భారత వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ

వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ రెండు విభాగాలను నిర్వహిస్తుంది, వాణిజ్య శాఖ పరిశ్రమ & అంతర్గత వాణిజ్యాన్ని ప్రోత్సహించే విభాగం. మంత్రిత్వ శాఖ అధిపతి క్యాబినెట్ స్థాయి మంత్రి.

వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ (భారతదేశం)
భారత ప్రభుత్వ శాఖ
వాణిజ్య & పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ
సంస్థ అవలోకనం
అధికార పరిధి	భారత ప్రభుత్వం
ప్రధాన కార్యాలయం	వాణిజ్య భవన్ 16, అక్బర్ రోడ్, న్యూఢిల్లీ, ఢిల్లీ, భారతదేశం
ఏజెన్సీ కార్యనిర్వాహకుడు/లు	పీయూష్ గోయెల్, కేబినెట్ మంత్రి అనుప్రియా పటేల్, సహాయ మంత్రి సోమ్ ప్రకాశ్, సహాయ మంత్రి వి. లక్ష్మీకుమారన్, న్యాయ సలహాదారు
వెబ్‌సైటు
Department of Commerce [1] Department for Promotion of Industry and Internal Trade

వాణిజ్యం & పరిశ్రమల మంత్రి

వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రి వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖకు అధిపతి, భారత ప్రభుత్వ క్యాబినెట్ మంత్రులలో ఒకరు. స్వతంత్ర భారతదేశం మొదటి వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రి శ్యామా ప్రసాద్ ముఖర్జీ. ప్రస్తుత మంత్రి భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన పీయూష్ గోయెల్. పీయూష్ గోయెల్ 31 మే 2019న సురేష్ ప్రభు నుండి బాధ్యతలు స్వీకరించాడు.^[2]

గత మంత్రులు: పరిశ్రమ

#	ఫోటో	పేరు	పదవీకాలం			ప్రధాన మంత్రి	పార్టీ
1		శ్యామ ప్రసాద్ ముఖర్జీ	15 ఆగస్టు 1947	19 ఏప్రిల్ 1950	2 సంవత్సరాలు, 247 రోజులు	జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ	భారతీయ జనసంఘ్
2		జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ	19 ఏప్రిల్ 1950	13 మే 1950	24 రోజులు		భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
3		హరేకృష్ణ మహతాబ్	13 మే 1950	13 మే 1952	2 సంవత్సరాలు, 0 రోజులు
4		టిటి కృష్ణమాచారి	13 మే 1952	30 ఆగస్టు 1956	4 సంవత్సరాలు, 109 రోజులు
5		మొరార్జీ దేశాయ్	1 జనవరి 1957	28 మార్చి 1958	1 సంవత్సరం, 86 రోజులు
6		లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి	28 మార్చి 1958	5 ఏప్రిల్ 1961	3 సంవత్సరాలు, 8 రోజులు
7		కె. చెంగళరాయ రెడ్డి	5 ఏప్రిల్ 1961	19 జూలై 1963	2 సంవత్సరాలు, 105 రోజులు
8		నిత్యానంద్ కనుంగో	19 జూలై 1963	9 జూన్ 1964	326 రోజులు
9		రామ్ సుభాగ్ సింగ్	9 జూన్ 1964	13 జూన్ 1964	4 రోజులు	లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి
10		హెచ్ సి దాసప్ప	19 జూలై 1964	29 అక్టోబర్ 1964	102 రోజులు
11		త్రిభువన్ నారాయణ్ సింగ్	30 అక్టోబర్ 1964	24 జనవరి 1966	1 సంవత్సరం, 86 రోజులు
