Kota Tasikmalaya
kota di propinsi Jawa Barat, Indonésia From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Kota Tasikmalaya atawa gumelar disingkat Kota Tasik nyaéta salah sahiji dayeuh di Propinsi Jawa Kulon, Indonésia. Kacaturkeun 106 Km wétaneun Kota Bandung, dayeuh ieu mayakpak ti munggaran kacamatan Indihiang di beulah kulon dugi ka kacamatan Cibeureum di beulah wétan. Kota Tasikmalaya kawengku ku 10 kacamatan, nu dibagi deui kana 69 kalurahan.
- Pikeun artikel kabupatén kalayan ngaran nu sarua, tempo Kabupatén Tasikmalaya.
Remove ads
Saméméhna, dayeuh ieu mangrupa puseur dayeuh Kabupatén Tasikmalaya, tuluy dirobah janten kota administratif, munggaran tanggal 21 Juni 2001 wewengkon ieu ditetepkeun janten Kota Tasikmalaya anu ditangtayungan ku Undang-undang Nomor 10 Taun 2001.
Tasikmalaya miboga poténsi nu can kagéroh sakabehna, salah sahijina industri bordél anu geus bisa diékspor nanging euweuh hiji ogé tempat pamasaran nu kawengku (integrasi) di dayeuhna. Kiwari Kota Tasikmalaya keur ngamekarkeun kalawan jadi salah sahiji puseur dadagangan di Jawa Kulon.
Tasikmalaya kasohor minangka kota santri, hususna dina mangsa sateuacan taun 1980-an sabab ampir di sakabéh wewengkon ieu sumebar pondok pasantrén nu nalungtik jeung ngaeceskeun pangaweruh ageman Islam. Tasikmalaya kantos medalkeun inohong-inohong, kayaning salah sahiji inohong pajoangan nasional nyaéta K.H. Zaenal Mustofa. Ogé mantan béntang bulutangkis putri Indonésia, Susi Susanti anu asalna ti ieu dayeuh.
Remove ads
Ètimologi
Kecap "Tasikmalaya" asalna tina gabungan dua kecap, nyaéta "tasik" anu dina basa Sunda hartina "danau" jeung "malaya" anu nuduhkeun wewengkon Malaya atawa wewengkon Malaysia. [1]
Jadi, sacara harfiah, Tasikmalaya bisa dihartikeun "danau di Malaya". Asal muasal ngaran Tasikmalaya masih keneh didebatkeun. Aya sababaraha vérsi anu nyebutkeun yén ngaran ieu asalna tina legenda anu nyaritakeun saurang nonoman ngaranna "Cilayang" anu ngadegkeun hiji pakampungan di sisi basisir Situ Singkarak di Sumatera Barat. Patempatan ieu saterusna dingaranan "Cilayang Malaya" atawa "Tasik Malaya" anu saterusna jadi ngaran dayeuh Tasikmalaya. Sanajan kitu, aya ogé anu boga pamadegan asal muasal ngaran Tasikmalaya aya patalina jeung jalur padagangan antara Karajaan Sunda jeung Karajaan Pajajaran jeung Karajaan Sriwijaya jeung Karajaan Malaka.
Dina catetan sajarah, ngaran "Tasikmalaya" mimiti disebutkeun dina awal abad ka-16 ku musafir Portugis ngaranna Tomé Pires dina bukuna "Suma Oriental". Tomé Pires nyarios yén "Tasikmalaya" mangrupikeun palabuan anu sibuk dagang waktos éta. Sanajan kitu, asal muasal ngaran Tasikmalaya masih can tangtu sarta terus jadi perdebatan di kalangan sejarawan jeung ahli basa.
Remove ads
Sajarah
Tonggak lahirna Kota Tasikmalaya mimiti gumelar nalika Kabupatén Tasikmalaya dipingpin ku A. Bunyamin, Bupati Tasikmalaya periode 1976 - 1981. Waktu harita ngaliwatan Peraturan Pamaréntah dicekel ku H. Amir Machmud. Walikota Administratif kahiji nya éta Drs. H. Oman Roosman, anu diangkat ku Gubernur Jawa Kulon, H. Aang Kunaefi.[2]
- Dina awal diwentukna wewengkon Kota Administratif Tasikmalaya ngawengku 3 kacamatan nya éta Cipedes, Cihideung jeung Tawang jumlahna aya 13 désa. Saterusna dina taun 2001, dijieun Pamaréntah Kota Tasikmalaya digagas ku Bupati Tasikmalaya, Kol. inf. H. SuIjana Wirata Hadisubrata (1996 – 2001), ku cara ngawangun Tim Sukses Pembentukan Pamaréntah Kota Tasikmalaya anu dipupuhuan ku H. Yeng Ds. Partawinata SH. Ngaliwatan prosés anu panjang ahirna dina kapamingpinan Bupati Drs. Tatang Farhanul Hakim, tanggal 17 Oktober 2001 ngaliwatan Undang-Undang Nomor 10 Taun 2001, ngadegna Pamaréntahan Kota Tasikmalaya minangka pamaréntahan daérah otonom ditangtukeun ku Mendagri atas nama Présidén RI di Jakarta babarengan jeung kota Lhoksumawe, Langsa, Padangsidempuan, Prabumulih, Lubuk Linggau, Pager Alam, Tanjung Pinang, Cimahi, Batu, Sikawang jeung Bau-bau. Saterusna dina tanggal 18 Oktober 2001 pelantikan Drs. H. Wahyu Suradiharja salaku Plt Walikota Tasikmalaya ku Gubernur Jawa Kulon dilaksanakeun di Gedong Saté Bandung.[2]
Ngaliwatan SK No. 133 Taun 2001, 13 Désémber 2001 Komisi Pemilihan Umum ngawangun Panitia Kaanggotaan Déwan Perwakilan Rakyat (PPK-DPRD) Kota Tasikmalaya, tuluy pangangkatan anggota DPRD Kota Tasikmalaya disahkeun ku SK Gubernur Jawa Kulon, No. 171/Kep.380/Dekon/2002, tanggal 26 April 2002, jeung tanggal 30 April 2002 diresmikeun kaanggotaan DPRD Kota Tasikmalaya munggaran. Saterusna dina ping 14 Nopémber 2002, Drs. H. Bubun Bunyamin dilantik jadi Walikota Tasikmalaya, hasil tina tahapan prosés Pemilu anu dilaksanakeun ku législatip.[2]
Luyu jeung UU No. 10 Taun 2001 yén wewengkon Kota Tasikmalaya diwangun ku 8 Kacamatan anu jumlahna aya 15 Désa jeung 54 Désa, tapi dina lalampahanana ngaliwatan Perda No. 30 Taun 2003 ngeunaan parobahan status désa jadi kacamatan, désa-désa di lingkungan Pamaréntah Kota Tasikmalaya robah statusna jadi kacamatan, ku kituna jumlah kacamatan jadi 69 kacamatan, sedengkeun dalapan kacamatan téh. Kacamatan ngawengku: Kacamatan Tawang, Kacamatan Cihideung, Kacamatan Cipedes, Kacamatan, Indihiang Kacamatan Kawalu, Kacamatan Cibeureum, Kacamatan Mangkubumi, jeung Kacamatan Tamansari.[2]
Remove ads
Géograpis
Wates dayeuh
- Beulah kulon: Kabupatén Tasikmalaya
- Beulah kalér: Kabupatén Ciamis
- Beulah wétan: Kabupatén Tasikmalaya
- Beulah kidul: Kabupatén Tasikmalaya
Aspék géografis Kota Tasikmalaya patali jeung kaayaan daérah ngawengku wewengkon, lokasi, wates géografis, jeung babagian wilayah. Legana 171,56 KM². Lokasi géograpisna 7°10’ – 7°26’ 32” Lintang kidul jeung antara 108°08’ 38” – 108°24’ 02 “ Wates Bujur Wétan: kalér jeung wétan wawatesan jeung Kabupatén Tasikmalaya jeung Kabupatén Ciamis, sedengkeun kidul jeung kulon wawatesan jeung Kabupatén Tasikmalaya.[3] Sacara astronomis, Kota Tasikmalaya aya dina koordinat 108°08′38″ BT108°24′02″ BT dan 7°10′ LS - 7°26′32″ LS, miboga posisi strategis pikeun jadi kota panghubung antara bagian wétan Propinsi Jawa Kulon jeung ibukota Jawa Kulon, Bandung.[4] Jarak antara Kota Tasikmalaya jeung Kota Bandung nyaéta kurang leuwih 105 km, lamun ti ibukota nagara Jakarta nyaéta kurang leuwih 255 km.[4] Kacamatan paling lega nyaéta Kacamatan Kawalu miboga léga 41,59 km2 atawa 22,71 persén tina total kabeh wilayah Kota Tasikmalaya. Wilayah paling léga kadua nyaéta Kacamatan Tamansari anu légana 36,76 km2 atawa 20,08 persén tina total kabeh wilayah Kota Tasikmalaya.
