Remove ads
Džeda (arap. ; Džida, Jeddah, Jiddah) je drugi po veličini grad (iza Rijada) i najveća luka Saudijske Arabije. Nalazi se nedaleko od glavnog islamskog svetog mjesta Meke i prvenstveno služi kao luka za potrebe Meke, te se razvila kao luka za prihvat hodočasnika. U gradu je sjedište Organizacije islamske konferencije.
Džeda Jeddah, Jiddah (جدّة) | |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 21°32′N 39°10′E | |
| Država |  Saudijska Arabija |
| Pokrajina | Mekanska pokrajina |
| Osnutak | 6. vijek pne. |
| Pridruženje Saudijskoj Arabiji | 1925. |
| Vlast | |
| - Gradonačelnik | Hani Abu Ras |
| - Guverner grada | Mishal al-Saud |
| Površina | |
| - Ukupna | 1686 km² |
| - Područje utjecaja | 3000 km² |
| Visina | 12 m |
| Stanovništvo (2010.) | |
| - Grad | 3,456.259 |
| - Gustoća | 2921 st./km² |
| - Područje utjecaja | 5,100.000 |
| Vremenska zona | Istočnoafričko vrijeme (UTC+3) |
| Poštanski broj | 21453 |
| Pozivni broj | +966-12 |
| Službene stranice www.jeddah.gov.sa | |
| Karta | |
 Položaj Džede u Saudijskoj Arabiji | |
U predislamskom periodu je na prostoru grada bilo ribarsko naselje. Najstariji arheološki nalazi datiraju u doba oko 500. pne. Luku Džedu je 687. godine utemeljio kalif Uthman ibn Affan kao glavnu luku na putovima iz Meke za Indijski ocean, ali i za potrebe hodočasnika u Meku. Tokom 11. i 12. vijeka gradom su vladali kalifi iz Egipta (Fatimidi i Ajubidi) koji su razvijali trgovačke veze Arapa s Azijom. Od 13. vijeka gradom vladaju Mameluci. Krajem 15. i početkom 16. vijeka se gradi utvrđenje s ciljem obrane od eventualnog napada Portugalaca koji su osnivali trgovačka uporišta uz obalu Afrike i često napadali Arape. Godine 1517. nakon turskog osvajanja mamelučkog Egipta grad je postao dio Osmanskog Carstva. Osmanlije su grad dodatno utvrdili i sagradili zidine sa 6 vrata.
Godine 1802. su vahabitski Arapi preuzeli kontrolu nad Mekom i Džedom (Prva saudijska država), ali su egipatske snage pod upravom Osmanlija nakon bitke kod Džede 1813. vratile grad. Nakon 1. svj. rata se raspalo Osmansko Carstvo, a na prostoru Meke i Džede je osnovano arapsko Kraljevstvo Hedžas. 1925. se kod Džede vodila bitka između Kraljevstva Hedžas i Kraljevstva Nedžd kojim vlada dinastija al-Saud. Nakon bitke je Nedžd okupirao Hedžas i stvorena je jedinstvena Saudijska Arabija. Tokom 20. vijeka grad se brzo širi i dolazi mnogo doseljenika.
Remove ads
Džeda se nalazi na zapadu Saudijske Arabije, na istočnoj obali Crvenog mora. Istočno od grada je planina al-Saravat. Na morskoj obali postoji duboko uvučen zaljev i nekoliko manjih otočića.
Klima je pustinjska s vrlo malo padalina koje padnu uglavnom zimi. Temperature su visoke tokom cijele godine. Zimi su česte pješčane oluje.
Osim lučkih djelatnosti, u Džedi se danas razvija trgovački i financijski sektor. Zbog svog položaja u središnjem dijelu Crvenog mora i dobrih prometnih veza, Džeda postaje jedan od najvažnijih gospodarskih središta Bliskog istoka. Danas se u gradu otvaraju brojni trgovački centri.
| Povijesna Džeda, vrata za Meku | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
| Saudijska Arabija | |
| Registriran: | 2014. (38. zasjedanje) |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | ii,iv, vi |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Džeda ima brojne džamije i ostale građevine tradicionalne arapske arhitekture. Većina ih je smještena u povijesnom starom gradu al-Baladu. Upravo je dvojna uloga grada kao trgovačke luke i postaje za hodočasnike dovela do njegova razvoja kao multikulturnog središta raskošne i originalne arhitekture. Originalne građevine su i stambeni tornjevi koje je gradila trgovačka elita 19. vijeka, a na kojima je spojena tradicijska koraljna gradnja s obala Crvenog mora s utjecajima i zanatima koji su pridošli s trgovačkih putova. Zbog toga je historijsko središte Džede 2014. upisano na UNESCO-v popis mjesta svjetske baštine u Aziji i Oceaniji[1].
Džeda ima i brojne moderne znamenitosti. Najznačajnija je fontana kralja Fahda. To je službeno fontana s najvišim mlazom vode na svijetu koji doseže 312 m visine. Toranj Nacionalne komercijalne banke je najviša zgrada u Saudijskoj Arabiji. U ulici Tahlia postoje brojne trgovine sa značajnim svjetskim trgovačkim markama. Oko 40 km od grada je izgrađeno turističko naselje Durat al-Arus.
Remove ads
|
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads