From Wikipedia, the free encyclopedia
Një shtet njëpartiak ose një sistem njëpartiak është një shtet sovran në të cilin vetëm një parti politike ka të drejtë të formojë qeverinë dhe të udhëheq vendin, zakonisht bazuar në kushtetutën e shtetit. [1] Të gjitha partitë e tjera ose janë të jashtëligjshme, ose kanë vetëm pjesëmarrje të kufizuar dhe të kontrolluar në zgjedhje . Ndonjëherë termi shtet njëpartiak de facto përdoret për të përshkruar një sistem dominues partiak, i cili ndryshe nga shteti njëpartiak, lejon zgjedhje demokratike shumëpartiake, por praktikat ekzistuese ose balanca e pushtetit politik pengojnë efektivisht opozitën apo partitë e tjera që tn vinë në pushtet.
 | |||||
| Sistemet e qeverisjes | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
Edhe pse paraprihet nga viti 1714 deri në vitin 1783, njohur ndryshe si "epoka e oligarkisë Uig " në Britaninë e Madhe, sundimi i Komitetit të Bashkimit dhe Progresit (CUP) mbi Perandorinë Osmane pas grushtit të shtetit të vitit 1913 konsiderohet shpesh si shteti i parë njëpartiak në histori. [2]
Që nga 2023 vendet e mëposhtme janë formuar ligjërisht si shtete njëpartiake:
Shtetet njëpartiake e justifikojnë veten me metoda të ndryshme. Kryesisht, mbështetësit e këtij sistemi konsiderojnë se ekzistenca e partive të shumta bie ndesh me unitetin kombëtar. Të tjerë argumentojnë se një parti është pararojë e popullit dhe për këtë arsye e drejta e partisë për të sunduar nuk mund të vihet në pikëpyetje legjitime. Qeveria sovjetike argumentoi se ekzistenca e partive të shumta politike do të përjetësonte luftën e klasave, kështu që vetëm një parti e vetme mund të drejtonte një proletariat pa klasa; prandaj e ktheu Partinë Komuniste të Bashkimit Sovjetik në të vetmen parti politike të autorizuar.
Brenda vendeve të tyre, partitë dominuese që sundojnë mbi shtetet njëpartiake shpesh quhen thjesht Partia . Për shembull, në lidhje me Bashkimin Sovjetik, Partia nënkuptonte Partinë Komuniste të Bashkimit Sovjetik ; në lidhje me Republikën e Zambisë para 1991, ajo i referohej Partisë së Pavarësisë Kombëtare të Bashkuar .
Shumica e shteteve njëpartiake janë qeverisur nga një nga këto:
Shtetet njëpartiake zakonisht konsiderohen si autoritare, [3] në masën që ato herë pas here janë totalitare . Nga ana tjetër, jo të gjitha shtetet autoritare apo totalitare veprojnë sipas sundimit njëpartiak. Disa, veçanërisht në mesin e monarkive absolute dhe diktaturave ushtarake, nuk kanë nevojë për një parti në pushtet, dhe për këtë arsye i bëjnë të gjitha partitë politike të paligjshme.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
