From Wikipedia, the free encyclopedia
Kabupatén Tapanuli Kalér (Surat Batak Toba: Citakan:Btk) nyaéta hiji Kabupatén di propinsi Sumatera Kalér, Indonésia anu puseur dayeuh na aya di kacamatan Tarutung. Jumlah pangeusi ieu Kabupatén dina pertengahan taun 2024 lobana 329.252 jiwa, kalawan kapadetan pangeusi 84 jiwa/km² kalayan Kabupatén ieu mangrupakeun wewengkon anu mayoritas pangeusina étnis Batak Toba.[2][3] Saméméh dimekarkeun, Kabupatén Dairi, Kabupatén Toba (saméméhna disebut Kabupatén Toba Samosir), sarta Kabupatén Humbang Hasundutan tayalian bagéan ti Tapanuli Kalér.[1]
| Motto | Citakan:Btk Arga do bona ni pinasa Citakan:Lang icon Kampung halaman itu berharga |
| Propinsi | Sumatera Utara |
| Ibukota | Tarutung |
| Lega Wilayah | {{{lega}}} |
| Kordinat | {{{kordinat}}} |
| Pangeusi · Jumlah · Kapadetan | {{{pangeusi}}} {{{kapadetan}}} jiwa/km² |
| Administratif · Kacamatan · Désa/kal | {{{kacamatan}}} {{{kalurahan}}} |
| Dasar hukum | UU No. 22 Tahun 2024[1] |
| Tanggal | 24 November 1956[1] |
| {{{kapala daerah}}} | {{{nami kapala daerah}}} |
| {{{kapala daerah1}}} | {{{nami kapala daerah1}}} |
| Kode aréa | 0633 |
| DAU | Rp 683.984.244.000,- (2020) |
|
Ramatloka: www | |
Nalika mangsa Hindia Walanda, Kabupatén Tapanuli Kalér ka asup bagéan ti Kabupatén Dairi jeung Toba Samosir anu kiwari asup ka jero karésidénan Tapanuli anu dipingpin ku saurang Résidén bangsa Walanda anu perenahna di Sibolga. Karésidénan Tapanuli anu baheulana disebut Résidéntie Tapanuli diwangun ku 4 Afdeling (Kabupatén) tayalian Afdeling Batak Landen, Afdeling Padang Sidempuan, Afdeling Sibolga jeung Afdeling Nias. Afdeling Batak Landen dipingpin ku saurang Asistén Résidén anu puseur dayeuhna di Tarutung anu mibanda 5 Onder Afdeling (Wilayah) yaitu:[4]
Unggal Onder Afdeling mibanda hiji Distrik (Kawedanan) dipimpin ku saurang Distrikchoolfd bangsa Indonésia anu disebut Demang sarta ngaréksa sababaraha Onder Distrikten (Kacamatan) anu dipimpin ku saurang Asistén Demang. Sateuacan Perang Dunia II, distrik-distrik di sakabéh karésidenan Tapanuli dileungitkeun jeung sababaraha Demang anu saméméhna mupuhuan distrik-distrik ditugaskeun ka kantor Controleur masing-masing sarta disebut ngarana salaku Demang Terbeschingking.
Ku kituna sakumna Asistén Demang anu aya di kantor Demang éta ditetepkeun ngajadi Asistén Demang di Onder Distrikna. Kadieunakeun unggal Onder Distrik ngaréksa sababaraha negeri anu dipimpin ku saurang kapala Negeri anu disebut Negeri Hoofd.[4] Dina waktos salajengna basa éta dirobah sarta pamilihan dilaksanakeun, tapi tetep nengetan asal-usulna. Nagara-nagara ieu diwangun ku sababaraha désa, anu dipingpin ku kapala désa anu disebut Kampung Hoafd sarta diangkat ogé sarua jeung diangkatna Negeri Hoofd..[4]
Negeri jeung Kampung Hoofd statusna lain pagawé negeri, tapi pajabat-pajabat anu ngadeg sorangan di negeri atawa kampungna. Maranéhna teu narima gaji ti pamaréntah tapi buruhna dicokot tina pajeg.
