Jonija

Jonija (antgrč. Ἰωνία [Ionía]) je historijska regija na centralnoj obali zapadne Male Azije u današnjoj Turskoj^[1], odnosno u području oko grada Izmira (nekadašnje Smirne). Sastojala se od najsjevernijih dijelova Jonske lige koju su činila grčka naselja. Jonija nikada nije bila jedinstvena država, a ime je dobila po plemenu Jonjana koji su u arhajskom periodu nastanili obalu i otoke Egejskog mora. Identitet Jonije počivao je na njihovoj tradiciji i služenju istočnog dijalekta grčkog jezika. Regija je najpoznatija po slavnoj „Jonskoj školi filozofije“, te po jonskom redu.

Za ostala značenja, vidi Jonija (razvrstavanje).

Jonija Ἰωνία
Položaj	Zapadna Anadolija
Država postojala:	7-6. vijek pne. (kao Jonska liga)
Jezik	Jonski grčki
Najveći grad	Delos
Perzijska satrapijka	Jauna
rimska provincija	Azija

Obala Jonije sastojala se od uskog pojasa od Fokeje na sjeveru uz ušće rijeke Hermus (danas Gediza), do Mileta na jugu pokraj ušća rijeke Meander; uključivala je otoke Samos i Hios koji danas pripadaju Grčkoj. Na kopnu je graničila s Eolijom na sjeveru, Lidijom na istoku i Karijom na jugu. Jonski gradovi u antičko doba bili su poprištem čestih sukoba između Grčke i Perzijske Monarhije.

Prema grčkoj predaji, jonske gradove osnovali su kolonijalisti s druge strane Egejskog mora. Njihovo naseljavanje povezuje se s legendama o jonskom narodu iz Atike, prema kojima su koloniste vodili Nelej i Androklo, sinovi posljednjeg atenskog kralja Kodra. U skladu s time „jonska migracija“, kako su je nazivali kasniji kronolozi, datirala je 140 godina nakon Trojanskog rata, odnosno 60 godina poslije povratka Heraklida na Peloponez^[2].

Teritorij Jonije još su 1200. pne. naseljavali Hetiti^[1]. Nakon grčkog naseljavanja, ranu historiju činili su autonomni grčki gradovi (polisi), no na prijelazu iz 8. u 7. vijek pne. počinju sukobi s susjednom Lidijom pa jonski gradovi postupno bivaju pokoreni do sredine 6. vijeka pne., odnosno u doba vladavine lidijskog kralja Kreza. Perzijski vladar Kir Veliki kasnije pobijedio je Kreza i priključije Joniju golemoj Perzijskoj Monarhiji, pod kojim su jonski gradovi uživali status lokalne autonomije. Početkom 5. vijeka pne. jonski vladari podižu ustanak uz pomoć Atenjana koji prodiru sve do Sarda u Lidiji i pustoše grad^[3], što je označilo početak Grčko-perzijskih ratova. Period perzijske dominacije prekida Aleksandar Makedonski koji priključuje Joniju svojoj državi, te nakon njegove smrti ona nastavlja biti dijelom helenističkih monarhija^[1]. Sredinom 1. vijeka pne. Rimsko Carstvo osvaja Anatoliju čime Jonija dolazi pod upravu Rima odnosno kasnije Bizanta. U 15. vijeku osvajaju je Turci, pa teritorij Jonije postaje dijelom Osmanskog Carstva, odnosno moderne Turske.

Azijski egzonimi Grčke

Na isti način kako je termin Perzija kao egzonim za Iran u starom vijeku ušao u grčki odnosno kasnije u jezike Evrope, tako je i Jonija kao egzonim za Grčku istovremeno ušao u perzijski i druge iranske jezike, kasnije i u još jezika Azije. Uzrok ovog je činjenica da su jonski Grci bili u snažnijoj interakciji s ahemenidskim Iranom od evropskih polisa, a maloazijska Jonija dugo je vremena bila satrapijom tj. ahemenidskom pokrajinom. Egzonim Jonija tj. Junan (یونان) rabi se za Grčku u perzijskom i dan danas, a slične izvedenice postoje i u iranskom paštunskom (يونان), kurdskom (Yewnanistan) i zazačkom (Yunanıstan), zatim semitskom hebrejskom (יוון) i arapskom (اليونان), turkijskom uzbečkom (Yunoniston) i turskom (Yunanistan), čak i indonežanskom (Yunani) i srodnim jezicima.

Povezano

• Perzijska Monarhija
• Jonski ustanak
• Grčko-perzijski ratovi
• Rimsko Carstvo

Izvori

Jonija na Wikimedijinoj ostavi

1. Jonija (enciklopedija Britannica)
2. William Smith: „Leksikon grčke i rimske geografije“, London, 1857., II. svezak, str. 60.-61.
3. Jonski ustanak (enciklopedija Britannica)