12		దామోదరం సంజీవయ్య	24 జనవరి 1966	13 మార్చి 1967	1 సంవత్సరం, 48 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ
13		ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్	13 మార్చి 1967	27 జూన్ 1970	3 సంవత్సరాలు, 106 రోజులు
14		దినేష్ సింగ్	27 జూన్ 1970	18 మార్చి 1971	264 రోజులు
15		మొయినుల్ హోక్ ​​చౌదరి	18 మార్చి 1971	22 జూలై 1972	1 సంవత్సరం, 126 రోజులు
16		చిదంబరం సుబ్రమణ్యం	22 జూలై 1972	10 అక్టోబర్ 1974	2 సంవత్సరాలు, 80 రోజులు
17		TA పై	10 అక్టోబర్ 1974	24 మార్చి 1977	2 సంవత్సరాలు, 165 రోజులు
18		బ్రిజ్ లాల్ వర్మ	28 మార్చి 1977	6 జూలై 1977	100 రోజులు	మొరార్జీ దేశాయ్	జనతా పార్టీ
19		జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్	6 జూలై 1977	15 జూలై 1977	2 సంవత్సరాలు, 9 రోజులు
20		కాసు బ్రహ్మానంద రెడ్డి	30 జూలై 1979	27 నవంబర్ 1979	120 రోజులు	చరణ్ సింగ్	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (Urs)
(16)		TA పై	27 నవంబర్ 1979	14 జనవరి 1980	48 రోజులు
21		ND తివారీ	8 ఆగస్టు 1981	3 ఆగస్టు 1984	2 సంవత్సరాలు, 361 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
22		ఇందిరా గాంధీ	3 ఆగస్టు 1984	14 ఆగస్టు 1984	11 రోజులు
23		వీపీ సింగ్	14 ఆగస్టు 1984	7 సెప్టెంబర్ 1984	24 రోజులు
24		కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి	7 సెప్టెంబర్ 1984	31 డిసెంబర్ 1984	115 రోజులు
25		రాజీవ్ గాంధీ	31 డిసెంబర్ 1984	14 జనవరి 1985	14 రోజులు	రాజీవ్ గాంధీ
26		వీరేంద్ర పాటిల్	14 జనవరి 1985	25 సెప్టెంబర్ 1985	254 రోజులు
(20)		ND తివారీ	25 సెప్టెంబర్ 1985	22 అక్టోబర్ 1986	1 సంవత్సరం, 27 రోజులు
27		జలగం వెంగళరావు	22 అక్టోబర్ 1986	2 డిసెంబర్ 1989	3 సంవత్సరాలు, 41 రోజులు
28		అజిత్ సింగ్	5 డిసెంబర్ 1989	10 నవంబర్ 1990	340 రోజులు	వీపీ సింగ్	జనతాదళ్
29		చంద్ర శేఖర్	21 నవంబర్ 1990	21 జూన్ 1991	212 రోజులు	చంద్ర శేఖర్	సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)
30		కె. కరుణాకరన్	11 జూన్ 1995	16 మే 1996	340 రోజులు	పివి నరసింహారావు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
31		సురేష్ ప్రభు	16 మే 1996	1 జూన్ 1996	16 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	శివసేన
32		మురసోలి మారన్	1 జూన్ 1996	19 మార్చి 1998	1 సంవత్సరం, 291 రోజులు	హెచ్‌డి దేవెగౌడ	ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం
33		సికందర్ భక్త్	19 మార్చి 1998	13 అక్టోబర్ 1999	1 సంవత్సరం, 208 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	భారతీయ జనతా పార్టీ