Nalika dicepeng ku tentara Jepang Taun 1942-1945 struktur pamaréntahan di Tapanuli Kalér ampir teu aya parobahan, ngan ngarana anu robah, saperti :[4]
Sanggeus kamerdékaan Républik Indonésia diproklamasikeun dina 17 Agustus 1945, pamaréntahan mimiti ngawangun struktur pamaréntahan boh di puseur boh di daérah. Kalayan diangkatna Dr. Ferdinand Lumban Tobing salaku Warga Tapanuli, susunan pamaréntahan doméstik di Tapanuli hususna di Tapanuli Kalér disusun saperti kieu:
Saterasna, dina waktu sakeudeung aya parobahan, ngaran Luhak diganti jadi kacamatan anu dipingpin ku Bupati, Urung jadi Daérah anu dipingpin ku Demang, jeung Urung Kecil jadi Kacamatan anu dipingpin ku Asistén Demang. Dina 1946 Kabupatén Tanah Batak diwangun ku 5 (lima) wewengkon, nyaéta Wewengkon Silindung, Wewengkon Humbang, Wewengkon Toba, Wewengkon Samosir jeung Wewengkon Dairi, nu masing-masing dipingpin ku saurang Demang. Kacamatan tetep nalika Jepang ninggalkeun aranjeunna.[6]
Dina taun 1947 agrési munggaran Walanda lumangsung dimana Walanda mimiti nempatan wewengkon Sumatra Wétan, ku kituna dumasar kana tinimbangan strategis sarta pikeun nguatkeun pamaréntah sarta pertahanan, Kabupatén Tanah Batak dibagi jadi 4 (opat) kacamatan. Wewengkon jadi kacamatan jeung nambahan jumlah kacamatan. Dina 1948 lumangsung Agrési Kadua ku Walanda, pikeun ngagampangkeun hubungan sipil jeung Tentara Républik, aparat Pamaréntahan Sipil dimiliterisasi ku kalungguhan Bupati Militer, Wedana Militer jeung Camat Militer. Pikeun ngagancangkeun hubungan jeung rahayat, kewedana dileungitkeun sarta camat langsung sacara administratif ka Bupati.[6]
Sanggeus Walanda ninggalkeun Indonésia dumasar ratifikasi kadaulatan, dina awal 1950 di Tapanuli kabupatén anyar dibentuk, nyaéta Kabupatén Tapanuli Kalér (baheulana Kabupatén Batak), Kabupatén Tapanuli Kidul (baheulana Kabupatén Padang Sidempuan), Kabupatén Tapanuli Tengah. (baheulana Kabupatén Sibolga) jeung Kabupatén Nias. Ku ayana kabupatén ieu, kabupatén-kabupatén nu diwangun dina taun 1947 dibubarkeun. Salian ti éta, di unggal kacamatan diwangun hiji badan législatif Déwan Perwakilan Rakyat Samentara anu anggotana anggota parpol lokal.[7]
Mertimbangkeun legana wewengkon Kabupatén Tapanuli Kalér ngawengku Dairi harita, pikeun ngaronjatkeun éféktivitas pamaréntahan, dina 1956 kabentuk Kabupatén Dairi anu misah ti Kabupatén Tapanuli Kalér. Salah sahiji usaha pikeun ngagancangkeun laju pangwangunan utamana kamekaran ékonomi daérah, pamarataan hasil pangwangunan jeung stabilitas kaamanan nyaéta ku ékspansi daérah. Taun 1998 Kabupatén Tapanuli Kalér dibagi jadi dua Kabupatén, nya éta Kabupatén Tapanuli Kalér jeung Kabupatén Toba Samosir luyu jeung Undang-Undang Nomer 12 Taun 1998 ngeunaan Pembentukan Kabupatén Toba Samosir jeung Kabupatén Mandailing Natal.[8]
