Železnička stanica Beograd–glavna

Železnička stanica Beograd–glavna je glavna beogradska železnička stanica. Građena je između 1882. i 1885. po planovima arhitekte Dragutina Milutinovića, ima status spomenika kulture od velikog značaja i tu okreću 46 (Glavna železnička stanica–Mirijevo), 51 (Glavna železnička stanica–Bele vode), 91 (Glavna železnička stanica–Ostružnica /Novo naselje/), 92 (Glavna železnička stanica–Ostružnica /Karaula/) 511 (Glavna železnička stanica–Sremčica), 551 (Glavna železnička stanica–Velika Moštanica), 552 (Glavna železnička stanica–Umka), 553 (Glavna železnička stanica–Rucka), 601 (Glavna železnička stanica–Surčin) i noćna linija 601 (Glavna železnička stanica–Dobanovci).^[1]

Železnička stanica Beograd–glavna
Glavni stanični ulaz.
Zemlja	Srbija
Mesto	Beograd
Adresa	Savski trg 2
Koordinate	44°48′31″N, 20°27′20″E
Koridor	10
Železničke linije	Beograd—Subotica Beograd—Niš Beograd—Bar Pruga Beograd—Šid
Druge linije	autobus (9 dnevnih linija: 46, 51, 91, 92, 511, 551, 552, 553, 601; 2 noćne linije: 51, 601) tramvaj (9 linija: 2, 3, 7, 7L, 9, 9L, 12, 12L, 13)
Struktura	u nivou
Perona	6
Koloseka	10
Pristup biciklima	da
Otvorena	1. septembra 1884.
Elektrifikovana	1970.
Pristup invalidima
Vlasnik	Železnice Srbije

Istorijat

Povezana je neposredno sa izgradnjom prve srpske železničke pruge Beograd—Niš, dovršene 1884. godine. Zgrada je izgrađena po uzoru na železničke stanice velikih evropskih zemalja i stoji kao monumentalno zdanje. Mesto gde je stanica izgrađena zvalo se Ciganska bara i kasnije Bara Venecija. Prvi voz sa ove stanice krenuo je ka Zemunu uz dvorske počasti, 20. avgusta (1. septembra) 1884. godine u 15 časova.^[2] Prvi putnici bili su kralj Milan, kraljica Natalija i prestolonaslednik Aleksandar Obrenović, na putu ka Beču. Svečanom otvaranju stanice prisustvovalo je više od 200 inostranih zvanica i više hiljada građana.^[3] Prva kompozicija ka Nišu krenula je tri dana kasnije, dok je prva redovna linija krenula je prema Nišu 3./15. septembra u 6 časova. Istog dana, otvorena je i linija do Pešte, a u početku su na ovim linijama saobraćala po dva voza dnevno.^[4] Od 1980. do 2009. godine, pored ulaza u stanicu stajala je lokomotiva Plavog voza koji je prevozio maršala Tita.^[3]

Spomenik kulture

U vreme građenja zgrada je predstavljala jedno od najmonumentalnijih zdanja i simbola tadašnje kraljevske prestonice. Jedna je od prvih železničkih stanica u Srbiji, čiji je projekat obuhvatao specifičan arhitektonski program i sadržaje prilagođene evropskim tehničkim dostignućima. Oblikovana je u duhu akademizma kao reprezentativno zdanje, razuđene osnove. Arhitektonskom kompozicijom dominira središnji klasicistički rizalit glavnog ulaza, nadvišen trougaonim timpanonom. Svojim specifičnim rešenjem zgrada predstavlja svedočanstvo tehničkog i arhitektonskog razvoja Srbije u poslednjim decenijama 19. veka.

Reference

1. Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
2. Srpske novine, 21.8.1884.
3. „24 sata“ – „Na mestu železničke stanice pre dva veka bila je bara“ Arhivirano 2013-12-24 na Wayback Machine-u, 5.3.2012.
4. Srpske novine, 2.9.1884.

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 

Povezano

• Spisak spomenika kulture u Beogradu

Spoljašnje veze

Železnička stanica Beograd–glavna na Wikimedijinoj ostavi

Portal Srbija

• Istorijat Železnička stanica iz „Arhitektonske enclikopedije Beograda XIX i XX veka“ Slobodana Giše Golubovića.
• Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
• Nepokretna kulturna dobra Arhivirano 2012-03-19 na Wayback Machine-u
• Lista spomenika