රිපබ්ලිකන් පක්ෂය (එක්සත් ජනපදය)

රිපබ්ලිකන් පක්ෂය, GOP ( Grand Old Party ) ලෙසද හැඳින්වේ, එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රධාන සමකාලීන දේශපාලන පක්ෂ දෙකෙන් එකකි. එය 1850 ගනන්වල එවකට ආධිපත්‍යය දැරූ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයේ ප්‍රධාන දේශපාලන ප්‍රතිවාදියා ලෙස මතු වූ අතර එතැන් සිට මෙම පක්ෂ දෙක ඇමරිකානු දේශපාලනයේ ආධිපත්‍යය දැරීය.

රිපබ්ලිකන් පක්ෂය
සභාපති	මයිකල් වට්ලි
සම සභාපති	ලාරා ට්‍රම්ප්
සභාවේ කථානායක	මයික් ජොන්සන්
සෙනෙට් සුළුතර නායකයා	මිච් මැක්කොනෙල්
හවුස් බහුතර නායකයා	Steve Scalise
ආරම්භය	මාර්තු 20, 1854; වසර 170 කට පෙර (1854-03-20) රිපන්, විස්කොන්සින්, එ.ජ.
ඒකාබද්ධය	විග් පක්ෂය[1][2][3][4] Free Soil Party[5] Anti-Nebraska movement[6]
මූලස්ථානය	310 පළමු වීදිය SE, Washington, D.C., U.S.
සිසු පාර්ශවය	විද්‍යාල රිපබ්ලිකන් උසස් පාසල් රිපබ්ලිකන් ජාතික සම්මේලනය
තරුණ පාර්ශවය	තරුණ රිපබ්ලිකානුවන් යොවුන් වියේ රිපබ්ලිකානුවන්
මතවාදය	Majority: Conservatism[7] Factions: Centrism[8] Christian right[9] Libertarianism[10] Right-wing populism[11]
දේශපාලන ආකල්පය	මධ්‍ය-දකුණ[12] to right-wing[13]
ජාත්‍යන්තර අනුබැඳිය	ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සංගමය[14] Asia Pacific Democracy Union[15] European Conservatives and Reformists Party (global partner)[16]
කොංග්‍රස්	ගැටළු විසඳන්නන් කොංග්‍රස් රිපබ්ලිකන් පාලන කණ්ඩායම රිපබ්ලිකන් ප්‍රධාන වීදි කොකේසය [[රිපබ්ලිකන් අධ්‍යයන කමිටුව] ] Freedom Caucus
වෙබ් අඩවිය
gop.com

රිපබ්ලිකන් පක්ෂය 1854 දී ආරම්භ කරන ලද්දේ බටහිර ප්‍රදේශ වලට වහල්භාවය ව්‍යාප්ත කිරීමට ඉඩ සලසන කැන්සාස්-නෙබ්‍රස්කා පනතට විරුද්ධ වූ වහල් විරෝධී ක්‍රියාකාරීන් විසිනි.^[17] පක්ෂය සම්භාව්‍ය ලිබරල්වාදයට සහ ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ^[18] කර්මාන්ත සඳහා යොමු වූ අතර නිෂ්පාදන, දුම්රිය මාර්ග සහ බැංකුකරණය සඳහා ආයෝජන සඳහා සහාය විය. පක්ෂය උතුරේ සාර්ථක වූ අතර, 1858 වන විට, සෑම උතුරු ප්‍රාන්තයකම පාහේ බහුතර බලය පිහිටුවීම සඳහා එය බොහෝ හිටපු විග්වරුන් සහ හිටපු නිදහස් සොයිලර්වරුන් බඳවා ගෙන තිබුණි. එක්සත් ජනපදයේ වහල්භාවයේ අනාගතයට ඇති තර්ජනය ගැන සුදු දකුණේ වැසියන් කලබල විය. 1860 දී පළමු රිපබ්ලිකන් ජනාධිපතිවරයා වූ ඒබ්‍රහම් ලින්කන් තේරී පත්වීමත් සමඟ දකුණු ප්‍රාන්ත එක්සත් ජනපදයෙන් වෙන් විය. ලින්කන්ගේ සහ රිපබ්ලිකන් කොන්ග්‍රසයක නායකත්වය යටතේ, රිපබ්ලිකන් පක්ෂය ඇමරිකානු සිවිල් යුද්ධයේදී කොන්ෆෙඩරේට් රාජ්‍යයන් පරාජය කිරීමේ සටනට නායකත්වය දුන් අතර එමඟින් සංගමය ආරක්ෂා කර වහල්භාවය අහෝසි කළේය.