Saterusna dina taun 2003 Kabupatén Tapanuli Kalér dibagi deui jadi dua kacamatan, nya éta Kabupatén Tapanuli Kalér jeung Kabupatén Humbang Hasundutan luyu jeung UU No. 9 Taun 2003 ngeunaan ngadegna Kabupatén Nias Kidul, Kabupatén Pakpak Bharat Pakpak Bharat, jeung Humbang Hasundutan Kabupatén.[9]
Sanggeus Kabupatén Tapanuli Kalér misah jeung Kabupatén Humbang Hasundutan, jumlah kacamatan di Kabupatén Tapanuli Kalér jadi 15 kacamatan. Kacamatan anu masih kénéh aya di Kabupatén Tapanuli Kalér nyaéta Kacamatan Parmonangan, Kacamatan Adiankoting, Kacamatan Sipoholon, Kacamatan Tarutung, Kacamatan Siatas Barita, Kacamatan Pahae Jae , Kacamatan Purbatua, Kacamatan Simangumban, Kacamatan Pahae Julu, Kacamatan Pangaribuan, Kacamatan Garoga, Kacamatan Sipahutar, [ [Kacamatan Siborongborong ]], Kacamatan Pagaran, Kacamatan Muara.[9]
Sababaraha cai Danau Toba dipaké pikeun irigasi, pangwangunan perikanan jeung pembangkit listrik. Kaéndahan alam kalayan panorama, hususna Pulo Sibandang di Danau wewengkon Toba Kacamatan Muara, sarta wisata spiritual Salib Cinta. Kabeungharan seni budaya asli mangrupa poténsi daérah dina usaha mekarkeun pariwisata nasional. Poténsi séjénna ngawengku rupa-rupa mineral, saperti kaolin, apu, walirang, beusi, mika, batubara, termal bumi, jeung sajabana.[6]
Bupati Tapanuli Utara mangrupa pamingpin pangluhurna dina pamaréntahan Kabupatén Tapanuli Kalér. Bupati Tapanuli Utara tanggung jawab ka Gubernur propinsi Sumut. Ayeuna, bupati atawa kapala daérah anu aya di Tapanuli Kalér nyaéta Nikson Nababan, jeung wakil bupati Sarlandy Hutabarat. Aranjeunna meunang Pilkada Bupati Tapanuli Utara 2018. Nikson nyaéta bupati Tapanuli Kalér ka-21 sanggeus kamerdikaan, diresmikeun tanggal 23 April 2019 di Kota Medan, sarta ieu mangrupa periode kadua Nikson jadi bupati.[10]
| No | Bupati | Mimiti ngajabat | Eureun ngajabat | Prd. | Wakil Bupati | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 21 |  |
Nikson Nababan | 24 April 2019 | petahana | 22 (2018) |
 |
Sarlandy Hutabarat |
Dewan Perwakilan Rakyat Daerah Kabupaten Tapanuli Utara
_Kabupaten_Tapanuli_Utara.svg)
Kabupatén Tapanuli Kalér ngawengku 15 kacamatan, 11 kacamatan jeung 241 désa. Dumasar data ti Badan Pusat Statistik Kabupatén Tapanuli Utara taun 2019, kacatet yén kacamatan panglobana aya di Kacamatan Garoga nya éta 510,64km² jeung populasi panglobana aya di [[Siborongborong, Tapanuli Utara|. Sedengkeun Kacamatan anu panglobana Kacamatan aya di Ibukota Kabupatén Tarutung nyaéta 7 Kacamatan tina total 11 Kacamatan anu aya.[3]
| No | Kecamatan | Ibukota | Luas | Jarak ke Ibukota |
Penduduk | Desa | Kelurahan | IPM |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Adiankoting | Adiankoting | 473,22 | 26 | 15.266 | 16 | – | |
| 2 | Garoga | Garoga Sibargot | 510,64 | 68 | 19.025 | 13 | – | |
| 3 | Muara | Huta Nagodang | 73,97 | 43 | 15.437 | 15 | – | |
| 4 | Pagaran | Sipultak | 112,57 | 26 | 19.737 | 14 | – | |
