Guinea ya Ikweta

Gine ya Ikweta (pia: Ginekweta au Guinea ya Ikweta), kirasmi Jamhuri ya Gine ya Ikweta, ni nchi mojawapo ndogo ya Afrika iliyopo upande wa magharibi wa Afrika ya Kati.

Jamhuri ya Gine ya Ikweta
República de Guinea Ecuatorial (Kihispania) République de Guinée équatoriale (Kifaransa) República da Guiné Equatorial (Kireno)
Bendera Nembo
Kaulimbiu ya taifa: Unidad, Paz, Justicia (Kihispania) "Umoja, Amani, Haki"
Wimbo wa taifa: Caminemos pisando las sendas de nuestra inmensa felicidad (Kihispania) "Tutembee tukifuata njia za furaha yetu kubwa"
Mahali pa Guinea ya Ikweta
Ramani ya Guinea ya Ikweta
Mji mkuu	Malabo 3°44′ N 8°46′ E
Mji mkubwa nchini	Bata 01°51′ N 09°46′ E
Lugha rasmi	Kihispania Kifaransa Kireno
Serikali	Udikteta
• Rais	Teodoro Obiang
Eneo
• Eneo la jumla	km2 28 050[1]
Idadi ya watu
• Kadirio la 2023	1 737 695[1]
Pato la taifa	Kadirio la 2023
• Jumla	USD bilioni 10.041[2]
• Kwa kila mtu	USD 6 502[2]
Pato halisi la taifa	Kadirio la 2023
• Jumla	USD bilioni 28.356[2]
• Kwa kila mtu	USD 18 362[2]
Maendeleo (2021)	0.596[3] - wastani
Sarafu	Faranga ya CFA
Majira ya saa	UTC+1
Msimbo wa simu	+240
Msimbo wa ISO 3166	GQ
Jina la kikoa	.gq

Imepakana na Kamerun upande wa kaskazini, Gabon upande wa kusini na mashariki, na Ghuba ya Gine upande wa magharibi, ambapo visiwa vya São Tomé na Príncipe vinapatikana kusini-magharibi mwa Guinea ya Ikweta.

Jina

Jina la nchi linatokana na kuwa karibu na Ghuba ya Guinea na Ikweta.

Jiografia

Makala kuu: Jiografia ya Guinea ya Ikweta

Nchi ina sehemu mbili kuu. Eneo kubwa liko kwenye bara la Afrika katika kanda ya Rio Muni. Ndipo walipo wakazi wengi zaidi.

Sehemu iliyoendelea zaidi, pamoja na mji mkuu, iko kwenye kisiwa cha Bioko. Pamoja na visiwa vingine, hasa Annobon, hiyo kanda ya Visiwa ni sehemu ya pili ya nchi.

Bioko inavyoonekana kutoka Kamerun.

Historia

Makala kuu: Historia ya Guinea ya Ikweta

Ilikuwa koloni la Hispania kwa jina la Guinea ya Kihispania likiwa na maeneo mawili ambayo yalijulikana kama Río Muni (bara na visiwa vidogo kadhaa), na kisiwa cha Bioko (zamani: Fernando Poo) ambako uko mji mkuu, Malabo (ambayo iliitwa awali Santa Isabela).

Siasa

Makala kuu: Siasa za Guinea ya Ikweta

Uchumi

Makala kuu: Uchumi wa Guinea ya Ikweta

Mikoa

Mikoa ya Guinea ya Ikweta

Makala kuu: Mikoa ya Guinea ya Ikweta

Guinea ya Ikweta imegawiwa katika mikoa 8 iliyopo katika kanda mbili:

1. Mkoa wa Annobón (mji mkuu wa mkoa: San Antonio de Palé)
2. Mkoa wa Bioko Norte (Malabo)
3. Mkoa wa Bioko Sur (Luba)
4. Mkoa wa Centro Sur (Evinayong)
5. Mkoa wa Kié-Ntem (Ebebiyín)
6. mkoa wa Litoral (Bata)
7. Mkoa wa Wele-Nzas (Mongomo)
8. Mkoa wa Djibloho (Ciudad de la Paz)

Watu

Makala kuu: Watu wa Guinea ya Ikweta

Wananchi wengi (80%) ni wa kabila la Wafang, ambao ni wa Kibantu.

Lugha

Ni nchi pekee ya Afrika ambapo lugha ya Kihispania ndiyo lugha rasmi na ya taifa, hasa ukiacha Ceuta na Melilla (maeneo ya Hispania yaliyozungukwa na Moroko) na Jamhuri ya Sahara ya Kidemokrasia ya Kiarabu (nchi isiyotambulika kimataifa). Pamoja nacho, Kifaransa na Kireno pia ni lugha rasmi.

