Mbretëria e Rumanisë

Mbretëria e Rumanisë (rumanisht: Regatul României) ishte një monarki kushtetuese që ekzistonte në Rumani nga 13 mars (S.V.) / 25 mars 1881 me kurorëzimin e princit Karl të Hohenzollern-Sigmaringen si Mbret Carol I (duke filluar kështu familja mbretërore rumune), deri në vitin 1947 me abdikimin e mbretit Michael I dhe shpallja e Republikës Popullore Rumune nga parlamenti rumun.

Mbretëria e Rumanisë Regatul României
1881–1947
Flamuri Stema
Parimi: Nihil Sine Deo ("Asgjë pa Zotin")
Himni:  Marș triumfal ("Marshi Triumfues") (1881–1884) Trăiască Regele ("Long live the King") (1884–1947)
Mbretëria e Rumanisë më 1939
Kryeqyteti	Bukureshti (1881–1916, 1918–1947) Iași (1916–1918)
Gjuhët zyrtare	Rumune[1]
Gjuhët e zakonshme	List Tatarishtja e Krimesë, Gjermanisht, Hungarisht, Jidish, Rome, Ukrainisht, Bullgarisht, Turqisht, Gagauzisht dhe të tjerës
Besimi	Kisha Ortodokse Rumune (fe shtetërore)[2]
Qeveria
Lloji i qeverisjes	Monarkia kushtetuese parlamentare unitare nën një diktaturë fashiste (1937–1938) diktaturë mbretërore (1938–1940) Diarki totalitare legjionare (1940–1941) Diktaturë ushtarake fashiste (1941–1944) Demokraci popullore (1945–1947)
Mbreti
• 1881–1914	Carol I
• 1914–1927	Ferdinand I
• 1927–1930	Michael I (sundimi i 1-rë)
• 1930–1940	Carol II
• 1940–1947	Michael I (sundimi i 2-të)
Kryeministri
Kuvendi	Parlamenti (1881-1937; 1939-1940) S'ka (sundim me dekret) (1937-1939; 1940-1946) Kuvendi i Deputetëve (1946-1947)
• Dhoma e sipërme	Senati (1881-1937; 1939-1940)
• Dhoma e ulët	Kuvendi i Deputetëve (1881-1937; 1939-1940; 1946-1947 (si ligjislaturë njëdhomëshe)
Epoka historike	Belle Époque Lufta e Parë Botërore Periudha mes dy luftërave botërore Lufta e Dytë Botërore
• Mbretëria e shpallur	13 mars 1881
• Traktati i Bukureshtit	10 gusht 1913
• Traktati i Trianonit	4 June 1920
• Kushtetuta e miratuar	29 mars 1923
• Kushtetuta e miratuar	20 shkurt 1938
• Shteti Legjionar Kombëtar	14 shtator 1940
• Rebelimi i Gardës së Hekurt	21 janar 1941
• Grusht shteti i Mbretit Michael	23 gusht 1944
• Okupimi sovjetik	12 shtator 1944
• Qeveri e kontrolluar nga komunistët	6 mars 1945
• Republika e shpallur	30 dhjetor 1947
Sipërfaqja
1915[b]	137,903 km2 (53,245 sq mi)
1940[b][c]	295,049 km2 (113,919 sq mi)
Popullsia
• 1915[b]	7,900,000
• 1940[b][c]	20,058,378
Ekonomia
PBB (zyrtare)	Përllogaritje 1938[d]
• Gjithsej	$2.834 billion
Monedha	Leu rumun
Të dhëna të tjera
Kodi ISO 3166	RO
Paraprirë nga Pasuar nga 1881: Principata e Rumanisë 1913: Mbretëria e Bullgarisë 1918: Republika Demokratike e Moldavisë Dukati i Bukovinës Mbretëria e Hungarisë Bashkimi Sovjetik Mbretëria e Bullgarisë 1947: Republika Popullore e Rumanisë
a. ^ u shpall zyrtarisht Conducător (fjalë për fjalë, "Udhëheqës") i shtetit më 6 shtator 1940, me një dekret mbretëror i cili shenjtëronte një rol ceremonial për monarkun.[3] b. ^ Zona dhe popullsia sipas Ioan Suciu, Istoria contemporana a României (1918–2005).[4] c. ^ Treguesi për lokalitetet e Rumanisë (1941).[5] d. ^ 1938 PBB në lei që arrin në 387.204 miliardë (20,487 lei për frymë me një popullsi të vlerësuar prej 18.9 milion[6]) at the 1938 average exchange rate of 1 leu for 0.00732 USD.[7]

