From Wikipedia, the free encyclopedia
Isbaaniya (spania) ama boqortooyada Isbaaniya waa wadan ku yaalo Koonfurta Galbeed ee qaarada Yurub. Wadankaan waxoo xuduud la leeyahay wadamada Andorra, Faransiiska, Gibraltar iyo Bortuqaal, wadankaan waxoo aad uugu dhawyahay xuduudka Maroko oo u dhaxeeso Badda Dhexe. Shacabka degen spania waxee gaarayaan ilaa 46,468,102 oo qof. magaalo madaxda wadanka waa Madrid. Wadanka Isbania waxoo leeyahay 17 gabol iyo 15 magaalo oo waa weyn oo muhiim u ah. w:es:espania
Boqarada Isbania(Soomaaliga) Reino de España[lower-alpha 1] (Af-Isbaanish)
4 other names[lower-alpha 2]
|
||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hal ku dheg: Plus ultra (Af-Laatiin) (English: "Further Beyond") |
||||||||||
Heesta qaranka: Marcha Real (Af-Isbaanish)[1] (English: "Royal March") |
||||||||||
[[File:|center|250px|alt= Location of Isbania (dark green) |– in Europe (green & dark grey) Location of Isbania (dark green) ]]– in Europe (green & dark grey) Location of Isbania (dark green) – in Europe (green & dark grey) |
||||||||||
Magaalo madax Waa Magaalada ugu balaaran | Madrid | |||||||||
Official language | Spanish[lower-alpha 3] | |||||||||
Nationality (2020) |
| |||||||||
Dadka |
|
|||||||||
Xukunka | Unitary parliamentary constitutional monarchy | |||||||||
- | Monarch | Felipe VI | ||||||||
- | Prime Minister | Pedro Sánchez | ||||||||
Sharci dejinta | Cortes Generales | |||||||||
- | Aqalka sare | Senate | ||||||||
- | Aqalka hoose | Congress of Deputies | ||||||||
Formation | ||||||||||
- | Tartessos | XII BC to V BC | ||||||||
- | Carthaginian Hispania | 572 BC to 206 BC | ||||||||
- | Roman Hispania | 218 BC | ||||||||
- | Visigothic Kingdom | 418 | ||||||||
- | Umayyad Dynasty | 711-1031 | ||||||||
- | Trastámara Dynasty | 1369 | ||||||||
- | Habsburg Dynasty | 14 March 1516 | ||||||||
- | Bourbon Dynasty | 16 January 1716 | ||||||||
- | First Constitution | 19 March 1812 | ||||||||
- | First Democratic Constitution | 14 April 1931 | ||||||||
- | Francoist Spain | 1 April 1939 | ||||||||
- | Current Constitution | 29 December 1978 | ||||||||
Baaxad | ||||||||||
- | Guud ahaan | 505,990[4] km2 (51st) 195,364 sq mi |
||||||||
- | Biyo (%) | 0.89 (2015)[5] | ||||||||
Tirada dadka | ||||||||||
- | 2020 Tirakoob | Template:IncreaseNeutral 47,450,795[6][7][lower-alpha 4] (30th) | ||||||||
- | Mugga Dadka | 94/km2 (120th) 243/sq mi |
||||||||
Wax soo saar (PPP) | 2021 qiyaastii | |||||||||
- | Guud ahaan | Management:favri limited liability company Location:muqdisho somali $1.942 trillion[8] (15th) | ||||||||
- | Qof qof | $41,736[8] (32nd) | ||||||||
Wax soo saar (Iskaga magacaaban) | 2021 estimate | |||||||||
- | Guud ahaan | Management:favri limited liability company Location:muqdisho somali $1.450 trillion[8] (13th) | ||||||||
- | Calaa qof | $31,178[8] (26th) | ||||||||