| 5 | Pahae Jae | Pasar Sarulla | 207,30 | 42 | 12.162 | 12 | 1 | |
| 6 | Pahae Julu | Onan Hasang | 164,67 | 22 | 13.979 | 18 | 1 | |
| 7 | Pangaribuan | Pakpahan | 462,39 | 48 | 31.046 | 26 | – | |
| 8 | Parmonangan | Manalu | 328,00 | 58 | 15.198 | 14 | – | |
| 9 | Purba Tua | Parsaoran Janji Angkola | 198,93 | 52 | 8.464 | 11 | – | |
| 10 | Siatas Barita | Simorangkir Julu | 94,20 | 4 | 15.311 | 12 | – | |
| 11 | Siborongborong | Pasar Siborongborong | 246,81 | 26 | 53.126 | 20 | 1 | |
| 12 | Simangumban | Simangumban Julu | 201.14 | 50 | 8.498 | 8 | – | |
| 13 | Sipahutar | Sipahutar | 373,49 | 22 | 29.420 | 25 | – | |
| 14 | Sipoholon | Hutauruk | 175,82 | 6 | 25.335 | 13 | 1 | |
| 15 | Tarutung | Tarutung | 110,64 | – | 44.193 | 24 | 7 | |
| Kabupaten Tapanuli Utara | Tarutung | 3.895,60 | – | 326.197 | 241 | 11 | 0,729 |
.jpg)
Kabupatén Tapanuli Kalér mangrupa imah Batak Toba. [Kabupatén Humbang Hasundutan]].[11] Henteu aya data resmi ngeunaan jumlah etnis di Tapanuli Utara, tapi sacara umum didominasi ku suku Batak Toba. Salian ti éta, aya sajumlah leutik suku anu pangdeukeutna jeung Batak Toba, nyaéta Angkola Batak, Batak Simalungun, Batak Karo, Mandailing jeung Pakpak Batak . Aya ogé sajumlah leutik urang Jawa, Minangkabau jeung Cina, anu lolobana kapanggih di Tarutung jeung Siborongborong, umumna jadi padagang, atawa palaku usaha pangan.
Mayoritas penduduk Kabupaten Tapanuli Utara beragama Kristen, sebagian beragama Islam dan sebagian kecil beragama Budha. Suku pribumi di Kabupatén Tapanuli Kalér, nyaéta Batak Toba, umumna nganut agama Kristen Protestan sarta aya anu nganut Katolik, Islam jeung kapercayaan asli Suku Batak, nyaéta Parmalim.
Dumasar data Kamentrian Dalam Negeri dina 2024 kacatet 95,05% penduduk Tapanuli Utara ngagem agama Kristen, anu 90,28% Protestan jeung 4,77% Katolik. Saterusna bagian agama Islam séjénna, nya éta 4,90%, loba nu cicing di kacamatan Simangumban, wewengkon watesna Kabupatén Tapanuli Kidul, loba saha Batak Angkola atawa Mandailing, kitu deui di Pahae Jae jeung Tarutung. Sabagian leutik nganut agama Buddha, nyaéta 0,04% tina etnis Cina, umumna di Tarutung jeung Siborongborong sarta saloba 0,01% masih nganut kapercayaan Batak heubeul. [[Parmalim] ].[2]
Salah sahiji puseur garéja Kristen Protestan panggedéna di Indonesia nyaéta Huria Kristen Batak Protestan atawa HKBP, ayana di Kabupatén Tapanuli Kalér, tepatna di ibukota kacamatan, [[Tarutung, Tapanuli Utara|Tarutung. ] ]. HKBP ngabogaan jumlah jamaah anu cukup loba sarta sumebar ka sakuliah sababaraha propinsi di Indonesia malah di sababaraha nagara deungeun saperti Singapura, Malaysia, jeung Amerika Serikat. HKBP sorangan mangrupa organisasi katilu panggedéna di Indonésia sanggeus Nahdatul Ulama jeung Muhammadiyah.[12]
Sarana ibadah anu aya di Tapanuli Utara, dumasar kana data ti Badan Pusat Statistik Tapanuli Utara taun 2021:[3]