යුද්ධයෙන් පසු, පක්ෂය ප්‍රතිසංස්කරණ නීති සම්පාදනය කරන ලද අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දකුණ දැඩි ලෙස ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බවට පත් වූ අතර ස්වර්ණමය යුගයේදී එය මහා ව්‍යාපාරිකයන්ගේ පක්ෂය ලෙස කීර්තියක් අත්කර ගත්තේය. 1868 සිට 1928 දක්වා රිපබ්ලිකානුවන් ජාතික දේශපාලන වේදිකාවේ ආධිපත්‍යය දැරූ අතර ජනාධිපති මැතිවරණ 16 න් 14 ක්ම ජයග්‍රහණය කළේය. 1930 ගනන්වල මහා අවපාතය අතරතුර, ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයේ නව ඩීල් වැඩසටහන් ජනප්‍රිය වූ බැවින් පක්ෂයට එහි කොන්ග්‍රස් බහුතරය අහිමි විය. 1952 දී Dwight D. Eisenhower ගේ තේරී පත්වීම ඩිමොක්‍රටික් ජනාධිපතිවරුන් අතර දුර්ලභ විරාමයක් වූ අතර ඔහු දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු ආර්ථික සමෘද්ධිය වැඩි වූ කාල පරිච්ඡේදයක් මෙහෙයවීය. 1960 ගණන්වල ඩිමොක්‍රටිකයින් විසින් පනවන ලද සිවිල් අයිතිවාසිකම් නීති සම්පාදනය කිරීමේ යුගයෙන් පසුව, දකුණ වඩාත් විශ්වාසදායක ලෙස රිපබ්ලිකන් බවට පත් වූ අතර රිචඩ් නික්සන් 1972 දී ප්‍රාන්ත 49 ක් ගෙන ගියේ ඔහුගේ " නිහඬ බහුතරය " ලෙස හුවා දැක්වීමෙනි. 1980 රොනල්ඩ් රේගන්ගේ මැතිවරනය ජාතික දේශපාලනය යලි පෙලගැස්වූ අතර, රිපබ්ලිකන් ධජය යටතේ නිදහස් වෙළඳපොල ආර්ථික විද්‍යාව, සමාජ ගතානුගතිකයින් සහ සීතල යුද්ධයේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති උකුස්සන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටි අය එක් කළේ ය.^[19] 2009 සිට, පක්ෂය තමන්ගේම ශ්‍රේණිය තුළ සැලකිය යුතු කන්ඩායම්වාදයකට මුහුණ දී ඇති අතර, දක්ෂිනාංශික ජනතාවාදය දෙසට මාරු වී ඇත.

21 වන ශතවර්ෂයේ දී, රිපබ්ලිකන් පක්ෂයට ග්‍රාමීය ඡන්දදායකයින්, එවැන්ජලිස්ත ක්‍රිස්තියානීන්, පිරිමින්, ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියන් සහ විද්‍යාල උපාධි නොමැති සුදු ජාතික ඡන්දදායකයින් වෙතින් එහි ප්‍රබලම සහයෝගය ලැබේ.^[20][21] ආර්ථික ප්‍රශ්න සම්බන්ධයෙන් පක්ෂය ආරම්භයේ සිටම ව්‍යාපාරික ගැති ආකල්පයක් පවත්වාගෙන ගොස් ඇත. එය සමාජවාදයට, කම්කරු සංගම්වලට සහ තනි-ගෙවුම් සෞඛ්‍ය සේවයට විරුද්ධ වන අතරම අඩු බදු සහ නියාමනය ඉවත් කිරීමට සහාය දක්වයි.^[22][23] ජනතාවාදී කන්ඩායම තීරුබදු ඇතුළු ආර්ථික ආරක්ෂණවාදයට සහාය දක්වයි.^[24][25] සමාජ ගැටළු සම්බන්ධයෙන්, එය ගබ්සා කිරීමේ නීත්‍යානුකූලභාවය සීමා කිරීම, විනෝදාත්මක මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය අධෛර්යමත් කිරීම සහ බොහෝ විට තහනම් කිරීම, තුවක්කු හිමිකම ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ තුවක්කු සීමා ලිහිල් කිරීම සහ සංක්‍රාන්ති ලිංගික අයිතිවාසිකම් ව්‍යාපාරයට විරුද්ධ වීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටියි. විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ දී, පක්ෂ සංස්ථාපිතය මැදිහත්වීම්වාදී වන අතර, ජනතාවාදී කන්ඩායම හුදකලාවාදයට සහ සමහර අවස්ථාවල මැදිහත් නොවනවාදයට සහාය දක්වයි.