Luas daérah jeung jumlah pulau numutkeun kana Kacamatan di Kota Tasikmalaya, 2021[5]
| Kacamatan
Subdistrict |
Ibukota Kacamatan
Capital of Subdistrict |
Luas Area
(km2/sq.km) |
Persentase ka Luas Kota
Percentage to Municipal Area |
Jumlah Pulau
Number of Islands |
| (1) | (2) | (3) | (4) | (5) |
| Kawalu | Kawalu | 42,33 | 22,98 | - |
| Tamansari | Tamansari | 37,00 | 20,08 | - |
| Cibeureum | Cibeureum | 18,39 | 9,98 | - |
| Purbaratu | Purbaratu | 12,63 | 6,86 | - |
| Tawang | Tawang | 6,91 | 3,75 | - |
| Cihideung | Cihideung | 5,45 | 2,96 | - |
| Mangkubumi | Mangkubumi | 23,99 | 13,02 | - |
| Indihiang | Indihiang | 10,86 | 5,90 | - |
| Bungursari | Bungursari | 17,62 | 9,56 | - |
| Cipedes | Cipedes | 9,04 | 4,91 | - |
| Kota Tasikmalaya | 184,22 | 100,00 |
Luas médian jalan Kota Tasikmalaya, 2021
Remove ads
Hidrogéologi
Ditilik tina kaayaan hidrogéologi, Kota Tasikmalaya téh katégori salaku wewengkon akuifer, aliran na dumasar ngaliwatan sela sarta spasi antara séréal anu ciri tina lamping stratovolcano. Sistim aquifer di Kota Tasikmalaya anu bisa dipaké pikeun ngumpulkeun cai téh dibagi jadi 3 kelompok, nyaéta; sistem akuifer tunggal dina unit vulkanik, sistem akuifer on crevices batu sédimén térsiér sarta sistem aquifer narekahan dibentuk ku batu kapur. Sumberdaya cai, salaku ciri utama kaayaan Hidrologi wewengkon Kota Tasikmalaya bisa digolongkeun kana 4 bagian, nyaeta:[6]
Cai Permukaan
Cai permukaan bisa dihartikeun salaku cai ngocor pabeungeutan Kota Tasikmalaya sarta dina wangun balong rada lega, bentukna ngawengku walungan jeung cai dina baskom (walungan/situ).[6]
Cai Hujan
Cai permukaan nyaéta jenis cai hujan anu bisa dijadikeun sumber sumberdaya cai lokal cukup badag. Di Kacamatan Tamansari aya potensi cai ngahontal 49-416 juta m³/poé, sedengkeun di Kacamatan Mangkubumi ngahontal 59-501 juta m³/poé.[6]
Cai walungan jeung cai waduk
Walungan-walungan anu ngalir ngaliwatan Kota Tasikmalaya nyaéta Citanduy, Ciloséh, Ciwulan jeung Cibanjaran. Sedengkeun anak walungan téh sababaraha anak walungan ti Walungan Cibanjaran anu kaasup Walungan Cihideung/Dalem Suba, Cipedes, Ciromban, Cidukuh, Cicacaban, Cibadodon, Cikalang, Tonggong Londok, Cibeureum jeung Cimulu. Éta walungan ngalir sapanjang taun sarta ngaliwat kana Walungan Citanduy, iwal Walungan Ciwulan.Kota Tasikmalaya kaasup kana 2 (dua) DAS Walungan (DAS) nyaéta DAS Citanduy jeung DAS Ciwulan. DAS Citanduy boga aliran cai walungan rata-rata bulanan nyaéta 17 m³/detik atawa rata poean ngeunaan 5,5 m²/kadua, sedengkeun DAS Ciwulan aya aliran cai rata-rata walungan poean 13,7 m³/detik. Jumlah tina dua limpasan éta 1.658.880 m³/poé. Sedengkeun waduk/danau di Kota Tasikmalaya boga poténsi nyadiakeun cai 1.646.750 m³. sabudeureun Ieu Situ Gedé di Kacamatan Mangkubumi (6.000 m³/detik), Situ Cibeureum, Situ Cibanjaran, Situ Malingping, Situ Bojong jeung Situ Cicagri di Kacamatan Tamansari (6.000 m³/detik).[6]
Cai taneuh
Salian ti poténsi cai permukaan, Kota Tasikmalaya ngabogaan poténsi eusi cai taneuh kawilang déét, sabab cai taneuh bisa diala tina sumur anu jerona antara 3.00-10.00 m. Jerona ngali sumur pikeun kaluar tina cai anu rada déét, antara 1,50-7,00 m. Sumber cai taneuh mangrupa sumber cai anu aya di Kacamatan Bungursari (Cibunigeulis spring), Kacamatan Tamansari (spring Cibangbay) jeung Kacamatan Mangkubumi (Cianjur II Cinyusu).[6]
Remove ads
Daerah Rawan Bencana
Wewengkon Rawan Bencana Di Kota Tasikmalaya aya sababaraha poténsi anu rawan bencana, kaasup bencana alam géologis, aliran lava jeung rawan gerakan taneuh skala Daérah anu rawan bencana ngawengku:
Rawan bencana alam géologis, aliran lava
Gunung seuneuan anu pangdeukeutna ka Kota Tasikmalaya nyaéta Galunggung, kira-kira 19 km ti puseur dayeuh. Gunung ieu mangrupa gunung seuneuan tipe A masih aktip, letusan panungtungan lumangsung dina 1982 hasilna ruksakna geulis goréng. Dumasar data dasar vulkanik di Indonésia (Diréktorat Vulkanologi, 1978) kaasup sababaraha lokasi Wewengkon waspada diantarana di sabudeureun Walungan Ciwulan, Cimulu jeung di wetan jeung kaléreun Kota Tasikmalaya.[6]
Rawan bencana gerakan darat skala sedeng
Daérah anu rawan bencana ieu aya di daérah anu sering lumangsung gerakan darat, kayaning wewengkon wawatesan walungan, escarpments, gawir jalan atawa lamping anu aktip alatan curah hujan anu luhur. Gemblengna wewengkon legana ieu kurang leuwih 1.588 Ha, ngawengku sabagian wewengkon Kacamatan Kawalusabudeureun tepi walungan Ciwulan, sabagian Kacamatan Purbaratu di sakitaran bantara walungan Citanduy jeung sabahagian Kacamatan Tamansari di sakitaran bantaran Walungan Cikembang.[6]
Remove ads
Visi jeung Misi
Visi[7]
"Kota Tasikmalaya Anu Réligius, Maju, jeung Madani"
Misi[7]
- Ngawujudkeun ajén-inajén kahirupan masarakat anu réligius jeung kaaripan lokal
- Ngurangan tingkat kamiskinan jeung ningkatkeun daya beuli masarakat
- Konsolidasi inprastruktur kota dasar pikeun nyorong pinumbuhan jeung distribusi anu adil tina pangwangunan anu ramah lingkungan
- Nyumponan kabutuhan palayanan dasar masarakat pikeun ngaronjatkeun kualitas SDM
- Ngaronjatkeun pamaréntahan anu hadé jeung beresih
Remove ads
Pamaréntahan
Kota Tasikmalaya diresmikeun jadi Kota Administratif Tasikmalaya ngaliwatan Peraturan Pamaréntah Nomer 22 Taun 1976, kalayan Walikota Administratif munggaran nyaéta Drs. H. Oman Roosman diangkat ku Gubernur Jawa Barat H. Aang Kunaefi. Dina awal dibentukna wewengkon Kota Administratif Tasikmalaya ngawengku 3 kacamatan nyaéta Cipedes, Cihideung jeung Tawang jumlahna aya 13 désa. [8]
Kabentukna pamaréntahan Kota Tasikmalaya minangka pamaréntahan daérah otonom ditangtukeun dumasar kana Undang-Undang Nomor 10 Taun 2001, dibarengan ku Kota Lhokseumawe, Kota Langsa, Kota Padang Sidempuan, Kota Prabumulih, Kota Lubuk Linggau, Kota Pagar Alam, Kota Tanjung Pinang, Cimahi. Kota, Kota Batu, Kota Singkawang, jeung Kota Bau-Bau.
