Azerbaijan (pia: Azabajani, Azebajani) ni nchi ya Kaukazi kati ya Ulaya na Asia.
| |||||
| Kaulimbiu ya taifa: | |||||
| Wimbo wa taifa: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni | |||||
 | |||||
| Mji mkuu | Baku | ||||
| Mji mkubwa nchini | Baku | ||||
| Lugha rasmi | Kiazeri | ||||
| Serikali | Jamhuri Ilham Aliyev (İlham Əliyev) Ali Asadov (Əli Əsədov) | ||||
| Uhuru Ilitangazwa Ilikamilishwa |
30 Agosti 1991 25 Desemba 1991 | ||||
| Eneo - Jumla - Maji (%) |
86,600 km² (ya 112) 1.6 | ||||
| Idadi ya watu - 2019 kadirio - 1999 sensa - Msongamano wa watu |
10,097,171[1] (ya 91) 7,953,438 115/km² (ya 99) | ||||
| Fedha | Manat (AZN) | ||||
| Saa za eneo - Kiangazi (DST) |
(UTC+4) (UTC+5) | ||||
| Intaneti TLD | .az | ||||
| Kodi ya simu | +994
- | ||||
Imepakana na bahari ya Kaspi, Urusi, Georgia, Uturuki, Armenia na Uajemi.
Azerbaijan ni pia jina la mikoa miwili magharibi mwa Uajemi (Azerbaijan ya Mashariki na Azerbaijan ya Magharibi); nchini Uajemi takriban 16% za wakazi ni Waazeri; kwa jumla walioko Uajemi ni wengi kushinda walioko Azerbaijan yenyewe.
Eneo la Nakhichevan ni sehemu ya Azerbaijan inayopakana na Uturuki na Uajemi lakini imetenganika na sehemu kubwa ya nchi kwa sababu katikati kuna eneo la Armenia.
Eneo la Nagorno-Karabakh linalokaliwa na Waarmenia ndani ya Azerbaijan lilijitangaza nchi huru mwaka 1991 lakini haijatambuliwa na umma wa kimataifa.
Azerbaijan ni nchi mwanachama wa baraza la Ulaya tangu mwaka 2001. Hivyo kisiasa inahesabiwa kuwa sehemu ya Ulaya, lakini kijiografia mara nyingi yahesabiwa kuwa sehemu ya Asia ya Magharibi.
Jiografia
Mlima mkubwa ni Bazardüzü kwenye Kaukazi wenye kimo cha mita 4.466.
Ziwa kubwa ni Sarisu lenye eneo la km² 67.
Mto Kura unapita eneo la nchi na kuishia katika Bahari ya Kaspi baada ya mwendo wa km 1,515.
Azerbaijan ina visiwa viwili vya Pirallahı na Cilov kwenye Bahari ya Kaspi.
Historia
Azerbaijan ina historia ndefu kuanzia Zama za Mawe.
Kuanzia karne ya 9 KK ilikaliwa na Washitia, halafu Wamedi, wote wa jamii ya Waajemi ambao walishinda na kuunda dola kubwa kati ya karne ya 6 KK. Tangu hapo Uzoroastro ulienea nchini.
Baadaye eneo hilo liliingizwa katika Ugiriki wa Kale chini ya Aleksanda Mkuu hadi karne ya 4 KK wakazi wa Kaukazi walianzisha ufalme wa kwao ambao katika karne ya 4 BK ulipokea Ukristo kama dini rasmi.
Kwa kuwa ufalme huo kuanzia mwaka 252 ulikuwa chini ya himaya ya Dola la Wasasanidi wa Uajemi, hao waliposhindwa na Waarabu Waislamu, Azerbaijan iliingia bila kutaka katika mtandao wao (667).
Kuanzia mwaka 1067 watu wa jamii ya Waturuki walianza kuenea nchini pamoja na lugha yao.
Mwanzoni mwa karne ya 19 Urusi iliteka eneo hilo kutoka kwa Waajemi.
Jaribio la Kaukazi Kusini kujitenga baada ya vita vikuu vya kwanza lilishindikana mwaka 1918. Vilevile jaribio kama hilo la Azerbaijan peke yake lilikomeshwa mwaka 1920.
Hatimaye uhuru ulipatikana mwaka 1991, kwa Umoja wa Kisovyeti kusambaratika.
Watu
Azerbaijan siku hizi inakaliwa hasa na Waazeri (91.6%) wanaoongea Kiazeri ambacho ni karibu sana na Kituruki. Ndicho lugha rasmi.
Lugha nyingine zinazotumika sana katika elimu na mawasiliano ni Kirusi na Kiingereza.
Wakazi wengi (97%) ni Waislamu, hasa wa madhehebu ya Shia (85%). Lakini nchi haina dini rasmi, pia kwa sababu kwa wengi suala la dini si muhimu kimaisha.
Wakristo ni 3.1%, wakiwemo hasa Waorthodoksi (Warusi na Wageorgia) na Waorthodoksi wa Mashariki (Kanisa la Kitume la Armenia).
Tazama pia
- Orodha ya nchi kufuatana na wakazi
- Orodha ya miji ya Azerbajan
Tanbihi
Marejeo
Viungo vya nje
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
