర్జీ	1980 జనవరి 14	1982 జనవరి 15	2 సంవత్సరాలు, 1 రోజు	ఇందిరా గాంధీ	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
20		శివరాజ్ పాటిల్	1982 జనవరి 15	1983 జనవరి 29	1 సంవత్సరం, 14 రోజులు
21		వీపీ సింగ్	1983 జనవరి 29	1984 సెప్టెంబరు 7	1 సంవత్సరం, 222 రోజులు
(19)		ప్రణబ్ ముఖర్జీ	1984 సెప్టెంబరు 7	1984 డిసెంబరు 31	115 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ రాజీవ్ గాంధీ
22		రాజీవ్ గాంధీ	1984 డిసెంబరు 31	1985 జనవరి 14	14 రోజులు	రాజీవ్ గాంధీ
(21)		వీపీ సింగ్	1985 జనవరి 14	1985 సెప్టెంబరు 25	254 రోజులు
23		అర్జున్ సింగ్	1985 నవంబరు 15	1986 జనవరి 20	66 రోజులు
24		పి. శివ శంకర్	1986 జనవరి 20	1987 జూలై 25	1 సంవత్సరం, 186 రోజులు
25		ND తివారీ	1987 జూలై 25	1988 జూన్ 25	336 రోజులు
(12)		దినేష్ సింగ్	1988 జూన్ 25	1989 డిసెంబరు 2	1 సంవత్సరం, 160 రోజులు
(21)		వీపీ సింగ్	1989 డిసెంబరు 2	1989 డిసెంబరు 6	4 రోజులు	వీపీ సింగ్	జనతాదళ్
26		అరుణ్ నెహ్రూ	1989 డిసెంబరు 6	1990 నవంబరు 10	339 రోజులు
27		చంద్ర శేఖర్	1990 నవంబరు 10	1990 నవంబరు 21	11 రోజులు	చంద్ర శేఖర్	సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)
28		సుబ్రమణ్యస్వామి	1990 నవంబరు 21	1991 జూన్ 21	212 రోజులు		జనతా పార్టీ
29		పి చిదంబరం	1991 జూన్ 21	1992 జూలై 9	1 సంవత్సరం, 18 రోజులు	పివి నరసింహారావు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
30		పివి నరసింహారావు	1992 జూలై 9	1993 జనవరి 18	193 రోజులు
(19)		ప్రణబ్ ముఖర్జీ	1993 జనవరి 18	1995 ఫిబ్రవరి 10	2 సంవత్సరాలు, 23 రోజులు
29		పి చిదంబరం	1995 ఫిబ్రవరి 10	1996 ఏప్రిల్ 3	1 సంవత్సరం, 53 రోజులు
(30)		పివి నరసింహారావు	1996 ఏప్రిల్ 3	1996 మే 16	43 రోజులు
31		అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	1996 మే 16	1996 జూన్ 1	16 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	భారతీయ జనతా పార్టీ
32		దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్	1996 జూన్ 1	1996 జూన్ 29	28 రోజులు	దేవెగౌడ	జనతాదళ్
33		బోళ్ల బుల్లిరామయ్య	1996 జూన్ 29	1998 మార్చి 19	1 సంవత్సరం, 263 రోజులు	దేవెగౌడ I. K. గుజ్రాల్	తెలుగుదేశం పార్టీ
34		రామకృష్ణ హెగ్డే	1998 మార్చి 19	1999 అక్టోబరు 13	1 సంవత్సరం, 208 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	లోక్ శక్తి

ప్రస్తుతం : వాణిజ్యం & పరిశ్రమ

#	ఫోటో	పేరు	పదవీకాలం			ప్రధాన మంత్రి	పార్టీ
1		మురసోలి మారన్	1999 అక్టోబరు 13	2002 నవంబరు 9	3 సంవత్సరాలు, 27 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం
2		అరుణ్ శౌరి	2002 నవంబరు 9	2003 జనవరి 29	81 రోజులు		భారతీయ జనతా పార్టీ
3		అరుణ్ జైట్లీ	2003 జనవరి 29	2004 మే 22	1 సంవత్సరం, 114 రోజులు
4		కమల్ నాథ్	2004 మే 22	2009 మే 22	5 సంవత్సరాలు, 0 రోజులు	మన్మోహన్ సింగ్	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
5		ఆనంద్ శర్మ	2009 మే 22	2014 మే 26	5 సంవత్సరాలు, 4 రోజులు
6		నిర్మలా సీతారామన్	2014 మే 26	2017 సెప్టెంబరు 3	3 సంవత్సరాలు, 100 రోజులు	నరేంద్ర మోదీ	భారతీయ జనతా పార్టీ
7		సురేష్ ప్రభు	2017 సెప్టెంబరు 3	2019 మే 30	1 సంవత్సరం, 269 రోజులు
8		పీయూష్ గోయెల్	2019 మే 30	అధికారంలో ఉంది	5 సంవత్సరాలు, 35 రోజులు

సహాయ మంత్రుల జాబితా

వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రులు

పేరు	ఫోటో	పదవీకాలం			ప్రధాన మంత్రి	పార్టీ
సిఆర్ చౌదరి		2017 సెప్టెంబరు 3	2019 మే 30	1 సంవత్సరం, 269 రోజులు	నరేంద్ర మోదీ	భారతీయ జనతా పార్టీ
హర్దీప్ సింగ్ పూరి		2019 మే 30	2021 జూలై 7	2 సంవత్సరాలు, 38 రోజులు
సోమ్ ప్రకాష్		2019 మే 30	అధికారంలో ఉంది	5 సంవత్సరాలు, 35 రోజులు
అనుప్రియా పటేల్		2021 జూలై 7	అధికారంలో ఉంది	2 సంవత్సరాలు, 363 రోజులు		అప్నా దల్ (సోనేలాల్)

వాణిజ్య శాఖ

బహుపాక్షిక & ద్వైపాక్షిక వాణిజ్య సంబంధాలు, రాష్ట్ర వాణిజ్యం, ఎగుమతి ప్రోత్సాహక చర్యలు, కొన్ని ఎగుమతి ఆధారిత పరిశ్రమలు, వస్తువుల అభివృద్ధి, నియంత్రణకు సంబంధించిన విదేశీ వాణిజ్య విధానం బాధ్యతలను రూపొందించడం అమలు చేయడం ఈ శాఖకు అప్పగించబడింది .

సజావుగా పనిచేయడానికి, డిపార్ట్‌మెంట్ ఎనిమిది విభాగాలుగా విభజించబడింది:

• అడ్మినిస్ట్రేటివ్, జనరల్ డివిజన్
• ఆర్థిక విభాగం
• ఆర్థిక విభాగం
• ట్రేడ్ పాలసీ విభాగం
• విదేశీ వాణిజ్య ప్రాదేశిక విభాగం
• స్టేట్ ట్రేడింగ్ & ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ విభాగం
• సరఫరా విభాగం
• ప్లాంటేషన్ డివిజన్

డిపార్ట్‌మెంట్ పరిపాలనా నియంత్రణలో ఉన్న సబ్జెక్టులు:

• అంతర్జాతీయ వాణిజ్యం
• విదేశీ వాణిజ్యం
• రాష్ట్ర వాణిజ్యం
• ఇండియన్ ట్రేడ్ సర్వీసెస్ నిర్వహణ
• ప్రత్యేక ఆర్థిక మండలాలు

ఇవి కూడా చూడండి

• భారతదేశం కుదుర్చుకున్న స్వేచ్ఛా వాణిజ్య ఒప్పందాలు