Kushtetuta e Turqisë

Kushtetuta e Republikës së Turqisë (Turqisht: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası), e njohur edhe si Kushtetuta e vitit 1982, është ligji themelor i Turqisë. Ai vendos organizimin e qeverisë dhe përcakton parimet dhe rregullat e sjelljes së shtetit së bashku me përgjegjësitë e tij në lidhje me qytetarët e tij. Kushtetuta përcakton gjithashtu të drejtat dhe përgjegjësitë e këtij të fundit, ndërsa përcakton udhëzimet për delegimin dhe ushtrimin e sovranitetit që i takon popullit turk.

Gjykata e Drejtësisë në Kartal, Stamboll

Kushtetuta u ratifikua më 7 nëntor 1982. Ajo zëvendësoi Kushtetutën e mëparshme të vitit 1961. Kushtetuta u ndryshua nëntëmbëdhjetë herë, tre prej tyre me referendum: 2007, 2010, 2017, njëra prej tyre pjesërisht përmes referendumit: 1987. Që nga prilli 2016, 113 nga 177 nenet e Kushtetutës së vitit 1982 u ndryshuan në përgjithësi.^[1]

Historia

Artikulli kryesor: Historia kushtetuese e Turqisë

Kushtetuta e parë e Perandorisë Osmane u miratua në vitin 1876 dhe u rishikua më 1908.

Që nga themelimi i tij, shteti modern turk është qeverisur sipas katër dokumenteve:

• Kushtetuta e vitit 1921,
• Kushtetuta e vitit 1924,
• Kushtetuta e vitit 1961 dhe,
• Kushtetuta aktuale e vitit 1982.

Kushtetuta aktuale u ratifikua me referendum popullor gjatë juntës ushtarake të viteve 1980-1983. Që nga ratifikimi i saj në 1982, kushtetuta aktuale ka mbikëqyrur shumë ngjarje dhe ndryshime të rëndësishme në Republikën e Turqisë dhe është modifikuar shumë herë për të vazhduar me konjukturat gjeopolitike globale dhe rajonale. Ndryshime të mëdha u bënë në vitin 2010.^[2] Një ndryshim i vogël në nenin 59, mbi mjetet e lejueshme për të kundërshtuar "vendimet e federatave sportive në lidhje me administrimin dhe disiplinën e aktiviteteve sportive", u bë në mars 2011.^[3] Pas referendumit kushtetues të vitit 2017, u futën ndryshime thelbësore duke përfshirë ndryshimin e sistemit parlamentar në Turqia drejt një sistemi presidencial.

Referime

1. "1982 ANAYASASI'NDA DEĞİŞEN MADDELER" (në turqisht). Odatv.com. Arkivuar nga origjinali më 6 mars 2016. Marrë më 6 prill 2016.
2. Ergun Ozbudun, Turkey's Constitutional Reform and the 2010 Constitutional Referendum, IEMed 2011, available at http://www.iemed.org/observatori-en/arees-danalisi/arxius-adjunts/anuari/med.2011/Ozbudun_en.pdf Arkivuar 23 mars 2021 tek Wayback Machine (accessed Mar. 3, 2016).
3. Constitution of the Republic of Turkey, art. 59, official English translation (Turkish Grand National Assembly [TBMM]), available at https://global.tbmm.gov.tr/docs/constitution_en.pdf Arkivuar 9 shkurt 2020 tek Wayback Machine (accessed Mar. 3, 2016).