Qaybsiga (2019) | 33.0[9] (medium / 103rd) | |||||||||
Kobaca (2019) | Management:favri limited liability company Location:muqdisho somali 0.904[10] (very high / 25th) | |||||||||
Lacagta | Euro[lower-alpha 5] (€) (EUR ) |
|||||||||
Waqtiga | WET and CET (UTC±0 to +1) | |||||||||
- | Xagaa (DST) | WEST and CEST (UTC+1 to +2) | ||||||||
Note: most of Spain observes CET/CEST, except the Canary Islands which observe WET/WEST. | ||||||||||
Taariikhda | dd/mm/yyyy (CE) | |||||||||
Wadista Baabuurta | right | |||||||||
Thiinada telka | +34 | |||||||||
ISO 3166 code | ES | |||||||||
Furaha Internetka | .es[lower-alpha 6] |
Aadanaha casriga ahi markii ugu horraysay waxay yimaadeen jasiiradda Iberian ee ku dhow 35,000 oo sano ka hor. Dhaqamada Iberian oo ay weheliyaan dhaqanno qadiimiga ah ee Fiktooriya, Giriiga iyo Carthagini ayaa lagu horumariyey badhtamihii illaa iyo intii uu xukunka Roomaanka ku jiray ilaa 200 BCE, ka dib markii gobolkani magaciisa lagu magacaabo Hispania, oo ku salaysan magacii hore ee Spian ama Spania. Dhamaadka Boqortooyada Roomaanku waxay qabsadeen qabaa'ilka reer yurubiyaanka ah ee ka yimid Yurubta Dhexe, waxay ku soo duuleen jasiiradda Iberian waxayna aasaaseen dhinacyo badan oo madaxbannaan oo ka jira gobollada galbeedka, oo ay ku jiraan Sueves, Alans iyo Vandals. Ugu dambeyntii, Visigoths ayaa si adag u dhex gali lahaa dhammaan xudduudaha madaxbanaan ee ku yaala jasiiradda, oo ay ku jiraan gobollada Byzantine, oo ah Boqortooyada Toledo, kaas oo midba midka yar ama mid yar midoobaya siyaasad ahaan, si caddaalad ah iyo sharci ahaanba dhammaan goboladii Roomaanka ahaa ama boqortooyooyinkii guusha ka ahaa wixii markii danbe loo aqoonsaday Hispania.
Boqolkii 8aad ee boqornimada Boqortooyada Visigothic waxay ku dhacday Moors, kuwaas oo u yimid inay u xukumaan badmaaxa sanadka 726, iyaga oo ka tegaya mugdi yar oo masiixiyiin ah oo woqooyi ah, ilaa toddoba qarniyo Boqortooyada Granada. Tani waxay tagtay dagaalo badan intii lagu jiray muddada dheer ee dib-u-heshiisiinta ee Jasiiradda Iberian, taas oo horseeday abuurista Boqortooyada Leon, Boqortooyada Castille, Boqortooyada Aragon iyo Boqortooyada Navarre oo ah boqortooyooyinka boqortooyada ee ugu muhiimsan ee soo wajahda duullaanka. Ka dib markii lagu guuleystey Moorish, Yurubiyiintu waxay billaabeen nidaam tartiib tartiib ah oo lagu soo celinayo gobolka Reconquista, [11] kaas oo qarnigii 15aad ku dhammaaday soo ifbaxay Spain oo ah waddan midaysan oo ka hooseysa Boqortooyada Katoolikada. Xilligii casriga ahaa ee loo yaqaan 'Golden Golden Era', wuxuu noqday mid ka mid ah taariikhda caalamka ugu horeeya taariikhda caalamka, sababtoo ah isku xirka Isbaanishka ee Ameerika, oo ka tagay dhaqan iyo luuqad kala duwan oo ay ka mid yihiin in ka badan 500 milyan oo Hispanophones ah, ugu badnaa luuqadda hooyo, ka dib Mandarin Chinese.
Province name | Capital | Autonomous community | Lists of municipalities |
---|---|---|---|
A Coruña (Galician); La Coruña (Spanish); Corunna (English, archaic) | A Coruña (Galician); La Coruña (Spanish); Corunna (English, archaic) | Galicia | Municipalities |
Álava; Araba (Basque) | Vitoria-Gasteiz; Gasteiz (Basque); Vitoria (Spanish) | Basque Country | Municipalities |
Albacete | Albacete | Castilla-La Mancha | Municipalities |
Alicante; Alacant (Catalan) | Alicante; Alacant (Catalan) | Valencian Community | Municipalities |
Almería | Almería | Andalusia | Municipalities |
Asturias; Asturies (Asturian) | Oviedo; Uviéu (Asturian) | Asturias | Municipalities |
Ávila | Ávila | Castile and León | Municipalities |
Badajoz | Badajoz | Extremadura | Municipalities |
Balearic Islands; Illes Balears (Catalan); Islas Baleares (Spanish) | Palma | Balearic Islands | Municipalities |
Barcelona | Barcelona | Catalonia | Municipalities |
Biscay; Bizkaia (Basque); Vizcaya (Spanish) | Bilbao; Bilbo (Basque) | Basque Country | Municipalities |
Burgos | Burgos | Castile and León | Municipalities |
Cáceres | Cáceres | Extremadura | Municipalities |
Cádiz | Cádiz | Andalusia | Municipalities |
Cantabria | Santander | Cantabria | Municipalities |
Castellón; Castelló (Catalan) | Castellón de la Plana; Castelló de la Plana (Catalan) | Valencian Community | Municipalities |
Ciudad Real | Ciudad Real | Castilla-La Mancha | Municipalities |
Córdoba | Córdoba; Cordova (English, archaic) | Andalusia | Municipalities |
Cuenca | Cuenca | Castilla-La Mancha | Municipalities |
Gipuzkoa (Basque); Guipúzcoa (Spanish) | San Sebastián (Spanish); Donostia (Basque) | Basque Country | Municipalities |
Girona (Catalan); Gerona (Spanish) | Girona (Catalan); Gerona (Spanish) | Catalonia | Municipalities |
Granada | Granada | Andalusia | Municipalities |
Guadalajara | Guadalajara | Castilla-La Mancha | Municipalities |
Huelva | Huelva | Andalusia | Municipalities |
Huesca | Huesca (Spanish); Uesca (Aragonese) | Aragon | Municipalities |
Jaén | Jaén | Andalusia | Municipalities |
La Rioja | Logroño | La Rioja | Municipalities |
Las Palmas | Las Palmas | Canary Islands | Municipalities |
León | León | Castile and León | Municipalities |
Lleida (Catalan); Lérida (Spanish) | Lleida (Catalan); Lérida (Spanish) | Catalonia | Municipalities |
Lugo | Lugo | Galicia | Municipalities |
Madrid | Madrid | Community of Madrid | Municipalities |
Málaga | Málaga | Andalusia | Municipalities |
Murcia | Murcia | Region of Murcia | Municipalities |
Navarre; Nafarroa (Basque); Navarra (Spanish) | Pamplona; Iruña (Basque) | Navarre | Municipalities |
Ourense (Galician); Orense (Spanish) | Ourense (Galician); Orense (Spanish) | Galicia | Municipalities |
Palencia | Palencia | Castile and León | Municipalities |
Pontevedra | Pontevedra | Galicia | Municipalities |
Salamanca | Salamanca | Castile and León | Municipalities |
Santa Cruz de Tenerife | Santa Cruz de Tenerife | Canary Islands | Municipalities |
Segovia | Segovia | Castile and León | Municipalities |
Seville; Sevilla (Spanish) | Seville; Sevilla (Spanish) | Andalusia | Municipalities |
Soria | Soria | Castile and León | Municipalities |
Tarragona | Tarragona | Catalonia | Municipalities |
Teruel | Teruel | Aragon | Municipalities |
Toledo | Toledo | Castilla-La Mancha | Municipalities |
Valencia; València (Catalan) | Valencia; València (Catalan) | Valencian Community | Municipalities |
Valladolid | Valladolid | Castile and León | Municipalities |
Zamora | Zamora | Castile and León | Municipalities |
Zaragoza; Saragossa (English) | Zaragoza; Saragossa (English) | Aragon | Municipalities |
Faahfaahin Cimilada Madrid (667 m), Buen Retiro Park in the city centre (1981–2010) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bilaha | Jan | Feb | Mar | Apr | May | Jun | Jul | Aug | Sep | Oct | Nov | Dec | Sanad |
Kuleel daran °C (°F) | 23.1 (73.6) |
25.3 (77.5) |
30.2 (86.4) |
33.5 (92.3) |
38.6 (101.5) |
43.1 (109.6) |
44.3 (111.7) |
44.7 (112.5) |
42.2 (108.0) |
36 (97) |
28.9 (84.0) |
24.2 (75.6) |
44.7 (112.5) |
Kuleel aan darnayn °C (°F) | 9.8 (49.6) |
12.0 (53.6) |
16.3 (61.3) |
18.2 (64.8) |
22.2 (72.0) |
28.2 (82.8) |
32.1 (89.8) |
31.3 (88.3) |
26.4 (79.5) |
19.4 (66.9) |
13.5 (56.3) |
10.0 (50.0) |
19.9 (67.8) |
Maalinle °C (°F) | 6.3 (43.3) |
7.9 (46.2) |
11.2 (52.2) |
12.9 (55.2) |
16.7 (62.1) |
22.2 (72.0) |
25.6 (78.1) |
25.1 (77.2) |
20.9 (69.6) |
15.1 (59.2) |
9.9 (49.8) |
6.9 (44.4) |
15.0 (59.0) |
Hoos udhaca kuleelka °C (°F) | 2.7 (36.9) |
3.7 (38.7) |
6.2 (43.2) |
7.7 (45.9) |
11.3 (52.3) |
16.1 (61.0) |
19.0 (66.2) |
18.8 (65.8) |
15.4 (59.7) |
10.7 (51.3) |
6.3 (43.3) |
3.6 (38.5) |
10.1 (50.2) |
Hoos udhac qiyaas leh °C (°F) | −7.8 (18.0) |
−7.5 (18.5) |
−4.5 (23.9) |
−1.5 (29.3) |
3.3 (37.9) |
7 (45) |
9.8 (49.6) |
8.6 (47.5) |
4.1 (39.4) |
0.3 (32.5) |
−3.8 (25.2) |
−6.5 (20.3) |
−7.8 (18.0) |
Roobka mm (Faro) | 33 (1.3) |
35 (1.38) |
25 (0.98) |
45 (1.77) |
51 (2.01) |
21 (0.83) |
12 (0.47) |
10 (0.39) |
22 (0.87) |
60 (2.36) |
58 (2.28) |
51 (2.01) |
421 (16.57) |
Avg. precipitation days (≥ 1 mm) | 6 | 5 | 4 | 7 | 7 | 3 | 2 | 2 | 3 | 7 | 7 | 7 | 59 |
Saacadaha Bilaha qorraxda | 149 | 158 | 211 | 230 | 268 | 315 | 355 | 332 | 259 | 199 | 144 | 124 | 2,744 |
Source: Agencia Estatal de Meteorología[11][12][13][14] |