Dina tanggal 18 Oktober 2001, Drs. H. Wahyu Suradiharja diangkat jadi Plt Walikota Tasikmalaya ku Gubernur Jawa Barat anu dilaksanakeun di Gedung Sate Bandung. Ngaliwatan SK No. 133 Taun 2001, 13 Désémber 2001 Komisi Pemilihan Umum ngawangun Panitia Anggota DPRD Kota Tasikmalaya (PPK-DPRD), tuluy pengangkatan anggota DPRD Kota Tasikmalaya disahkeun ku SK Gubernur Jawa Barat No. 171/Kep.380/Dekon/2002.
Tanggal 26 April 2002, jeung tanggal 30 April 2002 diresmikeun kaanggotaan DPRD Kota Tasikmalaya munggaran. Saterusna dina ping 14 Nopémber 2002, Drs. H. Bubun Bunyamin dilantik jadi Walikota Tasikmalaya, hasil tina tahapan prosés Pemilu anu dilaksanakeun ku legislatif. Luyu jeung UU No. 10 Taun 2001 Wewengkon Kota Tasikmalaya diwangun ku 8 Kacamatan anu jumlahna aya 15 Kacamatan jeung 54 Kalurahan, tuluy ngaliwatan Perda (Perda) Nomer 30 Taun 2003 ngeunaan ngarobah status désa jadi Kacamatan, Désa. di lingkungan Pamaréntah Kota Tasikmalaya robah statusna jadi Kacamatan, jumlah Kacamatan jadi 69 Kacamatan, tuluy Kacamatan di Kota Tasikmalaya dilegaan deui jadi sapuluh Kacamatan.
Remove ads
Daptar Walikota
Remove ads
Daptar Kacamatan & Kalurahan
Nalika dibentuk taun 2001, Kota Tasikmalaya kabagi kana dalapan kacamatan anu diwangun ku 69 kalurahan. Taun 2008, aya pamékaran wilayah anu ngajadikeun Kota Tasikmalaya miboga sapuluh kacamatan anu diwangun ku 69 kalurahan.[4] Kota Tasikmalaya miboga 864 Rukun Warga (RW) jeung 3.643 Rukun Tatangga (RT) di taun 2021.[4]
Iklim & Suhu
Posisi Kota Tasikmalaya nyaéta aya dina taneuh anu leuwih ti 300 meter di luhureun cai laut, nu matak cuacana teu pati panas. Sapanjang taun 2021, suhu panghandapna di Kota Tasikmalaya nepi kana 17,4 darajat celcius jeung pangluhurna 32,8 darajat celcius. Nurutkeun kana data Badan Meteorologi dan Geofisika Stasiun Klimatologi Bogor, Stasiun Pencatat Lanud Wiriadinata, data statistik iklim di kota Tasikmalaya taun 2021 nyaéta[4]:
- Suhu udara: 17,4-32,8 darajat Celcius
- Kalembaban/kabeueusan hawa: 60-97 persén
- Curah hujan: 131,5-807,7 mm
- Poé hujan sa bulan: 9-27 poé
Remove ads
Déwan Perwakilan
Anggota Dewan Perwakilan Rahayat Daérah (DPRD) Kota Tasikmalaya periode 2019-2024 aya 45 jalma nu dipilih dina pamilihan umum legislatip kaping 17 April 2019.[4]
Démograpi
Kaayaan démografi boga peran penting dina pangwangunan jeung tumuwuhna hiji wewengkon sabab faktor démografi mangaruhan pamaréntah dina nangtukeun kawijakan na. Dina palaksanaan pangwangunan, populasi mangrupa faktor anu pohara dominan. Penduduk lain ngan ukur jadi udagan pangwangunan tapi ogé jadi pelaksana pangwangunan. Ku kituna, pangwangunan populasi kudu diarahkeun kana ngaronjatkeun kualitas, ngadalikeun kuantitas jeung ngarahkeun mobilitasna anu ngarojong kana kahontalna pangwangunan anu suksés, nyaéta ngaronjatkeun karaharjaan penduduk. Penduduk di hiji wewengkon mangrupa sumber daya manusa (SDM) poténsi anu diperlukeun dina prosés pangwangunan dina ngokolakeun sumber daya alam (SDA), ogé konsumén dina pangwangunan.[9]
Dina peran ganda ieu, pantesna diskusi ngeunaan dinamika populasi dina pangwangunan bisa ditalungtik luyu jeung ukuran kualitas jeung kuantitasna. Unggal taun populasi di Kota Tasikmalaya terus nambahan. Jumlah penduduk Kota Tasikmalaya dumasar kana proyeksi penduduk taun 2016 nyaéta 659.606 jiwa anu diwangun ku 331.885 jiwa lalaki jeung 327.721 jiwa awéwé. Dibandingkeun jeung proyéksi populasi taun 2015, populasi Kota Tasikmalaya ngaronjat 0,32 persen kalawan rasio kelamin 101,27. Ditilik tina sebaran pendudukna ti 10 Kacamatan di Kota Tasikmalaya, Kacamatan anu panglobana pendudukna nya éta Kacamatan Mangkubumi anu jumlah pendudukna 94.523 jiwa atawa kira-kira 13,80% tina jumlah penduduk Kota Tasikmalaya. ku Kacamatan Kawalu anu méh sarua, nya éta 90.841 urang atawa kira-kira 13,26% jeung Kacamatan Cipedes 80.308 urang atawa kira-kira 11,72%. Samentara éta kacamatan anu pangleutikna nyaéta Kacamatan Purbaratu anu jumlah pendudukna 43.928 jiwa, ngan 6,41 persén tina jumlah penduduk Kota Tasikmalaya.[9]
Luyu jeung hasil proyéksi interim Sensus Penduduk BPS 2020, jumlah penduduk kota Tasikmalaya dina taun 2021 jumlahna aya 723.921 jalma, aya paningkatan jumlah 0,81 persén lamun dibandingkeun jeung data taun 2020.[4] Rasio jenis kelamin penduduk taun 2021 aya dina angka 103,14 anu hartina penduduk lalaki leuwih loba dibandingkeun penduduk awéwé. Tina 100 penduduk awéwé di Kota Tasikmalaya aya 103 penduduk lalaki. Kapadetan penduduk Kota Tasikmalaya taun 2021 nepi kana angka 3.953,48 jiwa per km3.[4]
| Kelompok Umur (Tahun) | Jumlah Penduduk Numutkeun Kelompok Umur jeung Jenis Kelamin (Jiwa)[5] | |||||||||||
| Lalaki | Awéwé | Jumlah | Sex ratio | |||||||||
| 2019 | 2020 | 2021 | 2019 | 2020 | 2021 | 2019 | 2020 | 2021 | 2019 | 2020 | 2021 | |
| 0-4 | 24.134 | 31.378 | 31.251 | 22.598 | 29.926 | 29.748 | 58.386 | 61.304 | 60.999 | 105 | 105 | - |
| 5-9 | 31.514 | 30.665 | 28.432 | 29.607 | 29.424 | 27.349 | 61.904 | 60.089 | 55.781 | 104 | 104 | - |
| 10-14 | 31.815 | 31.028 | 31.455 | 29.794 | 29.941 | 29.352 | 61.372 | 60.969 | 60.807 | 104 | 104 | - |
| 15-19 | 27.177 | 31.481 | 31.509 | 26.179 | 31.572 | 29.885 | 53.924 | 63.053 | 61.394 | 100 | 100 | - |
| 20-24 | 30.694 | 28.826 | 30.435 | 29.655 | 28.126 | 29.575 | 60.030 | 56.952 | 60.010 | 103 | 102 | - |
| 25-29 | 29.410 | 26.847 | 30.046 | 28.433 | 26.302 | 28.695 | 56.342 | 53.149 | 58.741 | 102 | 102 | - |
| 30-34 | 27.931 | 26.639 | 29.438 | 26.208 | 25.559 | 27.725 | 54.383 | 52.198 | 57.163 | 104 | 104 | - |
| 35-39 | 29.416 | 25.212 | 27.884 | 28.337 | 25.089 | 26.508 | 57.982 | 50.301 | 54.392 | 101 | 100 | - |
| 40-44 | 27.281 | 23.653 | 26.588 | 26.001 | 23.305 | 24.781 | 51.943 | 46.958 | 51.369 | 102 | 101 | - |
| 45-49 | 24.897 | 20.957 | 23.921 | 24.364 | 20.810 | 23.285 | 48.993 | 41.767 | 47.206 | 101 | 101 | - |
| 50-54 | 21.481 | 17.057 | 20.830 | 21.361 | 17.342 | 20.880 | 41.359 | 34.399 | 41.710 | 98 | 98 | - |
| 55-59 | 17.851 | 14.085 | 18.327 | 18.169 | 14.231 | 18.475 | 34.960 | 28.316 | 36.802 | 99 | 99 | - |
| 60-64 | 14.650 | 10.082 | 14.162 | 14.883 | 10.366 | 14.462 | 27.542 | 20.448 | 28.624 | 97 | 97 | - |
| 65+ | 27.515 | 15.502 | 23.285 | 28.527 | 18.581 | 25.638 | 50.762 | 34.083 | 48.923 | 84 | 83 | - |
| Jumlah | 365.766 | 333.412 | 367.563 | 354.116 | 330.574 | 356.358 | 719.882 | 663.986 | 723.921 | 101 | 101 | - |
Penduduk Kota Tasikmalaya dina taun 2021 didominasi ku kalompok umur 15-64 taun atawa 68,71 persén tina total penduduk, disusul ku kalompok umur 0-14 taun (24,53 persén). Husus kalompok umur 65 taun kaluhur aya 6,76 persén tina total penduduk. Tingkat ketergantungan penduduk kota Tasikmalaya (dependency ratio) taun 2021 nyaéta 45,54 persén, hartina tina 100 penduduk umur produktif kudu nanggung kahirupan penduduk anu henteu produktif antara 45 nepika 47 jalma (umur 0-14 taun jeung 65 taun kaluhur).[4]
Indeks Pembangunan Manusia (IPM) Kota Tasikmalaya taun 2017-2021 ngalaman kanaékan tina 71,51 (2017) jadi 73,31 (2021) atawa nambahan 0,37 persén dibandingkeun taun 2019. IPM Kota Tasikmalaya kaasup kana kategori tinggi (70 <= IPM < 80).[4] Cara ngitung IPM diwangun ku sababaraha diménsi nyaéta: Umur Harapan Hirup (UHH), Harapan Lila Sakola (HLS) jeung Rata-rata Lila Sakola (RLS),sarta diménsi hirup layak jeung Pangeluaran per Kapira per taun anu disesuaikeun (PPP).[4]
UHH di Kota Tasikmalaya taun 2021 nincak kana angka 72,34 anu hartina nyaéta penduduk Kota Tasikmalaya anu kakara lahir di taun 2021 boga harepan hirup nepika umur 72,34 taun. Sedengkeun HLS kota Tasikmalaya taun 2021 nyaéta 13,46 taun, anu hartina barudak umur 7 taun kaluhur boga harepan namatkeun sakolah nepika diploma I. Angka RLS nincak 9,52 taun anu hartina penduduk di luhur 25 taun anggeus sakola salila 9,52 taun atawa berés namatkeun sakola nepika kelas IX SMP (lulus SMP).[4]
Jumlah Aparatur Sipil Nagara (ASN)
Jumlah ASN anu ngabantuan walikota jeung wakil walikota dina ngajalankeun roda pamaréntahan Kota Tasikmalaya taun 2021 nyaéta aya 6.283 jalma, rincianna 2.694 jalma ti ASN lalaki jeung 3.589 jalma ti ASN awéwé. [4] Dina total ASN éta, 14 jalma lulusan SD, 30 jalma lulusan SLTP/sadarajat, 736 jalma lulusan SLTA/sadarajat, 91 jalma lulusan diploma I/II, 879 jalma lulusan diploma III jeung 4.400 jalma lulusan sarjana/pascasarjana/doktor.
Di handap ieu Organisasi Perangkat Daérah (OPD) di Kota Tasikmalaya:[10]
- Sékretariat Daérah
- Sékretariat DPRD
- Sékretariat Déwan Pangurus KORPRI
- RSUD Dewi Sartika
- RSUD Dr. Soekardjo
- Satuan Pulisi Pamong Praja jeung Linmas
- Inspéktorat
- Badan Perencanaan Pembangunan Daérah (BAPPEDA)
- Badan Penanggulangan Bencana Daérah (BPBD)
- Badan Kepegawaian Daerah (BKD)
- Badan Penanaman Modal dan Pelayanan Perijinan Terpadu (BPMPPT)
- Badan Pengelolaan Keuangan dan Barang Daérah (BPKBD)
- Badan Keluarga Berencana, Pemberdayaan Masyarakat dan Pemberdayaan Perempuan dan Perlindungan Anak (BKBPMPPPA)
- Dinas Koperasi, Usaha Mikro Kecil Menengah, Perindustrian dan Perdagangan
- Dinas Pendapatan Daérah (DISPENDA)
- Dinas Perhubungan, Komunikasi dan Informasi (DISHUBKOMINFO)
- Dinas Pertanian, Perikanan dan Kehutanan
- Dinas Sosial, Tenaga Kerja dan Transmigrasi
- Dinas Kaséhatan
- Dinas Pangatikan
- Dinas Cipta Karya, Tata Ruang dan Kebersihan
- Dinas Bina Marga, Pengairan, Pertambangan dan Energi
- Dinas Kebudayaan, Pariwisata, Pemuda dan Olahraga
- Dinas Kependudukan dan Pencatatan Sipil
- Kantor Arsip dan Perpustakaan Daérah (KARPUSDA)
- Kantor Kesatuan Bangsa dan Politik (KESBANGPOL)
- Kantor Pengendalian Lingkungan Hidup
Pendidikan
Kota Tasikmalaya jadi puseur atikan katilu panggedéna di Jawa Barat sanggeus Bandung jeung Bogor, dibuktikeun ku lobana lembaga atikan anu aya di ieu kota saperti Politéknik Kaséhatan Tasikmalaya, UPI Cabang Bandung di Tasikmalaya, BSI Tasikmalaya, Perguruan Tinggi Ilmu Tarbiyah. (STIT) Al-Hidayah jeung puluhan malah puluhan paguron luhur swasta, jeung Universitas Negeri Siliwangi nu mangrupa paguron panggedéna di wewengkon Priangan Timur jeung Kidul. Universitas Siliwangi atawa biasa katelah Unsil mangrupa universitas pilihan prioritas.