గత మంత్రులు: వాణిజ్యం

#	ఫోటో	పేరు	పదవీకాలం			ప్రధాన మంత్రి	పార్టీ
1		CH భాభా	15 ఆగస్టు 1947	6 ఏప్రిల్ 1948	235 రోజులు	జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
2		క్షితీష్ చంద్ర నియోగి	6 ఏప్రిల్ 1948	19 ఏప్రిల్ 1950	2 సంవత్సరాలు, 13 రోజులు
3		జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ	19 ఏప్రిల్ 1950	29 మే 1950	40 రోజులు
4		శ్రీ ప్రకాశ	29 మే 1950	26 డిసెంబర్ 1950	211 రోజులు
5		హరేకృష్ణ మహతాబ్	26 డిసెంబర్ 1950	13 మే 1952	1 సంవత్సరం, 139 రోజులు
6		టిటి కృష్ణమాచారి	13 మే 1952	30 ఆగస్టు 1956	4 సంవత్సరాలు, 109 రోజులు
7		స్వరణ్ సింగ్	30 ఆగస్టు 1956	14 నవంబర్ 1956	76 రోజులు
8		మొరార్జీ దేశాయ్	14 నవంబర్ 1956	28 మార్చి 1958	1 సంవత్సరం, 134 రోజులు
9		లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి	28 మార్చి 1958	5 ఏప్రిల్ 1961	3 సంవత్సరాలు, 8 రోజులు
10		కె. చెంగళరాయ రెడ్డి	5 ఏప్రిల్ 1961	19 జూలై 1963	2 సంవత్సరాలు, 105 రోజులు
11		మనుభాయ్ షా	19 జూలై 1963	13 మార్చి 1967	3 సంవత్సరాలు, 237 రోజులు	లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి
12		దినేష్ సింగ్	13 మార్చి 1967	14 ఫిబ్రవరి 1969	1 సంవత్సరం, 338 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ
13		బలి రామ్ భగత్	14 ఫిబ్రవరి 1969	27 జూన్ 1970	1 సంవత్సరం, 133 రోజులు
14		లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా (MoS)	27 జూన్ 1970	5 ఫిబ్రవరి 1973	2 సంవత్సరాలు, 223 రోజులు
15		డిపి చటోపాధ్యాయ	5 ఫిబ్రవరి 1973	24 మార్చి 1977	4 సంవత్సరాలు, 47 రోజులు
16		మోహన్ ధరియా	26 మార్చి 1977	28 జూలై 1979	2 సంవత్సరాలు, 124 రోజులు	మొరార్జీ దేశాయ్	జనతా పార్టీ
17		చరణ్ సింగ్	28 జూలై 1979	30 జూలై 1979	2 రోజులు	చరణ్ సింగ్	జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)
18		హితేంద్ర దేశాయ్	30 జూలై 1979	14 జనవరి 1980	168 రోజులు
19		ప్రణబ్ ముఖర్జీ	14 జనవరి 1980	15 జనవరి 1982	2 సంవత్సరాలు, 1 రోజు	ఇందిరా గాంధీ	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
20		శివరాజ్ పాటిల్	15 జనవరి 1982	29 జనవరి 1983	1 సంవత్సరం, 14 రోజులు
21		వీపీ సింగ్	29 జనవరి 1983	7 సెప్టెంబర్ 1984	1 సంవత్సరం, 222 రోజులు
(19)		ప్రణబ్ ముఖర్జీ	7 సెప్టెంబర్ 1984	31 డిసెంబర్ 1984	115 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ రాజీవ్ గాంధీ
22		రాజీవ్ గాంధీ	31 డిసెంబర్ 1984	14 జనవరి 1985	14 రోజులు	రాజీవ్ గాంధీ
(21)		వీపీ సింగ్	14 జనవరి 1985	25 సెప్టెంబర్ 1985	254 రోజులు
23		అర్జున్ సింగ్	15 నవంబర్ 1985	20 జనవరి 1986	66 రోజులు
24		పి. శివ శంకర్	20 జనవరి 1986	25 జూలై 1987	1 సంవత్సరం, 186 రోజులు
25		ND తివారీ	25 జూలై 1987	25 జూన్ 1988	336 రోజులు
(12)		దినేష్ సింగ్	25 జూన్ 1988	2 డిసెంబర్ 1989	1 సంవత్సరం, 160 రోజులు
(21)		వీపీ సింగ్	2 డిసెంబర్ 1989	6 డిసెంబర్ 1989	4 రోజులు	వీపీ సింగ్	జనతాదళ్
26		అరుణ్ నెహ్రూ	6 డిసెంబర్ 1989	10 నవంబర్ 1990	339 రోజులు
27		చంద్ర శేఖర్	10 నవంబర్ 1990	21 నవంబర్ 1990	11 రోజులు	చంద్ర శేఖర్	సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)
28		సుబ్రమణ్యస్వామి	21 నవంబర్ 1990	21 జూన్ 1991	212 రోజులు		జనతా పార్టీ
29		పి చిదంబరం	21 జూన్ 1991	9 జూలై 1992	1 సంవత్సరం, 18 రోజులు	పివి నరసింహారావు	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
30		పివి నరసింహారావు	9 జూలై 1992	18 జనవరి 1993	193 రోజులు
(19)		ప్రణబ్ ముఖర్జీ	18 జనవరి 1993	10 ఫిబ్రవరి 1995	2 సంవత్సరాలు, 23 రోజులు
29		పి చిదంబరం	10 ఫిబ్రవరి 1995	3 ఏప్రిల్ 1996	1 సంవత్సరం, 53 రోజులు
(30)		పివి నరసింహారావు	3 ఏప్రిల్ 1996	16 మే 1996	43 రోజులు
31		అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	16 మే 1996	1 జూన్ 1996	16 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	భారతీయ జనతా పార్టీ
32		దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్	1 జూన్ 1996	29 జూన్ 1996	28 రోజులు	దేవెగౌడ	జనతాదళ్
33		బోళ్ల బుల్లిరామయ్య	29 జూన్ 1996	19 మార్చి 1998	1 సంవత్సరం, 263 రోజులు	దేవెగౌడ I. K. గుజ్రాల్	తెలుగుదేశం పార్టీ
34		రామకృష్ణ హెగ్డే	19 మార్చి 1998	13 అక్టోబర్ 1999	1 సంవత్సరం, 208 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	లోక్ శక్తి

ప్రస్తుతం : వాణిజ్యం & పరిశ్రమ

#	ఫోటో	పేరు	పదవీకాలం			ప్రధాన మంత్రి	పార్టీ
1		మురసోలి మారన్	13 అక్టోబర్ 1999	9 నవంబర్ 2002	3 సంవత్సరాలు, 27 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం
2		అరుణ్ శౌరి	9 నవంబర్ 2002	29 జనవరి 2003	81 రోజులు		భారతీయ జనతా పార్టీ
3		అరుణ్ జైట్లీ	29 జనవరి 2003	22 మే 2004	1 సంవత్సరం, 114 రోజులు
4		కమల్ నాథ్	22 మే 2004	22 మే 2009	5 సంవత్సరాలు, 0 రోజులు	మన్మోహన్ సింగ్	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
5		ఆనంద్ శర్మ	22 మే 2009	26 మే 2014	5 సంవత్సరాలు, 4 రోజులు
6		నిర్మలా సీతారామన్	26 మే 2014	3 సెప్టెంబర్ 2017	3 సంవత్సరాలు, 100 రోజులు	నరేంద్ర మోదీ	భారతీయ జనతా పార్టీ
7		సురేష్ ప్రభు	3 సెప్టెంబర్ 2017	30 మే 2019	1 సంవత్సరం, 269 రోజులు
8		పీయూష్ గోయెల్	30 మే 2019	అధికారంలో ఉంది	5 సంవత్సరాలు, 35 రోజులు

సహాయ మంత్రుల జాబితా

వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రులు

పేరు	ఫోటో	పదవీకాలం			ప్రధాన మంత్రి	పార్టీ
సిఆర్ చౌదరి		3 సెప్టెంబర్ 2017	30 మే 2019	1 సంవత్సరం, 269 రోజులు	నరేంద్ర మోదీ	భారతీయ జనతా పార్టీ
హర్దీప్ సింగ్ పూరి		30 మే 2019	7 జూలై 2021	2 సంవత్సరాలు, 38 రోజులు
సోమ్ ప్రకాష్		30 మే 2019	అధికారంలో ఉంది	5 సంవత్సరాలు, 35 రోజులు
అనుప్రియా పటేల్		7 జూలై 2021	అధికారంలో ఉంది	2 సంవత్సరాలు, 363 రోజులు		అప్నా దల్ (సోనేలాల్)

వాణిజ్య శాఖ

బహుపాక్షిక & ద్వైపాక్షిక వాణిజ్య సంబంధాలు, రాష్ట్ర వాణిజ్యం, ఎగుమతి ప్రోత్సాహక చర్యలు, కొన్ని ఎగుమతి ఆధారిత పరిశ్రమలు, వస్తువుల అభివృద్ధి, నియంత్రణకు సంబంధించిన విదేశీ వాణిజ్య విధానం బాధ్యతలను రూపొందించడం అమలు చేయడం ఈ శాఖకు అప్పగించబడింది .

సజావుగా పనిచేయడానికి, డిపార్ట్‌మెంట్ ఎనిమిది విభాగాలుగా విభజించబడింది:

• అడ్మినిస్ట్రేటివ్, జనరల్ డివిజన్
• ఆర్థిక విభాగం
• ఆర్థిక విభాగం
• ట్రేడ్ పాలసీ విభాగం
• విదేశీ వాణిజ్య ప్రాదేశిక విభాగం
• స్టేట్ ట్రేడింగ్ & ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ విభాగం
• సరఫరా విభాగం
• ప్లాంటేషన్ డివిజన్

డిపార్ట్‌మెంట్ పరిపాలనా నియంత్రణలో ఉన్న సబ్జెక్టులు:

• అంతర్జాతీయ వాణిజ్యం
• విదేశీ వాణిజ్యం
• రాష్ట్ర వాణిజ్యం
• ఇండియన్ ట్రేడ్ సర్వీసెస్ నిర్వహణ
• ప్రత్యేక ఆర్థిక మండలాలు

ఇవి కూడా చూడండి

• భారతదేశం కుదుర్చుకున్న స్వేచ్ఛా వాణిజ్య ఒప్పందాలు

మూలాలు

1. India, Welcome to department of commerce, Government of. "Welcome to department of commerce, Government of India". commerce.gov.in.{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
2. "List of ministers in Narendra Modi's government". The Economic Times. 27 May 2014. Archived from the original on 8 సెప్టెంబర్ 2016. Retrieved 28 June 2014. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (help)