| Kecamatan | Gereja Protestan | Gereja Katolik | Masjid | Langgar | Kuil | Wihara |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Adian Koting | 40 | 9 | 2 | |||
| Garoga | 87 | 6 | 7 | |||
| Muara | 55 | 6 | ||||
| Pagaran | 44 | 5 | ||||
| Pahae Jae | 21 | 1 | 6 | 7 | ||
| Pahae Julu | 10 | 2 | 6 | |||
| Pangaribuan | 110 | 8 | 11 | |||
| Parmonangan | 76 | 13 | ||||
| Purba Tua | 28 | 1 | 5 | 4 | ||
| Siatas Barita | 22 | 2 | 4 | |||
| Siborongborong | 155 | 12 | 1 | 1 | ||
| Simangumban | 18 | 14 | 8 | |||
| Sipahutar | 114 | 7 | 1 | |||
| Sipoholon | 49 | 6 | ||||
| Tarutung | 86 | 1 | 6 | 2 | ||
| Jumlah | 915 | 79 | 63 | 22 |
Suku Batak Toba, nu mangrupa suku asli jeung dominan di Tapanuli Kalér, mangaruhan kana basa komunikasi nu digunakeun dina kahirupan sosial. Basa Batak Toba nyaéta basa utama anu digunakeun ku warga Tapanuli Kalér, sajaba ti Basa Indonésia anu mangrupa basa resmi Indonésia. Samentara éta, di sababaraha wewengkon wates Kabupatén Tapanuli Kidul, basa Batak Toba jeung Basa Batak Angkola mindeng campur gaul. Ieu bisa kapanggih di Kacamatan Pangaribuan, wewengkon Pahae, jeung Kacamatan Garoga. Sanaos gaduh sababaraha kosakata anu béda-béda, dina dasarna urang Batak Toba sareng Angkola tiasa ngartos basa masing-masing.[13]
Aksara dasar (ina ni hurup) dina hurup Batak ngagambarkeun hiji suku kata jeung vokal inherent /a/. Aya 19 karakter dasar anu dipiboga ku sakabéh varian aksara Batak, sedengkeun sababaraha aksara dasar ngan dipaké dina varian nu tangtu. Bentukna tiasa ditingali sapertos kieu:[14]
| a | ha | ka | ba | pa | na | wa | ga | ja | da | ra | ma | ta | sa | ya | nga | la | nya | i | u | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Batak Toba |  |
 |
|
 |
 |
 |
  |
 |
 |
 |
 |
 |
  |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Wanda-wanda di luhur mangrupa wangun umum, teu jarang naskah ngagunakeun ragam wangun aksara atawa gambar garis anu rada béda lamun dibandingkeun jeung basa Batak séjénna, nurutkeun wewengkon asal jeung média anu digunakeunana.[15]
Aksara i (Citakan:Btk) jeung u (Citakan:Btk) ngan dipaké pikeun suku kata muka, contona dina kecap jeung ina Citakan:Btk dan ulu Citakan:Btk. Pikeun suku kata katutup anu dimimitian ku sora i atawa u dipaké hurup a (Citakan:Btk atawa Citakan:Btk) dibarengan ku diatik pikeun unggal vokal, contona dina kecap indung Citakan:Btk jeung umpama Citakan:Btk.[16]
.jpg)
Kabupatén Tapanuli Kalér miboga sababaraha tempat wisata. Salah sahiji nu kawentar nyaéta Cross of Love tur. Salaku wewengkon anu mayoritas Kristen, wewengkon ieu mindeng dijadikeun wisata spiritual, boh ti wisatawan régional jeung mancanagara. Présidén Indonésia Joko Widodo dina kunjunganana ka Salib Cinta tanggal 30 Juli 2019 ogé ngaapresiasi daérah ieu.[17]Pamaréntah Puseur ilubiung dina pangwangunan kawasan wisata Lintas Kasih anu bisa dironjatkeun, sabagé usaha pikeun ngaronjatkeun pariwisata di wewengkon Danau Toba katut sabudeureunana.[17] Salib Kasih berada di kecamatan Siatas Barita tidak jauh dari ibukota kabupaten, Tarutung.[18]