Dini

Wananchi wengi wanafuata Ukristo katika Kanisa Katoliki (88%) na madhehebu mbalimbali ya Uprotestanti (5%). Wanaofuata dini asilia za Kiafrika na Baha'i ni 5%. Waislamu ni 2%.

Utamaduni

Makala kuu: Utamaduni wa Guinea ya Ikweta

Tazama pia

• Orodha ya nchi kufuatana na wakazi
• Orodha ya nchi za Afrika kulingana na idadi ya watu
• Orodha ya nchi za Afrika kulingana na msongamano wa watu
• Orodha ya nchi za Afrika kulingana na pato la taifa
• Demografia ya Afrika

Marejeo

1. "Equatorial Guinea". The World Factbook (kwa Kiingereza) (tol. la 2024). Shirika la Ujasusi la Marekani. Iliwekwa mnamo 28 Machi 2024.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
2. "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (GQ)". IMF.org. International Monetary Fund. 10 Oktoba 2023. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 27 Oktoba 2023. Iliwekwa mnamo 19 Oktoba 2023.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
3. "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (kwa Kiingereza). United Nations Development Programme. 8 Septemba 2022. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka (PDF) kutoka chanzo mnamo 2022-10-09. Iliwekwa mnamo 16 Oktoba 2022.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Max Liniger-Goumaz, Udogo siyo urembo : Hadithi ya Guinea ya ikweta (French 1986, translated 1989) ISBN 0-389-20861-2
• Ibrahim K. Sundiata, Equatorial Guinea: Colonialism, State Terror, and the Search for Stability (1990, Boulder: Westview Press) ISBN 0-8133-0429-6

Viungo vya nje

WikiMedia Commons

Wikimedia Commons ina media kuhusu:

Guinea ya Ikweta

• Tovuti rasmi Archived 5 Mei 2009 at the Wayback Machine. (Kihispania), (Kiingereza)
• makala maalum ya serikali ya Guinea ya Ikweta Archived 22 Aprili 2006 at the Wayback Machine.
• makala ya Elimu Guinea ya ikweta
• makala ya wanasiasa wa upinzani Archived 1 Septemba 2005 at the Wayback Machine.

Habari

• allAfrica - Equatorial Guinea taarifa ya habari

Uchambuzi na Maelekezo

• BBC News Country Profile - Guinea ya ikweta
• CIA World Factbook - Equatorial Guinea Archived 27 Aprili 2006 at the Wayback Machine.
• Open Directory Project - Equatorial Guinea maelekezo
• Stanford University – Afrika kusini mwa Sahara: Guinea ya ikweta Maelekezo
• Guinea ya ikweta, Afrika - Ikweta-Guinea Archived 12 Agosti 2004 at the Wayback Machine.
• Chuo kikuu cha Pennsylvania - African Studies Center: Ikweta-Guinea Maelekezo
• Yahoo! - Guinea ya ikweta Archived 21 Aprili 2006 at the Wayback Machine. maelekezo

Koo na Makabila

• African Pygmies (Utamaduni na mziki wa watu wa Guinea ya ikwete / picha na ukoo.)

Utalii

• Equatorial Guinea travel guide kutoka Wikisafiri

Uchumi

• Sahuri za benki, Guinea ya ikweta, from the Fair Finance Watch
• (Uhifadhi wa biashara, guinea ya ikweta) nchini Hispania Archived 24 Mei 2006 at the Wayback Machine.

Nchi za Afrika
Afrika ya Kati (Jamhuri ya) | Afrika Kusini | Algeria | Angola | Benin | Botswana | Burkina Faso | Burundi | Cabo Verde | Chad | Cote d'Ivoire | Eritrea | Eswatini | Ethiopia | Gabon | Gambia | Ghana | Guinea | Guinea Bisau | Guinea ya Ikweta | Jibuti | Kamerun | Kenya | Komori | Kongo (Jamhuri ya) | Kongo (Jamhuri ya Kidemokrasia ya) | Lesotho | Liberia | Libya | Madagaska | Malawi | Mali | Misri | Morisi (Visiwa vya) | Mauritania | Moroko | Msumbiji | Namibia | Niger | Nigeria | Rwanda | Sahara ya Magharibi | Sao Tome na Principe | Senegal | Shelisheli | Sierra Leone | Somalia | Sudan | Sudan Kusini | Tanzania | Togo | Tunisia | Uganda | Zambia | Zimbabwe
Maeneo ya Afrika ambayo ni sehemu za nchi nje ya Afrika
Hispania: Kanari · Ceuta · Melilla | Italia: Pantelleria · Pelagie | Ufaransa: Mayotte · Réunion | Uingereza: · St. Helena · Diego Garcia | Ureno: Madeira

Makala hii kuhusu maeneo ya Afrika bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Guinea ya Ikweta kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.