Nga viti 1859 deri në 1877, Rumania evoluoi nga një bashkim personal i dy principatave vasale (Moldavia dhe Vllahia) nën një princ të vetëm në një principatë autonome me një monarki Hohenzollern. Vendi fitoi pavarësinë e tij nga Perandoria Osmane gjatë Luftës Ruso-Turke të 1877-1878 (e njohur në vend si Lufta për Pavarësi Rumune), pas së cilës u detyrua të lëshonte pjesën jugore të Besarabisë në këmbim të Dobrujës Veriore. Territori i mbretërisë gjatë mbretërimit të mbretit Carol I, midis 13 (S.V.) / 25 mars 1881 dhe 27 shtator (S.V.) / 10 tetor 1914 nganjëherë referohet si Mbretëria e Vjetër Rumune, për ta dalluar atë nga "Rumania e Madhe", e cila përfshinte provincat që u bënë pjesë e shtetit pas Luftës së Parë Botërore (Besarabia, Banati, Bukovina dhe Transilvania).

Me përjashtim të gjysmës jugore të Bukovinës dhe Transilvanisë, këto territore iu dorëzuan vendeve fqinje në vitin 1940, nën presionin e Gjermanisë Naziste ose Bashkimit Sovjetik. Pas shfuqizimit të kushtetutës së vitit 1923 nga Mbreti Carol II më 1938, Mbretëria e Rumanisë u bë një monarki absolute, vetëm për t'u bërë një diktaturë ushtarake nën Ion Antonescu më 1940 pas abdikimit të detyruar të Mbretit Carol II, me pasardhësin e tij, Mbretin Michael I duke qenë një figurë pa fuqi politike efektive. Emri i vendit u ndryshua në Rumania Legjionare.

Fushata katastrofike e Luftës së Dytë Botërore në anën e Fuqive të Boshtit çoi në grushtin e shtetit të mbretit Michael kundër Ion Antonescu në vitin 1944, si rezultat i të cilit Mbretëria e Rumanisë u bë përsëri një monarki kushtetuese dhe kaloi anën e aleatëve, duke rimarrë Transilvaninë Veriore. Ndikimi i Bashkimit Sovjetik fqinj dhe politikat e ndjekura nga qeveritë e koalicionit të dominuar nga komunistët çuan përfundimisht në shfuqizimin e monarkisë, me Rumaninë që u bë një shtet satelit sovjetik si Republika Popullore e Rumanisë në ditën e fundit të vitit 1947.

Referime

1. "Constitutiunea din 1923" (në rumanisht). Legislatie pentru Democratie. Arkivuar nga origjinali më 17 janar 2014. Marrë më 19 shtator 2011.
2. Bataković, Dušan T. (2011). Minorities in the Balkans: state policy and interethnic relations (1804 - 2004): Les minorites dans les Balkans (në anglisht). Balkanološki institut SANU. fq. 98. ISBN 9788671790680.
3. Dennis Deletant, Hitler's Forgotten Ally: Ion Antonescu and His Regime, Romania, 1940–1944, Palgrave Macmillan, London, 2006. ISBN 1-4039-9341-6
4. Ioan Scurtu (2005). "Istoria contemporana a României (1918-2005)" (në rumanisht). Bucharest. Marrë më 19 shtator 2011.
5. Institutul Central de Statistică (1943). "Indicatorul localităților din România" (PDF) (në rumanisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 4 mars 2016. Marrë më 20 tetor 2015.
6. D. Berg-Schlosser, J. Mitchell, Springer, Feb 23, 2000, The Conditions of Democracy in Europe 1919-39: Systematic Case Studies, p. 392
7. United States - Bureau of Mines, Economics and Statistics Branch, December 1944, Foreign Minerals Survey - The Mineral Resources of Rumania, p. 4