Salian ti Palang Asih, aya ogé tempat wisata séjén anu pas di sisi Danau Toba, nyaéta Panatapan Huta Ginjang, anu perenahna di Huta Ginjang, [[Muara, Tapanuli Utara|Muara] ] kacamatan. Ti ieu tempat, wisatawan bisa ningali kaéndahan jeung sabudeureun Danau Toba. Masih di Kacamatan Muara oge aya Tugu Toga Aritonang sareng Tugu Bukit Doa.[18]
Aya ogé tempat wisata cinyusu panas. Tempat pamandian Cai Sirara Soda, anu disangka ngan ukur aya dua tempat wisata saperti kieu, nyaéta di Tarutung, Tapanuli Kalér jeung hiji deui di Venezuela.[18] Obyek wisata séjénna anu jadi tempat wisata di Tapanuli Kalér nyaéta Sopo Partungkoan, nyaéta wangunan seni budaya Tapanuli Kalér.[18]
Daftar rumah sakit di Kabupaten Tapanuli Utara
.jpg)
Kabupaten Tapanuli Kalér mibanda bandara Internasional salaku sarana pintu asup ka tempat wisata di kawasan Dano Toba. Bandar Udara Internasional Silangit jadi alat transportasi penting pikeun ngaronjatkeun ékonomi di Tapanuli Kalér. Maskapai seperti Sriwijaya jeung Garuda Indonesia geus sayaga langsung ti Jakarta. Sedangkeun tujuan internasional, bandara Silangit ogé geus mibanda tujuan ka Singapura. Sagigireun kapal udara, transportasi darat ogé tiasa kapendak di Tapanuli Utara, rupa-rupa taksi, beus antarkota jeung provinsi ogé loba kapanggih di dieu, kalayan ongkos anu rupa-rupa.[19]
Saheunteuna aya 5 kampus Sakola Luhur atanapi Univérsitas di Kabupatén Tapanuli Kalér, tayalian Institut Agama Kristen Negeri, Tarutung (IAKN Tarutung), Universitas Sisingamangaraja XII Tapanuli Utara di Siborongborong, Sekolah Pendeta HKBP, Akademi Keperawatan Tarutung Pemerintah Kabupaten Tapanuli Utara sarta Akademi Kebidanan Pemerintah Kabupaten Tapanuli Utara.
IAKN Tarutung mibanda 5 program studi jenjang Diploma (D3) nepika Pasca Sarjana (S2), ngalimpudan Atikan Agama Kristen (PAK), Téologi, Musik Gereja, Pastoral Konseling jaung Atikan Profési Guru (PPG). Sedangkeun Universitas Sisingamangaraja XII Siborongborong, mibanda 8 program studi jenjang Sarjana (S1), yakni Program studi Agroteknologi, Ilmu Hukum, Manajemén, Atikan Bahasa sareng Sastra Indonésia, Atikan Bahasa Inggris, Atikan Matématika, Atikan Pancasila jeung Kawarganagaraan, Téknik Industri jeung Téknik Sipil.[20]
| Atikan formal | SD atawa MI negeri jeung swasta | SMP atawa MTs negeri jeung swasta | SMA, MA, SMK negeri jeung swasta | Paguron luhur | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jumlah satuan | 386 | 79 | 49 | 5 | ||||||||
| Data sakol di Kabupatén Tapanuli Kaler T.A 2020-2021 Sumber:[21] | ||||||||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