Sakola Dasar
Data satuan pendidikan sakola dasar (SD) Kota Tasikmalaya. 2020[11]
Sakola Menegah Pertama
Di handap ieu daptar Sakola Menengah Pertama di Kota Tasikmalaya taun 2020:[12]
Sakola Menegah Atas
Di handap ieu daptar Sakola Menengah Atas di Kota Tasikmalaya taun 2021:[13]
Sakola Menengah Kajuruan
Di handap ieu daptar Sakola Menengah Kajuruan di Kota Tasikmalaya taun 2021:[14]
Sakola Luar Biasa
Di handap ieu daptar Sakola Luar Biasa di Kota Tasikmalaya:[15]
Perékonomian
Tatanén & Ingon-Ingon
Poténsi ékonomi Kota Tasikmalaya dirojong ku widang tatanén pangan, hususna tina tatanén paré sawah anu ngahasilkeun produksi 51.605,17 ton paré per taun kalawan lega lahan 7.569,30 hektar. Pepelakan lain saperti jagong ngahasilkeun 54 ton jeung kedelé 341 ton.[4] Ditempo tina widang peternakan, Kota Tasimalaya ngahasilkeun piaraan paling unggul dina peternakan hayam pedaging nyaéta 1.090.762 sato anu dipiara, dituturkeun ku hayam buras 731.221 sato.[4]
PDRB Industri Pangolahan
Produk Domestik Regional Bruto (PDRB) Kota Tasikmalaya tina kategori industri pangolahan nepi kana angka Rp3,07 triliun nepika Rp3,16 triliun di taun 2019-2021.[4] Ku sabab aya pandemi Covid-19, sumbangan tina sektor industri pangolahan ieu turun tina 14,1 persén di taun 2019 jadi 13,83 persén di taun 2021. Jumlah perusahaan pangolahan gede jeung leutik di Kota Tasikmalaya aya 73 perusahaan, kalayan 7.689 jalma anu gawé dina eta séktor. Pendapatan tina séktor industri nepi kana Rp2.245,85 triliun.[4] Lamun ditempo tina jenis perusahaan industri mikro jeung leutik di Kota Tasikmalaya taun 2021, mangka aya 33.089 perusahaan kalayan 63.784 jalma anu jadi tanaga pagawé anu ngahasilkeun pendapatan Rp322,58 miliar.[4]
PDRB Séktor Perdagangan
Nilai PDRB tina séktor perdagangan ngalaman fluktuasi tina Rp4,94 triliun turun kana Rp4,72 triliun (2020), terus ningkat di taun 2021 jadi Rp4,95 triliun. Sarana perdagangan paling gédé di Kota Tasikmalaya taun 2021 nyaéta kios anu jumlahna 4.443 kios (2019-2021), disusul ku pasar tradisional jeung modern nu jumlahna aya 10 pasar.[4]
Pengeluaran per Kapita disesuaikeun (PPP)
Pengeluaran per Kapira disesuaikeun (PPP) di Kota Tasikmalaya taun 2021 nepi kana angka 10.213 rébu rupiah atawa turun 0,49 persén dibandingkeun taun 2020.[4] Gini rasio atawa katimpangan pendapatan penduduk antargolongan di Kota Tasikmalaya taun 2021 nyaéta 0,414 anu leuwih luhur dibandingkeun angka gini rasio taun 2019 jeung 2020. Gini rasio Kota Tasikmalaya kaasup kana kategori "sedeng" (0,3 nepika 0,5).[4] Makin gedé angka gini rasio, nunjukeun yén distribusi pendapatan makin teu rata.
Pendapatan Régional
Laju Pertumbuhan Ekonomi (LPE) Kota Tasikmalaya dina taun 2019 nyaéta 5,97 persén, kontraksi di taun 2020 jadi -2,01 persen. Taun 2021, LPE naék jadi 3,57 persén. PDRB Kota Tasikmalaya taun 2019-2021 ditopang ku widang perdagangan gedé tur écéran, réparasi mobil jeung sapédah motor; widang konstruksi; industri pangolahan jeung industri nu séjénna (dihandap 11 persén).[4]
Kauangan Daérah
Data pangeluaran jeung pendapatan daérah Kota Tasikmalaya ditembongkeun dina APBD. Réalisasi panerimaan jeung pangeluaran APBD Kota Tasikmalaya taun 2019 nyaéta Rp1.930.263.244.420; taun 2020 Rp1.760.912.721.710; taun 2021 Rp2.031.389.162.560.[16] Pendapatan Asli Daérah (PAD) taun 2019 nyaéta Rp290,971 miliar; taun 2020 Rp314,312 miliar, jeung Rp445,325 miliar di taun 2021. Pendapatan lain anu nyumbang kana pendapatan daéerah Kota Tasikmalaya nyaéta Dana perimbangan ti pamaréntah pusat, pendapatan hibah, dana bagi hasil pajeg, dana penyesuaian jeung otonomi daérah, jeung bantuan kauangan ti propinsi atawa pamaréntah daérah.[16]
Kamiskinan
Luyu jeung data Survéi Sosial Ekonomi Nasional (Susenas) taun 2021, penduduk miskin di Kota Tasikmalaya aya 89,46 rébu jalma (13,13 persén). Angka kamiskinan ieu jadi nu pangluhurna dibandingkeun taun 2019-2020 sabab aya pandemi Covid-19 anu ngahambat laju perékonomian.
Paimahan
Numutkeun kana data Survéi Sosial Ekonomi Nasional (Susenas) Maret taun 2021, status kapimilik imah di Kota Tasikmalaya 75,39 persénna hak milik, sedengkeun 24,61 persén ngontrak/nyewa kaasup ogé imah dinas, imah adat jeung sajabana.[4]
Hotél Jeung Pariwisata
Hotel di Kota Tasikmalaya aya 35 hotél, kalayan 1.515 kamar jeung 2.761 témpat saré.[4] Lobana wisatawan doméstik anu datang ka Kota Tasikmalaya aya 483.563 jalma di taun 2021 jeung genep urang wisatawan mancanagara.[4]
Di handap ieu sababara hiji hotél anu aya di Kota Tasikmalaya:[17]
Tempat Wisata
Tempat wisata anu kahontal di Kota Tasikmalaya diantarana:[18]
Situ Gedé
Situ gedé mangrupa salah sahiji wewengkon wisata alam anu aya di Kacamatan Mangkubumi, Kota Tasikmalaya. Legana situ Gedé nyaéta 47 hektar. Sajaba jadi ikon wisata, situ Gedé ogé boga fungsi jadi sumber irigasi pasawahan di sakurilingna. Taun 2023, situ Gedé keur direvitalisasi atawau dialus-alus maké anggaran ti pamaréntah Propinsi Jawa Kulon. Aya gajebo atawa saung-saung di sakuriling situ Gedé pikeun turis ngiuhan nempokeun kaéndahan Situ Gedé. Karcis asup ka Situ Gedé ditangtukeun Rp10.000 jang turis kolot jeung Rp5.000 jang turis budak. Turis ogé bisa ulin ka tengah situ pikeun ngadatangan makan Prabu Dilaya, turunan Karajaan Sumédang Larang. [19][20] Nalika abus ka daérah deukeut situ, urang bisa ningali kebon kalayan pepelakan anu héjo anu beresih jeung nyegerkeun. Pasisian situ ogé diwatesanan ku jajaran pager sangkan leuwih rapih. Salah sahiji sorotan revitalisasi Situ Gedé Tasikmalaya nyaéta ayana gubug modéren anu diwangun pikeun ngumpul kulawarga. Salian ti dijadikeun tempat ngobrol, gubug jajaran modéren ieu ogé ditujukeun pikeun para wisatawan anu rék botram atawa tepung jeung kulawarga.[21]
Taman Wisata Karang Resik
Taman wisata Karang Resik aya di wewengkon Sukamanah, Kacamatan Cipedes, Kota Tasikmalaya. Taman ieu dibuka unggal poé, ti jam 09.00-16.00 WIB unggal Senén nepika Jumat. Lamun Saptu jeung Minggu dibuka ti jam 09.00-17.00 WIB. Harga karcisna Rp25.000 lamun asup poé Senén nepika Jumat,sedengkeun Rp35.000 lamun asup poé Saptu, Mingu jeung poé libur. Faslititas di Taman Wisata Karang Resik nyaéta taman anu éndah, wangunan-wangunan ti lima nagara nyaéta taman India, pasir Jepang, taman Koréa, Taman Walanda, jeung Taman Yunani. Di tempat ieu, turis bisa nyéwa pakéan has Koréa anu ngaranna Hanbok. Harga nyéwa pakéan Hanbok jang kolot Rp75.000, sedengkeun jang budak Rp60.000. Sajaba taman, di Taman Wisata Karang Resik ogé aya kulah jang ngojay, kandang sato, taman pangaditan jeung kampung hawu. Legana taman ieu 32 hektar. [22][23]
Teejay Water Park
Teejay Water Park nyaéta tempat wisata anu aya di kompleks Plaza Asia, Tuguraja, Kacamatan Cihideung, Kota Tasikmalaya. Tempat ngojay ieu deket pisan jeung puser pangbalanjaan Mal Asia Plaza. Di ieu wisata nyadiakeun kulah arus, kulah ombak, jeung kulah husus jang kolot jeung barudak. Karcis asup ka Teejay Water Park nyaéta Rp20.000 lamun asup poé Senén nepika Jumat, sedengkeun karcis poe Saptu jeung Minggu Rp30.000. Wisata ieudibuka ti jam 08.00 nepika jam 18.00 WIB.[24]
Wisata Kuliner
Wisata kulinér nu kasohor di Kota Tasikmalaya nyaéta:[25]
- Bubur hayam Hj. Zaenal
- Baso Laksana
- Soto hayam Pataruman
- Imah dahar Patai Dadaha
- Pecel Oranyeu
- Sangu tutug oncom Dadaha/Mang Rahmat
- Sangu cikur Panyerutan
Wangunan Bersejarah
Wangunan bersejarah anu aya di Kota Tasikmalaya di antarana:[26]
- Gedong Dakwah Basa zaman kolonial, wangunan ieu dipaké pikeun gedung societeit anu hartina tempat ngumpulna inohong/pajabat Hindia Walanda.
- Gedong FKPPI Wangunan ieu ayeuna aya ditukangeun gedung DPRD Tasiklamaya. Baheula, wangunan ieu dijadikeun landraad atawa pangadilan militer di éra Hindia Walanda.
- Gedong Bank Syariah Mandiri/Bank Syariah Indonesia Wangunan ieu disébut ogé gedung Contoleur anu fungsina pikeun ngatur sakaligus mantau pamaréntahan Kabupaten Tasikmalaya baheula.
- Gedong DPD Golkar Wangunan ieu baheula dipaké pikeun markas kapolisian di éra Hindia Walanda.
- Kantor Damri Wangunan ieu henteu jauh ti stasiun Tasikmalaya. Baheula dipaké ku kolonial jang nyimpen man gaan atawa batu bara pikeun bahan bakar panggerak kareta.
- Apoték Resik Wangunan ieu ayeuna aya di belah kidul Masjid agung. Bentukna pasagi, baheula dipake jadi tempat gudang kadaharan jang sakur wargi kota Tasik. Baheula aya jalur trém anu ngalintas di wangunan ieu.
Transportasi Jeung Komunikasi
Panjang jalan di Kota Tasikmalaya taun 2021 nyaéta 450,74 km. Tina total jalan raya éta, anu geus diaspal 444,57 km, anu karék karikil 1,44 km, jalan taneuh 1,18 km, sésana permukaan beton 3,55 km.[4]
Jenis kendaraan anu wajib uji taun 2021 aya 15.339 kendaraan, rincianna 6.416 kendaraan umum jeung 8.923 kendaraan non umum. Tina total kendaraan umum di luhur, anu paling loba nyaéta mobil barang (4.195 unit) jeung mobil bus (1.938 unit).[4]
Kode Trayék Angkot Kota Tasikmalaya
Bandara Komersil Wiriadinata
Bandara Wiriadinata anu aya di Kota Tasikmalaya nyadiakeun layanan penerbangan ti Tasikmalaya ka Jakarta dina poé Senén, Rebo, Jumat jeung Sabtu ngagunakeun pesawat Susi Air. [27]
Pangusaha Beus
Di handap ieu daptar pangusaha beus di Kota Tasikmalaya:
Salah sahiji pangusaha beus anu kasohor di Kota Tasikmalaya nyaéta PT HS Budiman 45. Pausahaan ieu nyadiakeun jasa angkutan beus gancang (reguler), kargo, taksi, jeung shuttle Budiman. Trayék beus anu ka Tasikmalaya diantarana jurusan ti Tangerang, Jakarta, Sukabumi, Cimahi, Cilegon, Bekasi, Cirebon, Bogor, Bandung, Yogyakarta, Surakarta, Semarang, Wonosobo, Cilacap, Purwokerto jeung kota-kota séjén anu aya di Jawa Tengah, Jawa Kulon, jeung Jawa wétan. [28]
Puser Pangbalanjaan Jeung Karajinan
![Thumb](#/media/Gambar:Jual_beli_ikan_"buying_and_selling_fish".jpg)
![Thumb](#/media/Gambar:Pedagang_Daging_"butcher".jpg)
Kagiatan ékonomi balaréa di Kota Tasikmalaya dirojong ku sababaraha hiji fasilitas mangrupa pasar atawa puser pangbalanjaan tradisional jeung modern sarta puser-puser produksi karajinan has Kota Tasikmalaya. Di handap ieu daptar pasar tradisional jeung modern di Kota Tasikmalaya:[29]
Puser Karajinan
Karajinan has Kota Tasikmalaya anu kasohor di Indonésia diantarana karajinan tina awi, payung geulis, bordir, batik, mendong plait, kelom geulis, karajinan kayu jeung kadaharan tradisional Tasikmalaya. Di handap ieu daptar produk, jalma nu molah jeung kacamatan anu nyieun karajinan di Kota Tasikmalaya:[30]
Anyaman Awi
Karajinan anyaman awi geus aya ti taun 1933 basa diterapkeun jadi pelajaran di Sakola Rahayat (SR). Mimiti taun 1982, karajinan anyaman awi dijual mangrupa parabot rumah tangga anu dihias tur diwarnaan. Taun 1992, karajinan awi beuki kasohor sabab pangrajin beuki alus nyieun karajinan anu unik jeung kataji ku nu meuli. Tapi aya masalah dina nyadiakeun bahan awi sabab awi geus hésé diteangan terutama di daérah anu lahan pepelakanna geus leungit.[30]
Payung Geulis
Payung geulis geus dijadikeun ikon has Kota Tasikmalaya. Basa jaman Walanda, payung geulis kasohor sabab loba dipaké ku noné-noné Walanda. Kiwari payung geulis geus beuki hésé ditéangan. Payung geulis dijieun tina kertas jeung lawon, rangkana tina awi, tuluy dirapihkeun make aci. Supaya alus, payung geulis sok diwarnaan beureum, konéng (warna-warni). Sanggeus dirapihkeun, payung dipoé. Payung tuluy dilukis maké corak kembang. Kabéh proses nyieun payung ngagunakeun leungeun (manual), iwal nyieun gagang payungna.[30]
Jaman panghadéna payung geulis aya di taun 1955 nepika 1968. Sanggeus pamaréntah ngaluarkeun kawijakan politik terbuka, loba payung anu didatangkeun ti pabrik luar nagari ku kituna pangrajin payung geulis loba nu bangkrut. Tarékah guna ngaronjatkeun pamakéan payung geulis nyaéta pamaréntah ngawajibkeun pamakéan payung geulis di sakur lawang panto hotél, kantor pamaréntah anu aya di Kota Tasikmalaya.[30]
Sajaba dipaké jang ngiuhan, payung geulis ogé boga nilai estetis. Aya dua motif dina payung geulis: motif hias geometris ngabentuk wangunan anu kaciri saperti bentuk garis lurus, bingkeng jeung garis paregat. Motif kadua nyaéta dicokot tina bentuk alam sapérti manusa, sato, jeung pepelakan. Harga payung geulis mimiti Rp20.000 jang payung ukuran leutik, nepika Rp50.000 jang payung ukurang gedé. [30]
Karajinan Sulaman atawa Bordir
Karajinan sulaman atawa bordir Kota Tasikmalaya dijieun maké benang ku jarum jait, tuluy dihias maké potongan logam, mutiara, manik-manik, bulu manuk, jeung payét. Usaha karajinan sulaman bordir geus aya ti jaman Walanda. Salah sahiji puser karajinan bordir aya di Desa Telagasari, Kecamatan Kawalu. Di desa ieu loba pisan pengusaha lawon bordir nu geus badag, saperti: Turatex, Purnama, Ciwulan, Haryati, Bunga Tanjung jeung nu séjénna.[30]
Aya sababaraha jenis tusukan dina nyulam, diantarana tusuk ranté, tusuk jelujur tusuk kelim, jeung tusuk silang. Sajaba dijait maké leungeun, sulaman ogé geus maké mésin jait jeung mésin bordir komputér. Bahan paranti nyieun sulaman bordir maké lawon atawa benang tina wol, linen, sutra, katun atawa rayon (sulaman modern). Sulam pita nyaéta sulaman anu ngagunakeun pita nu dipaké pikeun nyieut motif kekembangan. Pita bisa nyieun efék tilu diménsi sabab ukuran pita leuwih gedé tibatan benang. Hasil sulaman pita ogé leuwih dekoratif sabab bahan pita leuwih rupa-rupa.[30]
Alat nyieun bordir di jaman Walanda masih manual anu disébut bordir gejek. Taun 1960-an, loba pesenan ti urang Tionghoa nyarieun kabaya jeung baju tradisional Cina. Taun 1970-an, jenis lawon bordir ngalegaan kana peralatan rumah tangga nu lain saperti spréi, taplak méja, hordéng jeung sajabana sabab mesin bordir geus maké tanaga listrik. Di tahun 1980-an, karajinan bordir ngalegaan kana pakéan muslim saperti mukena, rukuh, baju koko, tiung jeung sajabana. Pangusaha bordir biasana ngagawékeun pagawé lepas ku kituna pagawéna bisa ngerjakeun bordir di imah séwang-séwangan. Pangusaha ngan ukur nginjeumkeun mesin bordirna.[30]
Pasar hasil karajinan bordir geus nepi ka mancanagara, misalna geus diékspor ka Malaysia, Brunéi Darussalam, Saudi Arabia, Singapura jeung Afrika.[30]
Batik has Tasikmalaya
Puser batik di Kota Tasikmalaya aya di wilayah Cigeureung. Hal ieu katémpo tina papan ngara, spanduk jeung hiasan batik di sakur jalan ka daérah Cigeureung nyaéta di Kalurahan Nagasari, Kacamatan Cipedes. Pangusaha batik di daérah Cigeureung geus aya ti taun 1950-an nepika kiwari. Karajinan batik di Kota Tasikmalaya aya nu nyieun batik cap jeung batik tulis. [30]
Motif batik Tasikmalaya condong sederhana jeung kuat tina pola geometris, maké motif hias flora jeung fauna. Nuasa parahyangan katémpo tina motif kembang anggrék, manuk, merak-ngibing, cala-culu, cau bali, sapujagat sarta awi ngarambat. Motif lainna nyaéta akar, antanan, balimbing, guci latar batu, lancah tasik, awi ngarambat, sente, rereng daun peutey papangkah, tsunami udey, merak, calaculu, gunung kawi, kadaka, lamban samping, lancah sawat ungu, réréng orlét, renfiel, réréng, sintung, manuk rereng peutey selong, manuk latar sisik, merak latar haremis, merak ngibing, parang, sidomukti payung, sisit naga, taleus sukaraja, turih-wajit-limar, nepika motif daun kangkung jeung sayang lancah ogé.[30]
Warna batik Tasimalaya condong cerah, maké warna beureum, bulao, héjo, oranyeu, bungur, jeung coklat. Lamun pangrajin batik di Desa Sukapura mah ngagunakeun warna-warna taneuh siga beureum, hideung jeung coklat. Saméméh dibatik, lawon diwarnaan heula, dikeueuman jeung dikumbah nepika 15 kali maké cai bersih., merang,jeung minyak kacang taneuh. Hal ieu dilakukeunsupaya serat lawon leuwih kuat meungkeut warna. Motif batik di Desa Sukapura Tasikmalaya maké ngaran unik jiga motif jaksa, dokter, puger panjangm lereng konde,gambir seketik panjang, gambir sakeuti, guci tambal, guci biru, jeung sajabana. Proses nyieun batik bisa ngabeakkeun waktu ti 2 minggu nepika mangbulan-bulan, gumantung kana hesé atawa henteuna proses ngabatik.[30]
Anyaman Mendong
Anyaman mendong nyaéta karajinan anyaman tina pepelakan anu ngarana mendong, terus dianyam dijieun rupa-rupa barang saperti samak, wadah patlot, dompét, wadah runtah, wadah kadaharan jeung sajabana. Puser pangrajin anyaman mendong lolobana di wilayah Kacamatan Purbaratu. Aya kira-kira 100 pangrajin di éta tempat. Harga produk anyaman mendong dimimitian ti harga Rp4.000 nepika Rp200.000.[30]
Kelom Geulis
Kecap "kelom" asalna tina basa Walanda "kelompen" hartina sendal kai. Kelom geulis hartina sendal tina kayu anu alus/geulis, biasana dipaké jang acara hajatan atawa acara resmi séjén. Kelom geulis Kota Tasikmalaya dijieun tina kai mahoni atawa albasia. Pangrajin kelom geulis nyieun ieu sendal masih tradisional ku leungeun. Kelom dibéré hiasan, ukiran jeung motif kembang supaya katempo alus. [30]
Jaman kiwari, ngawarnaan kelom geus aya nu maké alat mangrupa air brush, tur ditambahan hiasan batik (disebut ogé kelom batik). Pangrajin kelom lolobana nyarieun karajinan di imah (home industry). Puser karajinan kelom geulis sumebar di Desa Setiamulya, Mulyasari, Kersanegara, Sukahurip, jeung Sumelap. Kusabab motif jeung kageulisan ieu kelom, loba nu meuli ti luar nagari. Kelom geulis geus diekspor ka wilayah Asia Tenggara, Korea, Jepang, Swedia, Afrika, Wétan Tengah jeung sawaré wilayah Éropa.[30]
Karajinan Kayu
Karajinan kayu unggulan ti Kota Tasikmalaya salah sahijina nyaéta bonéka kayu anu bentukna jiga bubuahan, sayuran, ondél-ondél, jeung bonéka Jepang. Bonéka ieu dihargakeun Rp20.000 nepika Rp200.000. Bahan baku bonéka biasana ngagunakeun kayu urut atawa limbah kayu nu geus teu kapaké.[30]
Kadaharan Tradisional
Salah sahiji kadaharan tradisional anu loba dijieun ku masyarakat Tasikmalaya nyaéta rangginang, opak sangrai, jeung kicimpring. Ranginang nyaéta kadaharan anu rasana gurih jeung garing, boga rasa anu has sabab kadang dijieunna maké tarasi. Rangginang bentukna buleud, warnana aya nu bodas nepika beureum ati. [30]
Teu jauh jeung rangginang, opak sangrai jeung kicimpring ogé kadaharan has Jawa Kulon. Opak dijieun tina béas ketan anu diseupan terus ditutuan, dicitak baruleud. Sanggeus dicitak, bahan opak dipoékeun terus dibeuleum dina oven, lain digoréng. Kicimpring dijieun tina beuti sampeu anu diparut, dicitak, dipoé terus digoréng.[30]
Katanagakérjaan
Pangangguran terbuka di Kota Tasikmalaya taun 2020-2021 ngalaman kanaékan tina 7,66 persén jadi 7,99 persén. Tingkat Partisipasi Angkatan Kerja (TPAK) ngalaman panurunan tina 66,54 persén jadi 65,75 persén. Pagawéan tina séktor jasa nyumbang angka anu gedé nyaéta 63,52 persén di Kota Tasikmalaya.[4]
Kalistrikan & Cai Bersih
PT PLN Rayon di Kota Tasikmalaya bisa nyadiakeun enérgi listrik nepika 785.263.714 KWh, kalayan anu kajual nepi kana angka 503.973.401 KWh.[4] Kasadiaan cai bersih di Kota Tasikmalaya disayadikeun ku Oerusahaan Daerah Air Minum (PDAM) Tirta Sukapura. Di taun 2021, cai bersih nu bisa disalurkeun nepi kana angka 4.940.331 m3.[4]
Kaséhatan
Fasilitas kaséhatan di Kota Tasikmalaya dirojong ku ayana rumah sakit, puskésmas, poliklinik, posyandu jeung sajabana. Aya 884 unit posyandu, 41 unit klinik pratama, 16 puskésmas tanpa rawat inap, 6 puskésmas anu ngalayanan rawat inap, 5 rumah sakit husus, jeung 6 rumah sakit umum. [4] Di handap ieu daftar puskesmas[31] jeung rumah sakit[32] di Kota Tasikmalaya.
