poet gjeorgjian From Wikipedia, the free encyclopedia
Shota Rustaveli ( gjeorgjisht: შოთა რუსთაველი,rreth 1160 – pas shek. 1220), [1] njohur edhe si Rustaveli, ishte një poet i shquar mesjetar i Gjeorgjisë. Konsiderohet si një nga poetët më të shquar të epokës së artë gjeorgjiane dhe një kontribuues i rëndësishëm në letërsinë e Gjeorgjisë. Vepra e tij më e njohur është "Kalorësi në lëkurën e Panterës", një poemë epike kombëtare e shkëlqyer.
Shota Rustaveli შოთა რუსთაველი | |
|---|---|
 Fresco of Rustaveli in the Monastery of the Cross in Jerusalem | |
| U lind më | Rustavi, Meskheti Kingdom of Georgia |
| Vdiq më | Jerusalem |
| Vendi i prehjes | Monastery of the Cross Jerusalem (undisclosed) |
| Emri i letrave | Rustveli Meskhetian poet |
| Occupation | poet, thinker, statesman, prince, treasurer |
| Gjuha | Middle Georgian |
| Kombësia | Georgian |
| Nënshtetësia | Kingdom of Georgia |
| Shkollimi | Gelati academy Ikalto academy Academy in Byzantine Empire |
| Periudha | Reign of Queen Tamar Georgian Golden Age |
| Gjinitë letrare | poetry, national epic |
| Punët e shquara | The Knight in the Panther's Skin |
Shota Rustaveli, lindur në vitin 1166, ishte një poet i shquar mesjetar i Gjeorgjisë. Ai fillimisht shërbeu si ministër i financave për mbretëreshën Tamar në vitin 1191. Në poemin e tij epik "Kalorësi në lëkurën e Panterës", ai përdor epitetin "Rustveli i caktuar" për të identifikuar veten. Mbiemri i tij, Rustaveli, përkthehet si "nga mbajtësi i Rustaviut", por ekziston një fragment dorëshkrimi nga shekulli i 10-të që tregon se ai mund të jetë nga një familje fisnike e Ru(i)staveli. Autorët e kohëve mëvonëse janë të pajtimit në faktin që Shota Rustaveli është emri i vërtetë i poetit. Një piktori i shekullit të 18-të ka përshtatur portretin e tij, dhe një dokument në Manastirin Gjeorgjian të Kryqit të Shenjtë në Jerusalem e përmend Shota Rustavelin si një mbështetës të manastirit dhe si një "metchurchletukhutsesi" ("thesar i lartë"). Kjo flet për një legjendë popullore që Rustaveli ishte ministër në oborrin e mbretëreshës Tamar dhe u tërhoq në manastir në një moshë të re.
Nga burimet bashkëkohore, dihet pak për poetin Shota Rustaveli. Lindur në vitin 1166, ai fillimisht shërbeu si ministër i financave për mbretëreshën Tamar në vitin 1191. Në prologun e poezisë së tij, ai prezanton veten si "Rustveli i caktuar". Mbiemri i tij "Rustaveli" është një epitet territorial, që mund të interpretohet si "mbajtësi i Rustaviut". Ekziston një fragment dorëshkrimi nga shekulli i 10-të që lidh emrin e Rustavelit me një familje fisnike e Ru(i)staveli, gjetur në Manastirin e Shën Katerinës në Sinai në vitin 1975..Autorët e kohes se mevoneshme gjeorgjian nga shekulli 15 -18 janë më informues; ata janë pothuajse unanim në identifikimin e tij si Shota Rustaveli, një emër që ruhet në një pikture me bojra uji dhe një dokument nga ish- Manastiri Gjeorgjian i Kryqit të Shenjtë në Jerusalem . Piktura me bojra uji u përshkrua nga pelegrini gjeorgjian Timote Gabashvili në 1757-1758 dhe u rizbulua nga një ekip studiuesish gjeorgjianë në 1960. I njëjti dokument i Jeruzalemit flet për Shotën si mbeshtetes të manastirit dhe një mechurchletukhutsesi ("thesar i lartë"), duke i bërë jehonë një legjende popullore se Rustaveli ishte ministër në oborrin e Mbretëreshës Tamar dhe u tërhoq në manastir në nje moshë të re.
Sipas traditës popullore dhe poetit mbretëror të shekullit të 17-të, Archil, Rustaveli njihet si një atdhetar i Meskhetisë, një rajon jugor gjeorgjian ku ndodhej fshati i tij i lindjes, Rustavi. Shihet se ai ka lindur mes viteve 1160-1165. Një legjendë thotë se Rustaveli u edukua në akademitë e koheve mesjetare gjeorgjiane të Gelatit, Ikaltos dhe në Perandorinë Bizantine. Është supozuar se ai shkroi veprën e tij kryesore ndërmjet vitit 1180 dhe dekadës së parë të shekullit të 13-të, me mundësi nga viti 1205 deri në 1207. Rustaveli ndërroi jetë midis viteve 1245 dhe 1250. Ky informacion mbetet i njëjtë, por është prezentuar në mënyra të ndryshme gjatë kohës.
Rustaveli e njihte mirë gjuhën perse "dhe për këtë arsye ishte në gjendje të lexonte dhe vlerësonte poezitë e tyre pa pasur nevojë të përdorte përkthime të gabuara dhe të pasakta".[2] Rustaveli ndoshta edhe mund të ketë kompozuar edhe vargje persiane. [2]
Kalorësi në lëkurën e Panterës është përkthyer në shumë gjuhë. Ai u prodhua për herë të parë në vitin 1712 në kryeqytetin e Gjeorgjisë Tbilisi. Një vend mjaft të rëndësishëm mes veprave të prodhuara në Gjeorgji zënë dorëshkrimet e"Kalorësit në lëkurën e Panterës".
Dy prej fletëve të këtij teksti,janë zbuluar që prej shekullit të 16-të, ndodhen në Qendrën Kombëtare Gjeorgjiane të Dorëshkrimeve në Tbilisi dhe disa vargje të poemës nga shekulli i 14-të mbahen gjithashtu atje. Të gjitha kopjet e tjera të poemës janë të zbuluara në shekullin e 17-të.
I vetmi portreti i njohur bashkëkohor i Shota Rustavelit është i vendosur në një vend të nderuar në faqen lindore të shtyllës jugperëndimore të kishës së Manastirit të Kryqit të Shenjtë në Jeruzalem. Në një pozicion të çmuar në këmbët e dy figurave të shenjtorëve, portreti i Rustavelit shoqërohet me një mbishkrim në gjuhën gjeorgjiane. Një pamje e rrallë dhe e rëndësishme për të gjithë ata që duan të njohin më shumë për shkrimtarin e famshëm gjeorgjian.
Në qershor të vitit 2004, një autor i panjohur shkatërroi portretin e Rustaveli në Gjeorgji, duke përdorur gërvishtjen për të deformuar fytyrën dhe një pjesë të mbishkrimit gjeorgjian. Ky incident shkaktoi një reagim të fortë në opinion dhe autoritetet gjeorgjiane u ankuan zyrtarisht në Izrael për këtë akt vandalizmi. Pas ndërhyrjes së autoriteteve, portreti dhe mbishkrimi janë rregulluar për të kthyer vlerën dhe integritetin e tyre origjinal.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