Faahfaahin Cimilada Madrid-Barajas Airport (609 m), in north east Madrid (1981–2010) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bilaha | Jan | Feb | Mar | Apr | May | Jun | Jul | Aug | Sep | Oct | Nov | Dec | Sanad |
Kuleel aan darnayn °C (°F) | 10.7 (51.3) |
13.0 (55.4) |
17.0 (62.6) |
18.7 (65.7) |
23.1 (73.6) |
29.5 (85.1) |
33.5 (92.3) |
32.8 (91.0) |
27.9 (82.2) |
21.0 (69.8) |
14.8 (58.6) |
10.9 (51.6) |
21.1 (70.0) |
Maalinle °C (°F) | 5.5 (41.9) |
7.1 (44.8) |
10.2 (50.4) |
12.2 (54.0) |
16.2 (61.2) |
21.7 (71.1) |
25.2 (77.4) |
24.7 (76.5) |
20.5 (68.9) |
14.8 (58.6) |
9.4 (48.9) |
6.2 (43.2) |
14.5 (58.1) |
Hoos udhaca kuleelka °C (°F) | 0.2 (32.4) |
1.2 (34.2) |
3.5 (38.3) |
5.7 (42.3) |
9.3 (48.7) |
13.9 (57.0) |
16.8 (62.2) |
16.5 (61.7) |
13.1 (55.6) |
8.7 (47.7) |
4.1 (39.4) |
1.4 (34.5) |
7.9 (46.2) |
Roobka mm (Faro) | 29 (1.14) |
32 (1.26) |
22 (0.87) |
38 (1.5) |
44 (1.73) |
22 (0.87) |
9 (0.35) |
10 (0.39) |
24 (0.94) |
51 (2.01) |
49 (1.93) |
42 (1.65) |
371 (14.61) |
Avg. precipitation days (≥ 1 mm) | 5 | 5 | 4 | 6 | 7 | 4 | 2 | 2 | 3 | 7 | 6 | 6 | 55 |
Saacadaha Bilaha qorraxda | 144 | 168 | 224 | 226 | 258 | 310 | 354 | 329 | 258 | 199 | 151 | 128 | 2,749 |
Source: Agencia Estatal de Meteorología[11] |
Faahfaahin Cimilada Madrid-Cuatro Vientos Airport, 8 km (4.97 mi) from the city centre (altitude: 690 metres (2,260 feet), satellite view) (1981–2010) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bilaha | Jan | Feb | Mar | Apr | May | Jun | Jul | Aug | Sep | Oct | Nov | Dec | Sanad |
Kuleel aan darnayn °C (°F) | 10.4 (50.7) |
12.5 (54.5) |
16.5 (61.7) |
18.3 (64.9) |
22.6 (72.7) |
28.9 (84.0) |
32.8 (91.0) |
32.2 (90.0) |
27.3 (81.1) |
20.4 (68.7) |
14.3 (57.7) |
10.7 (51.3) |
20.6 (69.1) |
Maalinle °C (°F) | 6.0 (42.8) |
7.6 (45.7) |
10.8 (51.4) |
12.6 (54.7) |
16.5 (61.7) |
22.2 (72.0) |
25.6 (78.1) |
25.1 (77.2) |
21.0 (69.8) |
15.2 (59.4) |
9.8 (49.6) |
6.7 (44.1) |
14.9 (58.8) |
Hoos udhaca kuleelka °C (°F) | 1.6 (34.9) |
2.7 (36.9) |
5.1 (41.2) |
6.8 (44.2) |
10.4 (50.7) |
15.4 (59.7) |
18.3 (64.9) |
18.1 (64.6) |
14.6 (58.3) |
9.9 (49.8) |
5.4 (41.7) |
2.7 (36.9) |
9.3 (48.7) |
Roobka mm (Faro) | 34 (1.34) |
35 (1.38) |
25 (0.98) |
43 (1.69) |
50 (1.97) |
25 (0.98) |
12 (0.47) |
11 (0.43) |
24 (0.94) |
60 (2.36) |
57 (2.24) |
53 (2.09) |
428 (16.85) |
Avg. precipitation days (≥ 1 mm) | 6 | 5 | 4 | 7 | 7 | 3 | 2 | 1 | 3 | 7 | 7 | 7 | 59 |
Saacadaha Bilaha qorraxda | 158 | 173 | 221 | 238 | 280 | 316 | 364 | 335 | 250 | 203 | 161 | 135 | 2,840 |
Source: Agencia Estatal de Meteorología[15] |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.