![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/langsq-640px-Flag_of_Bulgaria.svg.png&w=640&q=50)
Bullgaria
From Wikipedia, the free encyclopedia
Bullgaria (bullgarisht: България) zyrtarisht Republika e Bullgarisë (bullgarisht: Република България), është një vend në Evropën Juglindore. E vendosur në perëndim të Detit të Zi dhe në jug të lumit Danub, Bullgaria kufizohet nga Rumania në veri, Serbia dhe Maqedonia e Veriut në perëndim, Greqia dhe Turqia në jug. Me një territor prej 110.994 kilometra katrorë, Bullgaria është shteti i 16-të më i madh në Evropë. Sofja është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i vendit; qytete të tjera të mëdha përfshijnë Burgas, Plovdiv, dhe Varna.
Kjo faqe momentalisht është e mbrojtur nga editimi. Për me tepër detaje lexo politikat e mbrojtjes dhe regjistrin e mbrojtjeve. Jeni të lutur të diskutoni çdo ndryshim në faqen e dskutimit; ju mund të përdorni stampën {{editprotected}} për ti kërkuar një administratori të bëni redaktimin nëse ky redaktim mbështetet me konsensus. Gjithashtu ju mund të kërkoni që kësaj faqeje ti hiqet mbrojtja. |
Republika e Bullgarisë Република България Republika Bŭlgariya | |||||
---|---|---|---|---|---|
Parimi: Sŭedinenieto pravi silata ("Bashkimi bën fuqinë") | |||||
Himni: Мила Родино "Mila Rodino" ("E dashur Mëmëdhe") | |||||
![]() Vendndodhje e Bullgarisë (e gjelbër e errët) | |||||
Kryeqyteti dhe qyteti më i madh | Sofja 42°41′51″N 23°19′21″E | ||||
Gjuhët zyrtare | Bullgarisht[1] | ||||
Shkrimi zyrtar | Cirilik | ||||
Grupet etnike (2021)[2] |
| ||||
Besimi (2021)[2] |
| ||||
Nofka | Bullgar/e | ||||
Qeveria | |||||
Lloji i qeverisjes | Republika parlamentare unitare | ||||
Rumen Radev | |||||
• Zëvendës Presidenti | Iliana Iotova | ||||
Dimitar Glavchev | |||||
• Kryetari i Asamblesë Kombëtare | Raya Nazaryan | ||||
Kuvendi | Asambleja Kombëtare | ||||
Historia e themelimit | |||||
• Perandoria e Parë Bullgare | 681–1018 | ||||
• Perandoria e Dytë Bullgare | 1185–1396 | ||||
• Principata e Bugllarisë | 3 mars 1878 | ||||
5 tetor 1908 | |||||
• Monarkia u shfuqizua | 15 September 1946 | ||||
• Forma aktuale e shtetit | 15 nëntor 1990 | ||||
29 mars 2004 | |||||
1 janar 2007 | |||||
Sipërfaqja | |||||
• Gjithsej | 110,993.6[3] km2 (42,854.9 sq mi) (103-të) | ||||
• Ujë (%) | 2.16[4] | ||||
Popullsia | |||||
• Përllogaritje 2023 | ![]() | ||||
• Dendësia | 63/km2 (163.2/sq mi) (154-të) | ||||
Ekonomia | |||||
PBB (PFB) | Përllogaritje 2023 | ||||
• Gjithsej | ![]() | ||||
• Për kokë banori | ![]() | ||||
PBB (zyrtare) | Përllogaritje 2023 | ||||
• Gjithsej | ![]() | ||||
• Për kokë banori | ![]() | ||||
Monedha | Lev (BGN) | ||||
Të dhëna të tjera | |||||
Gini (2023) | ![]() i mesëm | ||||
IZHNJ (2022) | ![]() i lartë · 70-të | ||||
Zona kohore | UTC+2 (EET) | ||||
• Verës | UTC+3 (EEST) | ||||
Formati i datës | dd.mm.yyyy | ||||
Ana e drejtimit të makinës | right | ||||
Prefiksi telefonik | +359 | ||||
Kodi i internetit TLD | Stampa:Hilst Gjithashtu .eu si shtetet e tjera anëtare të Bashkimit Evropian | ||||
|
Kulturat e organizuara parahistorike filluan zhvillimin në tokat bullgare gjatë periudhës neolitike. Historia e saj e lashtë përfshin praninë e trakëve dhe më vonë persianëve, greqishtfolësit antike dhe romakëve. Shfaqja e një shteti të bashkuar bullgar daton në themelimin e Perandorisë së Parë Bullgare në 681 pas Krishtit, e cila dominoi pjesën më të madhe të Ballkanit dhe funksiononte si një qendër kulturore për sllavët gjatë Mesjetës. Me rënien e Perandorisë së Dytë Bullgare në 1396, territoret e saj ranë nën sundimin osman për gati pesë shekuj. Lufta Ruso-Turke (1877–1878) çoi në formimin e shtetit të tretë bullgar. Vitet në vijim panë disa konflikte me fqinjët e saj, gjë që shkaktoi Bullgarinë të lidhej me Gjermaninë në të dy luftërave botërore. Në vitin 1946 Bullgaria u bë një shtet socialist një-partiak, si pjesë e Bllokut Lindor të kryesuar nga sovjetikët. Në dhjetor të vitit 1989 Partia Komuniste në pushtet lejoi zgjedhjet shumëpartiake, gjë që më pas çoi në tranzicionin e Bullgarisë në një demokraci dhe një ekonomi të bazuar në treg.
Bullgaria ka një ekonomi me të ardhura të mesme të larta, ekonomia e saj e tregut është pjesë e Tregut të Vetëm Evropian dhe bazohet kryesisht në shërbime, e ndjekur nga industria - veçanërisht ndërtimi i makinerive dhe minierat - dhe bujqësia. Vendi përballet me një krizë demografike; popullsia e saj arriti kulmin në 9 milionë në vitin 1989 dhe që atëherë ka rënë në nën 6.4 milionë që nga viti 2024. Bullgaria është anëtare e Bashkimit Evropian, Zonës Shengen, NATO-s dhe Këshillit të Evropës. Ajo është gjithashtu një anëtar themelues i OSBE-së dhe ka marrë një vend në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara tre herë.