Gazele

Gazele su pripadnici antilopskih vrsta iz roda . Šest vrsta koje su nekad bile u ovom rodu sada pripaduju rodovima i , koji su nekad smatrani podrodovima roda . Treći bivši podrod, , obuhvata tri postojeće vrste azijskih gazela.

Gazele Vremenski raspon: Pliocen do sadašnjosti
Rimova gazela
Naučna klasifikacija
Domen:	Eukaryota
Carstvo:	Animalia
Tip:	Chordata
Klasa:	Mammalia
Red:	Artiodactyla
Porodica:	Bovidae
Potporodica:	Antilopinae
Pleme:	Antilopini
Rod:	Gazella , 1816
Vrste
Nekoliko, pogledajte tekst

Gazele su poznate kao brze životinje. Neke mogu da potrče u namasima brzinama od po 100 km/h (60 mph) ili da duže trče brzinom od 50 km/h (30 mph).^[1] Gazele uglavnom obitavaju u pustinjama, pašnjacima i savanama Afrike; ali se takođe nalaze u jugozapadnoj i centralnoj Aziji i Indijskom potkontinentu. One imaju tendenciju da žive u stadima i jedu manje grube, lako svarljive biljke i lišće. Gazele su relativno male antilope, pri čemu većina ima stojeću visinu od 60—1.070 cm (2—35 ft) u ramenima, i generalno su žućkaste boje.

Rodovi gazela su , i . Taksonomija ovih rodova je donekle zbunjujuća, a klasifikacija vrsta i podvrsta nije u potpunosti rešeno pitanje. Trenutno se smatra da rod sadrži oko 10 vrsta.^[2] Četiri druge vrste su izumrle: crvena gazela, arabijska gazela, gazela kraljice Šebe i saudijska gazela. Većina preživelih vrsta gazela smatra se ugroženim u različitim stepenima. U bliskoj vezi sa pravim gazelama nalaze se tibetanske i mongolske gazele (vrste roda ), jelenska antilopa iz Azije i afrički springbok.

Jedna dobro poznata gazela je afrička vrsta Tomsonova gazela (), koja je oko 60—80 cm (24—31 in) visoka u ramenima, obojena braon i belo sa prepoznatljivom crnom trakom. Mužjaci imaju duge, često zakrivljene rogove. Kao i mnoge druge vrste plena, Tomiji i springboci (kako se uobičajeno nazivaju) pokazuju prepoznatljivo ponašanje stotinga (trčanja i visokog skakanja pre bega) kada im preti predator, kao što su gepardi, lavovi, afrički divlji psi, krokodili, hijene i leopardi.

Etimologija

Mozaik iz vizantijske ere sa prikazom gazele u Cezariji, Izrael

Naziv je izveden iz arap. ġazāl,^[3] sa Magribskim izgovorom ġazēl.^[4] Do Evrope je prvi put dosplela preko starošpanske i starofrancuske reči,^[4] i zatim oko 1600. godine je postala deo engleskog jezika.^[5] Arapi su tradicionalno lovili gazele. Cenjena zbog svoje gracioznosti, gazela je simbol koji se najčešće povezuje u arapskoj i persijskoj književnosti sa ženskom lepotom.^[6] U mnogim zemljama severozapadne podsaharske Afrike, gazela se obično naziva „dangelo”, što znači „brzi jelen”.

Simbolizam ili totemizam u afričkim familijama

Gazele poput antilopa, čije porodice su deo, predstavljaju totem mnogih afričkih porodica kao što je porodica Džuf iz regiona Senegambije,^[7][8] Bagananoa iz Bocvane u Južnoj Africi - za koju se kaže da je potomak Bahuruce,^[9] i klana Eraraka (ili Erarak) iz Ugande.^[10] Kao što je uobičajeno u mnogim afričkim društvima, zabranjeno je da Džuf ili Eraraka ubijaju ili dodiruju porodični totem.^[8][10]

Poezija

Jedna od tradicionalnih tema u arapskoj ljubavnoj poeziji obuhvata poređenje gazele sa voljenom osobom, i lingvisti pretpostavljaju da je , reč za ljubavnu poeziju u arapskom jeziku srodna sa rečju gazela.^[11]

Sistematika

Vrste

• ^[12][13][14]
• ^[15][16][17]
• ^[18][19]
• ^[20][21]
• ^[22][23]

Podvrste

• ^[24]
• [[Gazella subgutturosa yarkandensis Blanford, 1875

Praistorijske ekstinkcije

Fosili pripadnika roda su nađeni u pliocenskim i pleistocenskim depozitima Evroazije i Afrike. Sićušna je jedna od najranijih evropskih gazela, karakterisana svojom malom veličinom i kratki nogama. Gazele su nestale iz Evrope na početku ledenog doba, ali su one opstale u Africi i Srednjem istoku.

• Rod
  • - Evropska gazela
  • - Tomasova gazela
  • - Pliocen Etiopije, neobični spiralni rogovi^[25]
• Podrod
  • - stepska gazela
  • - Lajlova gazela
  • - Japanska gazela
  • - Gazela ledenog doba
• Podrod
• Podrod
• Podrod
• Rod

Galerija

• 
  Grantova gazela (mužjak)
• 
  Saharska gazela
• 
  Kivijeova gazela (ženka)
• 
  Tomsonova gazela (mužjak)
• 
  Spikova gazela (ženka)
• 
  Džejran (ženke i mladunac)
• 
  Indijska gazela (ženka)
• 
  Dorkas gazela (ženka)
• 
  Crvenočela gazela
• 
  Planinska gazela (mužjak)
• 
  Somalijska gazela (ženka)
• 
  Rimova gazela (mužjak)
• 
  Gazele na jednoj od vaza napravljenim za palatu Alhambra