Jermensko carstvo
From Wikipedia, the free encyclopedia
Srednjevekovno Jermensko carstvo, poznato i kao Bagratidska Jermenija (jermenski: Բագրատունիների Թագավորություն ) bila je nezavisna država koju je ustanovio Ašot I tokom ranih 880-tih,[2] nakon skoro dva veka strane dominacije šire Jermenije pod arapskim Omejidskim i Abisidskim vladarskim dinastijama.[3]
| Jermensko carstvo Bagratidska kraljevina Armenija Բագրատունիների Թագավորություն | |||
|---|---|---|---|
 'Bagratidska Armenija oko 1000. godine | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Azija | ||
| Glavni grad | Bagaran (885–890) Širakavan (890–929) Kars (929–961)[1] Ani (961–1045) | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | Jermenski | ||
| Religija | Jermenska apostolska crkva | ||
| Politika | |||
| Oblik države | Monarhija | ||
| — Kralj | Ašot I (885. - 890.) | ||
| — Kralj | Smbat I (890. - 914.) | ||
| — Kralj | Ašot II (914. - 929.) | ||
| — Kralj | Ašot III (953. - 977.) | ||
| — Kralj | Gagik I (989. - 1020) | ||
| — Kralj | Gagik II (1042. - 1045) | ||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | Srednji vek | ||
| — Osnivanje | 885 | ||
| — Ukidanje | 1045 | ||
| — Status | bivša država | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Valuta | hiperpiron Abasidski dinar | ||
Bagratidska Armenija
Kako su dve susedne sile, Abasidsko arapsko carstvo i Vizantijsko carstvo, bile previše zauzete svojim odnosima, nisu obraćale požnju na pokoravanje odmetnutih jermenskih klanova pod upravom plemenskih vladara, naharara. Ašot je to iskoristio kako bi im se nametnuo i poveo ih u proterivanje Arapa iz Jermenije.[4] To mu je uspelo jer je bio podržavan i sa strane Vizantije, ali i od Arapa, kako bi ustanovio tampon-zonu između ova dva carstva. Abasidi su priznali Ašota kao „kneza nad kneževima” 862. godine, a 884. ili 885. kao kralja Armenije, što je priznao i Vizantija 886. godine. Ašot je osnovao novu prestolnicu Jermenije, Ani (danas u Turskoj), koja je postala uspešno privredno i kulturno središte[5]. Ani je na vrhuncu moći imao oko 200.000 stanovnika i po predanju „hiljadu i jednu crkvu”.[6]
Osnivanje Bagratidske Jermenije doveo je do osnivanja drugih jermenskih kneževina i kraljevina kao što su Lori-Tašir, Taron, Vaspurakan, Kars, Hačen i Sjunik.[7] Jedinstvo ovih krajeva je bilo teško održivo, jer su i Vizantinci i Arapi iskorištavali njihove sukobe za ostvarivanje osobnih ciljeva.
Feudalna Bagratidska Jermenija je u 9. veku uživala kratkotrajni kulturni, politički i privredni preporod. U drugoj polovini 10. veka usledilo je opadanje kraljevstva i na kraju njegov slom početkom 11. veka. Kako je vizantijski car Vasilije bio uspešan u osvajanju jugozapadnih krajeva Jermenije, kralj Hovhan-Smabt je bio primoran da preda i ostatak zemlje, što je i učinio u svojoj oporuci. Nakon njegove smrti 1041. godine, njegov naslednik Gagik odbio je preda vlast Vizantiji i nastavio je otpor sve do 1045. godine, kada je ipak Jermensko kraljevstvo, oslabljeno unutarnjim i spoljašnjim pretnjama, pripalo Vizantijskom Carstvu.
Nezavisna jermenska kraljevstva
Vizantijsko carstvo osvaja Jermeniju 1045. godine, ali je već nakon bitke kod Mancikerta 1071. godine osvajaju Turci Seldžuci. Kako bi izbegao sudbinu njegovog rođaka, bagratidskog kralja Gagika , vladara Anija, Rupen sa svojim vojnicima beži u planine Taurusa i kasnije u Kilikiju gde je osnovao Kilikijsko Jermensko kraljevstvo.
Kilikijsko kraljevstvo je bilo veliki saveznik krstašima i predstavljalo se bastionom hrišćanstva na Istoku. Verodostojnost među Jermencima je dobilo prenosom katolikosa (verskog središta Armenske apostolske crkve) u Kilikiju.
Slabljenjem Seldžučkog carstva početkom 12. veka, jermenski kneževi dinastije Zakarida su osnovali Zakaridsku Jermeniju na području severne i istočne Jermenije. Ova Jermenija je opstala kao nezavisna kneževina koja je priznavala vlast najpre Seldžuka, potom Gruzijskog kraljevstva, Azerbejdžanskih Ildizugida i Horezmijskog carstva. Plemićka porodica Orbelijan je delila kontrolu nad ovom Jermenijom sa vladarskom dinastijom Zakarida, posebno u pokrajinama Sjunik i Vajoc Džor. Propala je nakon Mongolske invazije 1230-ih, nakon koje su usledile invazije drugih srednjeazijskih kraljevstava (Kara Kojunlu, Timuridsko carstvo i Ak Kojunlu).
Kilikijska Jermenija je najpre Mongole učinila svojim saveznicima, ali nakon što su ovi prešli na islam podlegli su napadima Mameluka iz Egipta i konačno propala 1375. godine.
Godine 1454, Otomansko carstvo i Safavidska Persija su podeli jermenska područja.
Vidi još
- Bagratidi
- Jermensko kraljevstvo (Stari vek)
- Jermenska umetnost
Reference
Literatura
Spoljašnje veze
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.