Nirvāṇa ( [1] Sanskritisht: निर्वाण , nirvāṇa [nirʋaːɳə]; Pali: निब्बान , nibbāna ; Prakrit: णिव्वाण , ṇivvāṇa ) fjalë për fjalë do të thotë "i shuar" por që thelbi i saj përkthehet si çlirim soteriologjik.[2] Termi "nirvana" është më së shpeshti i lidhur me fetë indiane (hinduizmi, budizmi dhe xhainizmi), dhe përfaqëson gjendjen e tij përfundimtare të lirimit dhe çlirimit soteriologjik nga rilindjet në saṃsāra.[3][web 1][4]
 |
Ky artikull është rreth Ky artikull është rreth termit Pali dhe Sanskrit i cili i referohet konceptit, për konceptin fetar në budizëm shih Nirvana (Budizëm), për grupi rock amerikan shih Nirvana (grup muzikor), për përdorime të tjera shih Nirvana (kthjellim). Për përdorime të tjera, shiko Nirvana (kthjellim). |
Në fetë indiane, nirvana është sinonim me moksha dhe mukti.[note 1] Të gjitha fetë indiane pohojnë se ajo është një gjendje qetësie e përsosur, liria, lumturia më e lartë së bashku me atë që është çlirimi nga samsara, cikli përsëritës i lindjes, jetës dhe vdekjes[6][7]
Megjithatë, traditat budiste dhe jo-budiste i përshkruajnë këto terma për çlirim ndryshe.[8] Në kontekstin budist, nirvana i referohet realizimit të jo-vetvetes dhe boshllëkut, duke shënuar fundin e rilindjes duke zvarritur zjarret që mbajnë procesin e rilindjes.[8][9][10] Në filozofinë e hinduizmit, është bashkimi ose realizimi i identitetit të Atman me Brahman, në varësi të traditës Hindu.[11][12] Në jainizëm, është gjithashtu qëllimi soteriologjik, ai përfaqëson lirimin e një shpirti nga robëria karmike dhe samsara.[14]
Nirvāṇa është një term i gjetur në tekstet e të gjitha feve të mëdha indiane – Budizëm, Hinduizëm, Jainizëm[17] dhe Sikizëm.[18][19] Ajo i referohet paqes së thellë të mendjes që fitohet me moksha, çlirim nga samsara, ose çlirimi nga një gjendje vuajtjeje, pas praktikës përkatëse shpirtërore ose sādhanā.[note 2]
Idea e moksha është e lidhur me kulturën Vedike, ku ajo përcolli një nocion amrtam, "pavdekshmëri", dhe gjithashtu një nocion i përjetshëm , 'i palindur', ose "pika e palëvizshme e kthimit të botës në kohë". Ajo ishte gjithashtu struktura e saj e përjetshme, e tërë nën "rrotat e timonit pandryshueshëm por të pandërprerë të kohës".[note 3] Shpresa për jetën pas vdekjes filloi me nocione për të shkuar te botët e Etërve apo Paraardhësve dhe / ose botës së Hyjve ose Qiellit.[note 4]
Gjithashtu quhet vimoksha, vimukti. Fjalor Saka Gakkai i budizmit: "Vimoksha [解脱] (Skt; Jpn gedatsu ). Emancipimi, lirimi ose çlirimi. Fjalët e sanskritëve vimukti, mukti dhe moksha gjithashtu kanë të njëjtin kuptim. Vimoksha nënkupton lirimin nga lidhjet e dëshirave tokësore, mashtrimit, vuajtjes dhe transmigrimin. Ndërkohë që budizmi parashtron lloje dhe faza të ndryshme të emancipimit ose të ndriçimit, emancipimi suprem është nirvana,[5][web 2] It is sometimes referred to as bhavana, which refers to spiritual "development" or "cultivating" or "producing"[20][21] in the sense of "calling into existence", The wheel is a typical Vedic, or Indo-European, symbol, which is manifested in various symbols of the Vedic religion and of Buddhism and Hinduism. See, for examples, Dharmacakra, Chakra, Chakravartin, Kalachakra, Dukkha and Mandala. See also Heaven (Christianity) and Walhalla
"nirvana". Random House Webster's Unabridged Dictionary. Richard Gombrich, Theravada Buddhism: A Social History from Ancient Benāres to Modern Colombo. Routledge
Kristin Johnston Largen. What Christians Can Learn from Buddhism: Rethinking Salvation. Fortress Press. fq. 107–108. ISBN 978-1-4514-1267-3. One important caveat must be noted: for many lay Buddhists all over the world, rebirth in a higher realm - rather than realizing nirvana - has been the primary religious goal. [...] while many Buddhists strongly emphasize the soteriological value of the Buddha's teaching on nirvana [escape from samsara], many other Buddhists focus their practice on more tangible goals, in particular on the propitious rebirth in one's next life.
Gavin Flood, Nirvana. In: John Bowker (ed.), Oxford Dictionary of World Religions
Loy, David (1982). "Enlightenment in Buddhism and Advaita Vedanta". International Philosophical Quarterly. Philosophy Documentation Center. 22 (1): 65–74. doi:10.5840/ipq19822217. What most distinguishes Indian from Western philosophy is that all the important Indian systems point to the same phenomenon: Enlightenment or Liberation. Enlightenment has different names in the various systems – kaivalya, nirvana, moksha, etc. – and is described in different ways...
Peter Harvey (2001). Buddhism. Bloomsbury Academic. fq. 98–99. ISBN 978-1-4411-4726-4. [Nirvana is] beyond the processes involved in dying and reborn. [...] Nirvana is emptiness in being void of any grounds for the delusion of a permanent, substantial Self, and because it cannot be conceptualized in any view which links it to 'I' or 'mine' or 'Self'. It is known in this respect by one with deep insight into everything as not-Self (anatta), empty of Self.
Brian Morris (2006). Religion and Anthropology: A Critical Introduction. Cambridge University Press. fq. 51. ISBN 978-0-521-85241-8. There has been some dispute as to the exact meaning of nirvana, but clearly the Buddhist theory of no soul seems to imply quite a different perspective from that of Vedantist philosophy, in which the individual soul or self [atman] is seen as identical with the world soul or Brahman [god] (on the doctrine of anatta[no soul] ...
Gwinyai H. Muzorewa (2000). The Great Being. Wipf. fq. 52–54. ISBN 978-1-57910-453-5. Even the Atman depends on the Brahman. In fact, the two are essentially the same. [...] Hindu theology believes that the Atman ultimately becomes one with the Brahman. One's true identity lies in realizing that the Atman in me and the Brahman - the groud of all existence - are similar. [...] The closest kin of Atman is the Atman of all living things, which is grounded in the Brahman. When the Atman strives to be like Brahman it is only because it realizes that that is its origin - God. [...] Separation between the Atman and the Brahman is proved to be impermanent. What is ultimately permanent is the union between the Atman and the Brahman. [...] Thus, life's struggle is for the Atman to be released from the body, which is impermanent, to unite with Brahman, which is permanent - this doctrine is known as Moksha.
John E. Cort (1990), MODELS OF AND FOR THE STUDY OF THE JAINS, Method & Theory in the Study of Religion, Vol. 2, No. 1, Brill Academic, pages 42-71
- Buswell, Robert E.; Lopez, Donald S. (2014). The Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-4805-8.
- Collins, Steven (1998), Nirvana and Other Buddhist Felicities, Cambridge University Press
- Collins, Steven (2010), Nirvana: Concept, Imagery, Narrative, Cambridge University Press
- Duiker, William J.; Spielvogel, Jackson J. (2008). World History: To 1800.
- Easwaran, Eknath (2007), The Bhagavad Gita:(Classics of Indian Spirituality), Nilgiri Press, ISBN 9781586380199
- Frazier, Jessica (2011), The Continuum Companion to Hindu Studies, Continuum International Publishing Group, ISBN 978-0-8264-9966-0
- Fowler, Jeaneane D. (2012), The Bhagavad Gita: A Text and Commentary for Students, Sussex Academic Press, ISBN 9781845193461
- Gombrich, Richard F. (2006). How Buddhism Began: The Conditioned Genesis of the Early Teachings. Routledge. ISBN 978-1-134-19639-5.
- Keown, Damien (2004). A Dictionary of Buddhism. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-157917-2.
- Nyanatiloka, Mahathera (1980), Buddhist Dictionary: Manual of Terms And Doctrines (bot. 4), Kandy, Sri Lanka: Buddhist Publication Society
- Olivelle, Patrick (1992). The Samnyasa Upanisads: Hindu Scriptures on Asceticism and Renunciation. Oxford University Press. ISBN 9780195361377.
- Pruthi, R.K. (2004). Sikhism And Indian Civilization.
- Trainor, Kevin (2004), Buddhism: The Illustrated Guide, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-517398-7
