Lidija

Lidija (antgrč. [Lydía], lat. Lydia) je historijska regija u zapadnoj Anadoliji (današnja Turska), istočno od drevne Jonije i protezala se preko modernih provincija Izmir i Manisa. Glavni grad je bio grad Sard. U doba najvećeg uspona tokom vladavine Kreza Lidijska Monarhija protezala se preko cijele zapadne Anadolije. U kasnijem periodu Lidija je bila jedna od perzijskih satrapija, te rimskih provincija. Lidijski glavni grad bio je Sard.

Za ostala značenja, vidi Lidija (razvrstavanje).

Lidija (Λυδία, Lydia)
Lokacija	zapadna Anadolija
Država postojala:	15-14. vijek pne. (kao Arzawa) 1200-546. pne.
Jezik	lidijski
Historijski glavni gradovi	Sard
Znameniti vladari	Gig, Krez
Perzijska satrapija	Lidija
Rimska provincija	Lidija

Historija

Lidija je nastala kao post-hetitsko kraljevstvo, posle propasti kraljevine Hetita u 12. vijeku pne. Izvorno ime joj je bilo Mionija (lat. Maeonia). Homer je spominje u svojoj Ilijadi^[1] , gde stanovnike Lidije zove Meonijancima (grč. Μείονες). Homer prilikom opisa glavnog grada, grad ne naziva Sardis, već Hajd^[2]. Pretpostavlja se da je Hajd bila oblast gdje se Sard nalazio^[3]. Meonci se zadnji put spominju od strane Plinija Starijeg koji navodi da su živjeli pokraj rijeke Hermus u gradu Meoniji^[4].

Kasnije je Herodot napisao da je kraljevina dobila ime po svom prvom kralju Lidosu (grč. Λυδός), koji je bio sin Atisa i Cibele. Ovaj mit ide u prilog grčkom imenu Lidoji (grč. Λυδοί), dok hebrejski izvori navode ime Lidim (?) (hebr. לודים [Lûḏîm]), koje se odnosi Liđane, biblijske ratnike ^[5]. Lidijski ratnici su bili poznati kao dobri strijelci, a imali su i veliku konjicu. Smatra se kako su se najstarije kovanice pojavile u Lidiji oko 660. pne., koje su prema Herodotu kovali od zlata i srebra^[6]. Stanovnici drevne Lidije govorili su lidijskim jezikom, koji je pripadao skupini anadolijskih jezika, odnosno indoevropskoj jezičnoj porodici.

Sredinom 6. vijeka pne. Lidijom je vladao kralj Krez koji je bio poznat po golemom bogatstvu, pa i danas postoji uzrečica „Bogat kao Krez“^[7]. Krez je financirao gradnju Artemidinog hrama u Efezu koji spada u sedam svjetskih čuda^[8]. Godine 546. pne. perzijski vladar Kir Veliki osvaja Lidiju koja postaje perzijska provincija (satrapija). Prema predaji, Kir Veliki je dao poštedjeti Kreza koji je postao savjetnikom na perzijskom dvoru u Pasargadu. U vrijeme perzijske vladavine, Lidiju su često napadali Grci koji su jednom prodrli do Sarda i poharali grad, što je bio označilo početak Grčko-perzijskih ratova u kojima su Darije Veliki i Kserkso I. vodili kažnjeničke ekspedicije protiv Eretrije, odnosno Atene. Razdoblje perzijske dominacije prekida Aleksandar Makedonski koji priključuje Lidiju svom carstvu, a nakon njegove smrti ona nastavlja biti dijelom helenističkih monarhija. Sredinom 1. vijeka pne. Rimsko Carstvo osvaja Anadoliju čime Jonija i Lidija dolaze pod upravu Rima. U vrijeme cara Dioklecijana Lidija dobiva status rimske provincije. Kasnije je bila pod upravom Bizanta, sve dok je u 15. vijeku nisu osvojili Turci, pa teritorij Jonije postaje dijelom Osmanskog carstva, odnosno moderne Turske.

Izvori

1. >Ilijada ii. 865; v. 43, xi. 431)
2. Ilijada xx. 385
3. Strabon, xiii.626
4. Historija prirode v:30
5. Jeremija 46.9
6. Britannica enciklopedija: Lydians were said to be the originators of gold and silver coins
7. „„Bogat kao Krez“”. Arhivirano iz originala na datum 2013-08-12. Pristupljeno 2013-06-12.
8. „Krez, Livius.org”. Arhivirano iz originala na datum 2011-06-29. Pristupljeno 2013-06-12.

Literatura

Lidija na Wikimedijinoj ostavi

• Goldsborough, Reid. "World's First Coin"
• http://www.knaw.nl/publicaties/pdf/20021051.pdf Arhivirano 2010-12-26 na Wayback Machine-u