මූලාශ්‍ර

1. "Political Parties | Northern Illinois University Digital Library". digital.lib.niu.edu. May 17, 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2024-05-27.
2. Howe, Daniel Walker (Winter 1995). "Why Abraham Lincoln Was a Whig". Journal of the Abraham Lincoln Association. 16 (1). hdl:2027/spo.2629860.0016.105. ISSN 1945-7987.
3. "Historical Context: The Breakdown of the Party System | Gilder Lehrman Institute of American History". www.gilderlehrman.org. May 18, 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2024-05-27.
4. "Major American Political Parties of the 19th Century". Norwich University Resource Library. සම්ප්‍රවේශය 2024-05-28.
5. McPherson, James (2003) [1988]. The Illustrated Battle Cry of Freedom: The Civil War Era. Oxford University Press. p. 129. ISBN 978-0-19-974390-2.
6. James M. McPherson, Ordeal by Fire: Volume I. The Coming of War, second edition (ISBN 0-07045837-5) p. 94.
7. Smith, Robert C. (2021). "Ronald Reagan, Donald Trump, and the Future of the Republican Party and Conservatism in America". American Political Thought. 10 (2): 283–289. doi:10.1086/713662. S2CID 233401184. සම්ප්‍රවේශය September 21, 2022.
8. Morgan, David (August 21, 2023). "Republican feud over 'root canal' spending cuts raises US government shutdown risk". Reuters. October 1, 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය May 13, 2024.
9. • Baker, Paula; Critchlow, Donald T., eds. (2020). "Chapter 15: Religion and American Politics". The Oxford Handbook of American Political History. New York, New York: Oxford University Press. pp. 278–294. ISBN 9780199341788.
   • Lewis, Andrew R. (August 28, 2019). "The Inclusion-Moderation Thesis: The U.S. Republican Party and the Christian Right". Oxford Research Encyclopedia of Politics. Oxford University Press.
     doi:10.1093/acrefore/9780190228637.013.665
     .
     ISBN 978-0-19-022863-7
     . https://oxfordre.com/politics/view/10.1093/acrefore/9780190228637.001.0001/acrefore-9780190228637-e-665. "Considering all the evidence, the most apt description is that conservative Christianity has transformed the Republican Party, and the Republican Party has transformed conservative Christianity ... With its inclusion in the Republican Party, the Christian right has moderated on some aspects ... At the same time, the Christian right has altered Republican politics.".
   • Perry, Samuel L. (2022). "American Religion in the Era of Increasing Polarization". Annual Review of Sociology. 48 (1). San Mateo, California: Annual Reviews: 87–107. doi:10.1146/annurev-soc-031021-114239. ISSN 0360-0572. p. 91: Unaffiliated Americans were not abandoning orthodox beliefs, but rather, the increase in "no religion" was confined to political moderates and liberals who were likely reacting to the growing alignment of Christian identity with the religious Right and Republicans.3
   • Berlet, Chip; Hardisty, Berlet, eds. (2019). "Drifting Right and going wrong: An overview of the US political Right". Trumping Democracy: From Reagan to the Alt-right (1 ed.). London: Routledge. p. 91. doi:10.4324/9781315438412-9. ISBN 9781315438412. Within the Republican Party, the Christian Right competes with more secular, upstart free market libertarianism and button-down business conservatism for dominance.
   • Gannon, Thomas M. (July–September 1981). "The New Christian Right in America as a Social and Political Force". Archives de sciences sociales des religions. 26 (52–1). Paris: Éditions de l'EHESS: 69–83. doi:10.3406/assr.1981.2226. ISSN 0335-5985. JSTOR 30125411.
   • Ben Barka, Mokhtar (December 2012). "The New Christian Right's relations with Israel and with the American Jews: the mid-1970s onward". E-Rea. 10 (1). Aix-en-Provence and Marseille: Centre pour l'Édition Électronique Ouverte on behalf of Aix-Marseille University. doi:10.4000/erea.2753. ISSN 1638-1718. S2CID 191364375.
   • Palmer, Randall; Winner, Lauren F. (2005) [2002]. "Protestants and Homosexuality". Protestantism in America. Columbia Contemporary American Religion Series. New York: Columbia University Press. pp. 149–178. ISBN 9780231111317. LCCN 2002023859.
   • "Content Pages of the Encyclopedia of Religion and Social Science". March 3, 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
   • Trollinger, William (October 8, 2019). "Fundamentalism turns 100, a landmark for the Christian Right". The Conversation. ISSN 2201-5639. May 7, 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය July 3, 2022. The emergent Christian Right attached itself to the Republican Party, which was more aligned with its members' central commitments than the Democrats ... By the time Falwell died, in 2007, the Christian Right had become the most important constituency in the Republican Party. It played a crucial role in electing Donald Trump in 2016.
   • Thomson-DeVeaux, Amelia (October 27, 2022). "How Much Power Do Christians Really Have?". FiveThirtyEight. April 10, 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය June 16, 2024. In the 1980s and 1990s, as white Christian conservatives forged an alliance with the Republican Party, Christianity itself started to become a partisan symbol. Identifying as a Christian was no longer just about theology, community or family history — to many Americans, the label became uncomfortably tangled with the Christian Right's political agenda, which was itself becoming increasingly hard to separate from the GOP's political agenda.
10. Wilbur, Miller (2012). "Libertarianism". The Social History of Crime and Punishment in America. Vol. 3. Thousand Oaks, California: SAGE Publications. pp. 1006–1007. ISBN 978-1-4129-8876-6. While right-libertarianism has been equated with libertarianism in general in the United States, left-libertarianism has become a more predominant aspect of politics in western European democracies over the past three decades. ... Since the 1950s, libertarianism in the United States has been associated almost exclusively with right-libertarianism ... As such, right-libertarianism in the United States remains a fruitful discourse with which to articulate conservative claims, even as it lacks political efficacy as a separate ideology. However, even without its own movement, libertarian sensibility informs numerous social movements in the United States, including the U.S. patriot movement, the gun-rights movement, and the incipient Tea Party movement.
12. Sources for center-right:

    • Gidron, Norm; Zilbatt, Daniel (2019). "Center-Right Political Parties in Advanced Democracies" (PDF). Annual Review of Political Science. 22: 18–19, 27–28. doi:10.1146/annurev-polisci-090717-092750. ISSN 1094-2939. January 23, 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය June 17, 2024.
    • Keckler, Charles; Rozell, Mark J. (April 3, 2015). "The Libertarian Right and the Religious Right". Perspectives on Political Science. 44 (2): 92–99. doi:10.1080/10457097.2015.1011476. To better understand the structure of cooperation and competition between these groups, we construct an anatomy of the American center-right, which identifies them as incipient factions within the conservative movement and its political instrument, the Republican Party.
    • Donovan, Todd (October 2, 2019). "Authoritarian attitudes and support for radical right populists". Journal of Elections, Public Opinion & Parties. 29 (4): 448–464. doi:10.1080/17457289.2019.1666270. A strict two-party system, such as the United States, does not fit the tripolar logic. If authoritarian attitudes exist in an electorate that effectively has no potential for anything but a choice between one centre-left and one centre-right party, people with such attitudes may find a place in one of the two dominant parties.
    • Carter, Neil; Keith, Daniel; Vasilopoulou, Sofia; Sindre, Gyda M. (March 8, 2023). The Routledge Handbook of Political Parties (PDF). p. 140. doi:10.4324/9780429263859. ISBN 978-0-429-26385-9. A primary driver of comparisons between the USA and other Anglosphere centre-right parties appears to be cultural and language affinities.
13. Sources for right-wing:

    • McKay, David (2020), Crewe, Ivor; Sanders, David, eds., "Facilitating Donald Trump: Populism, the Republican Party and Media Manipulation" (in en), Authoritarian Populism and Liberal Democracy (Cham: Springer International Publishing): pp. 107–121,
      doi:10.1007/978-3-030-17997-7_7
      ,
      ISBN 978-3-030-17997-7
      , https://doi.org/10.1007/978-3-030-17997-7_7, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2024-06-13, ""the Republicans changed from being a right of centre coalition of moderates and conservatives to an unambiguously right-wing party that was hostile not only to liberal views but also to any perspective that clashed with the core views of an ideologically cohesive conservative cadre of party faithfuls""
    • Greenberg, David (2021-01-27). "An Intellectual History of Trumpism". Politico Magazine. April 11, 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2024-06-13. The larger ideology that the president-elect represents is a post-Iraq War, post-crash, post-Barack Obama update of what used to be called paleoconservatism: On race and immigration, where the alt-right affinities are most pronounced, its populist ideas are carrying an already right-wing party even further right.
    • Wineinger, Catherine; Nugent, Mary K. (2020-01-02). "Framing Identity Politics: Right-Wing Women as Strategic Party Actors in the UK and US". Journal of Women, Politics & Policy. 41 (1): 5. doi:10.1080/1554477X.2020.1698214. ISSN 1554-477X.
    • Jessoula, Matteo; Natili, Marcello; Pavolini, Emmanuele (8 August 2022). "'Exclusionary welfarism': a new programmatic agenda for populist right-wing parties?". Contemporary Politics (ඉංග්‍රීසි බසින්). 28 (4): 447–449. doi:10.1080/13569775.2021.2011644. ISSN 1356-9775.
14. "Members". IDU. July 16, 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
15. "Regional Unions". International Democracy Union. June 17, 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය August 19, 2024.
16. "About - ECR Party". European Conservatives and Reformists Party. August 4, 2022. July 1, 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය August 19, 2024.
17. Brownstein, Ronald (November 22, 2017). "Where the Republican Party Began". The American Prospect. December 29, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
18. . p. 19 https://books.google.com/books?id=Xarqzbuf43sC&pg=PA19. {{cite book}}: |archive-date= requires |archive-url= (help); Missing or empty |title= (help)
19. Devine, Donald (April 4, 2014). "Reagan's Philosophical Fusionism". The American Conservative (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). April 4, 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය January 18, 2023.
20. "Polarisation by education is remaking American politics". The Economist. October 13, 2024. From 1952 to 2000, a majority of white voters with college degrees self-identified as Republicans. Starting with the 2012 election, this affiliation began to weaken. It loosened even more once [Donald] Trump became the Republican standard-bearer in 2016. By 2020, the college-educated called themselves Democrats by a 2:1 margin. And there were many more of them; their share of the electorate rose from 8% in 1952 to 40% in 2020. Had the party held on to the rest of its support, this would have ensured an enduring majority. Yet at the same time, Democrats lost support among whites without college degrees. They now favour Republicans by their own margin of 2:1.
21. Grossmann, Matt; Hopkins, David A. "Polarized by Degrees: How the Diploma Divide and the Culture War Transformed American Politics". Cambridge University Press. සම්ප්‍රවේශය May 23, 2024. Democrats have become the home of highly-educated citizens with progressive social views who prefer credentialed experts to make policy decisions, while Republicans have become the populist champions of white voters without college degrees who increasingly distrust teachers, scientists, journalists, universities, non-profit organizations, and even corporations.
22. Ashbee, Edward; Waddan, Alex (13 December 2023). "US Republicans and the New Fusionism". The Political Quarterly (ඉංග්‍රීසි බසින්). 95: 148–156. doi:10.1111/1467-923X.13341. ISSN 1467-923X.
23. [Gary Gerstle Gary Gerstle]. 2022 https://global.oup.com/academic/product/the-rise-and-fall-of-the-neoliberal-order-9780197519646?cc=us&lang=en&. {{cite book}}: |archive-date= requires |archive-url= (help); Check |chapter-url= value (help); Missing or empty |title= (help)
24. "How Trump Could Deal Another Blow to Already Hobbled WTO". Bloomberg News (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2023-09-04.
25. Haberman, Maggie; Goldmacher, Shane; Swan, Jonathan (July 8, 2024). "Trump Presses G.O.P. for New Platform That Softens Stance on Abortion". The New York Times. July 18, 2024 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය July 9, 2024. The platform is even more nationalistic, more protectionist and less socially conservative than the 2016 Republican platform that was duplicated in the 2020 election.