Daptar rumah sakit di Kota Tasikmalaya:
Panyakit anu loba dialaman ku penduduk Kota Tasikmalaya taun 2021 nyaéta:[4]
Ditempo tina angka kasalametan orok jeung indungna, taun 2021, aya 68,51 persén tina penduduk awéwé umur 15-49 taun anu ngalahirkeun budak dibantuan perawat/bidan, 30,84 persén dibantuan nu tanaga médis lain, jeung 0,5 persén ku non tanaga kaséhatan. Taun 2021, perséntaseu balita anu dibéré imunisasi di Kota Tasikmalaya nyaéta:
- BCG 88,66%
- DPT 84,11%
- Polio 88,7%
- Campak/Morbili 68,5%
- Hepatitis B 84,52%
Status Gizi
Kaayaan gizi anu alus mangrupakeun prasyarat pikeun nyiptakeunana kualitas sumber daya manusa anu hadé. Anak pangalaman Masalah gizi dina umur dini bakal ngalaman gangguan tumuwuh jeung kamekaran jeung ngaronjat morbidity, turunna produktivitas jeung mortality. Masalah gizi populasi mangrupakeun masalah anu disumputkeun. anu nyababkeun morbiditas jeung mortalitas anu luhur. Kurangna asupan jeung nyerep micronutrients bisa nyababkeun konsékuansi on status kaséhatan, tumuwuhna, méntal jeung pungsi séjén (kognitif, sistim imun, réproduksi jeung sajabana). Gizi makro dina hal ieu énergi jeung protéin, bakal ngabalukarkeun panyakit gizi anu kronis kaabus marasmus, kwashiorkor jeung marasmus gabungan jeung kwashiorkor.[6]
Samentara éta, kaleuwihan asupan gizi, utamana macronutrients, bakal ngakibatkeun obésitas anu antukna bakal ngabalukarkeun panyakit dégénératip kawas panyakit jantung jeung pembuluh darah, diabétés méllitus, jeung sajabana. Kaayaan status gizi di Kota Tasikmalaya ngawengku:
Persentase Beurat Kalahiran Handap
Dina kasus ibu hamil, upama aya kakurangan asupan dahareun, paling dipikaresep lumangsung Beurat Lahir handap (LBW), jumlah BBLR dina taun 2018 aya 401. Sedengkeun pikeun persentase BBLR dina taun 2018. éta 5,1%, turun ti taun saméméhna (2,8%).[6]
Persentase Balita kalawan Kurang Gizi
Persentase balita kakurangan gizi begang) dina taun 2018 nyaéta 2,0%, Padahal dina taun 2017 aya 6,8% barudak balita kakurangan gizi, ku kituna aya panurunan signipikan 4,8% ti taun saméméhna.[6]
Persentase Balita kalawan Kurang Gizi
Nangtukeun status kurang gizi bisa ditangtukeun dumasar kana indéks beurat Awak ka Jangkungna, Indéks Beurat Awak ka Panjang Awak jeung Indéks Beurat Awak keur Umur. Indéks tiasa ngajelaskeun kaayaan status gizi di orok jeung balita kronis atawa jaman baheula (ditunjukkeun ku indéks beurat awak pikeun jangkungna, Indéks Beurat Awak pikeun Panjang Awak) sareng akut atanapi ayeuna (ditunjukkeun ku Indéks Beurat Awak pikeun Umur). Persentase balita kurang gizi parah dina taun 2018 di Kota Tasikmalaya ku 0,14% atawa saloba 83 balita tina total jumlah balita saloba 58.674 balita. Sedengkeun dina taun 2017 perséntase di handapeun lima aya di handapeun lima goréng ku 0,19%, persentase ieu turun ku 0,08%.[6]
Pangatikan
Numutkeun kana hasuk Survéi Sosial Ekonomi Nasional taun 2021, Angka Partisipasi Sakola (APS) penduduk Kota Tasikmalaya umur 15 taun kaluhur anu namatkeun sakola SD/MI/sadarajat aya 31,05 persén, sedengkeun jumlah anu namatkeun SMP/MTs/sadarajat aya 23,3 persén.[4]
Lamun nempo kana APS, penduduk umur 7-12 taun ngahontal APS pangluhurna nyaéta 99,53 persén. Hartina, ampir kabeh penduduk Kota Tasikmalaya anu umurna 7-12 taun keur sakola formal dina jenjang naon baé. Dina sisi nu lain, APS panghandapna dicekel ku penduduk umur 16-18 taun nyaéta 76,72 persén.[4]
Dihandap ieu sasabaraha paguron luhur anu aya di Kota Tasikmalaya:[33]
| 1 | Universitas Siliwangi ( UNSIL ) | Jalan Siliwangi No.24, Kahuripan, Tawang, Tasikmalaya, Jawa Barat 46115 | NEGERI |
| 2 | Universitas Pendidikan Indonesia ( UPI ) | Jl. Dadaha, Nagarawangi, Cihideung, Tasikmalaya, Jawa Barat 46124 | NEGERI |
| 3 | POLTEKKES KEMENKES Tasikmalaya | Jl. Cilolohan No.35, Kahuripan, Tawang, Tasikmalaya, Jawa Barat 46115 | NEGERI |
| 4 | Universitas Muhammadiyah Tasikmalaya ( UMTAS ) | Jalan Tamansari Gobras No. 29, Mulyasari, Tamansari, Tasikmalaya, Jawa Barat 46196 | SWASTA |
| 5 | STIA YPPT Tasikmalaya | Jl. Perintis Kemerdekaan No.200, Karsamenak, Kawalu, Tasikmalaya, Jawa Barat 46182 | SWASTA |
| 6 | STAI Tasikmalaya | Jl. Noenoeng Tisnasaputra No.16, Kahuripan, Tawang, Tasikmalaya, Jawa Barat 46113 | SWASTA |
| 7 | STAINU Tasikmalaya | jl. Dr. Sukarjo No 47 | SWASTA |
| 8 | STISIP Tasikmalaya | Jalan Gunung Pongpok, Lengkongsari, Tawang, Tasikmalaya, Jawa Barat 46112 | SWASTA |
| 9 | STT YBSI Tasikmalaya | Komplek Mayasari Plaza, Jalan Pasar Wetan, Argasari, Cihideung, Tasikmalaya, Jawa Barat 46122 | SWASTA |
| 10 | STHG Galunggung Tasikmalaya | Jl. KH Lukmanul Hakim No.17, Tugujaya, Cihideung, Tasikmalaya, Jawa Barat 46126 | SWASTA |
| 11 | Universitas Perjuangan Tasikmalaya ( UNPER ) | Jl. Pembela Tanah Air 177, Kahuripan, Tasikmalaya, Jawa Barat 46115 | SWASTA |
| 12 | STIKES Bakti Tunas Husada Tasikmalaya | Jl. Cilolohan 36, Setiaratu, Tasikmalaya, Kahuripan, Tawang, Tasikmalaya, Jawa Barat 46115 | SWASTA |
| 13 | AKBID Syahida Komunika Tasikmalaya | JL AH. Nasution, No. 130, Mangkubumi, Cipari, Mangkubumi, Tasikmalaya, Jawa Barat 46181 | SWASTA |
| 14 | STIKES Mitra Kencana Tasikmalaya | Jalan R. E. Martadinata No. 142, Tasikmalaya, Jawa Barat | SWASTA |
| 15 | Politeknik Triguna | Jl. Letjen Ibrahim Adjie No.7, Indihiang, Tasikmalaya, Jawa Barat 46151 | SWASTA |
| 16 | Universitas Bina Sarana Informatika Tasikmalaya | Jl. Tanuwijaya No.4, Empangsari, Tawang, Tasikmalaya, Jawa Barat 46113 | SWASTA |
| 17 | LP3I Tasikmalaya | l. Ir.H.Juanda, Bantarsari, Bungursari, Tasikmalaya, Jawa Barat 46151 | SWASTA |
| 18 | STMIK DCI Tasikmalaya | Jl. Sutisna Senjaya No.158-A, Cikalang, Tawang, Tasikmalaya, Jawa Barat 46114 | SWASTA |
| 19 | STMIK Tasikmalaya | Jalan R.E. Martadinata No. 272A, Panyingkiran, Indihiang, Panyingkiran, Indihiang, Tasikmalaya, Jawa Barat 46151 | SWASTA |
| 20 | DPS ( Dirgantara Pilot School ) Tasikmalaya | Jl. Merdeka No.22, Empangsari, Tawang, Tasikmalaya, Jawa Barat 46112 | SWASTA |
Tataut anu patali
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads