Regija glavnog grada Bruxellesa
From Wikipedia, the free encyclopedia
Regija glavnog grada Bruxellesa ili Briselska regija[4][5] (francuski: Région de Bruxelles-Capitale, holandski: Brussels Hoofdstedelijk Gewest) je jedna od tri regije u Belgiji, glavni i najveći grad Belgije te de facto glavni grad Evropske Unije (EU).[6][7] On je također i najveće urbano područje u Belgiji. Sastoji se iz 19 općina, uključujući i općinu grada Bruxellesa, koji je zapravo de jure glavni grad Belgije, kao i sjedište francuske i flamanske zajednice Belgije.[8]
| Brasel | |
|---|---|
| Regioni Belgije | |
| |
 | |
 Zastava | |
| Nadimak: Prestonica Evrope[1] Comic city[2][2] | |
 Položaj Regija glavnog grada Bruxellesa (dark green) – in the European Union (grey & light green) | |
| Koordinate: 50°51′N 4°21′E | |
| Opći podaci | |
| Zemlja | Belgija |
| Historija | |
| Settled | c. 580 |
| Founded | 979 |
| Region | 18 June 1989 |
| Uprava | |
| Opštine | Lista
|
| Vlast | Vlada Braselskog prestoničkog regiona |
| Vladajuće partije (2014–2019) | PS, FDF, cdH; Open Vld, sp.a, CD&V |
| Ministar predsjednik | Rudi Vervoort (PS) |
| Geografija | |
| • Region/Grad | 161,38 km2 (6,231 sq mi) |
| • Nadmorska visina | 13 |
| Stanovništvo (1 January 2012)[3] | |
| • Region/Grad | 1.138.854 |
| • Gustoća | 7,025/km2 (18/sq mi) |
| • Metro | 1,830,000 |
| Ostale informacije | |
| Vremenska zona | CET (UTC+1) |
| • Letnje (DST) | CEST (UTC+2) |
| ISO 3166 | BE-BRU |
| Web | www.brussels.irisnet.be |
Bruxelles je izrastao od utvrđenog grada iz 10. vijeka, kojeg je osnovao jedan od potomaka Karla Velikog, Karlo, vojvoda Donje Lorraine, u relativno veliki grad.[9] Danas on ima oko 1,2 miliona stanovika, a okolno metropolsko područje preko 1,8 miliona stanovnika, čime je najveće u Belgiji.[10][11] Od kraja Drugog svjetskog rata Bruxelles je jedan od glavnih centara međunarodne i evropske politike. On je sjedište nekih od najvažnijih institucija Evropske unije,[12] sekretarijat Beneluksa i sjedište NATO-a, kao i dom brojnih međunarodnih, višejezičkih organizacija, političara, diplomata i civilnih službenika.[13]
Bruxelles se nalazi nekoliko kilometara sjeverno od granice između belgijskih jezičkih zajednica: francuske na jugu i holandske na sjeveru. Historijski, Bruxelles je uglavnom bio grad gdje se pričao holandski jezik, ali je od proglašenja belgijske nezavisnosti 1830. došlo do frankofonizacije Bruxellesa. Danas, iako je većinski jezik francuski, grad je zvanično dvojezičan. Sve saobraćajne oznake, imena ulica i mnogi oglasi i naslovi su prikazani u oba jezika.[14] Međutim, grad sve više postaje višejezičan, uz stalni porast imigranata, azilanata i manjinskih grupa sa svojim vlastitim jezicima.
Najčešća teorija o porijeklu imena Bruxellesa je ona koja izvodi njegovo ime iz staroholandskog Broekzele ili Broeksel, u značenjima močvare (broek) i kuće (zele/sell) dakle "kuće u močvari".[15] Porijeklo naselja koje je preraslo u današnji Bruxelles leži u izgradnji kapele na riječnom ostrvu na rijeci Zenne oko 580. godine,[16] a graditelj kapele bio je sv. Gaugericus. Sveti Vindicijan, biskup Cambraia načinio je prvi sačuvani spomen na mjesto zvano Brosella 695. godine [17] dok je još bio seoce. Zvanično osnivanje Bruxellesa uglavnom se veže za 979. godinu, kada je vojvoda Karlo od Donje Lotaringije premjestio posmrtne ostatke sv. Gudula iz Moorsela u kapelu sv. Gaugericusa. Moguće je da je Karlo izgradio i prvu stalnu utvrdu u gradu, na istom riječnom ostrvu gdje je i kapela.
Lambert I od Leuvena, grof od Leuvena dobio je grofoviju Bruxellesa oko 1000. kad je oženio Karlovu kćerku. Zbog svoje lokacije na obalama rijeke Zenne i na važnom trgovačkom putu između Bruges, Ghenta i Kölna, Bruxelles se vrlo brzo razvijao. Postao je trgovački centar koji se vrlo brzo širio prema gradovima uzvodno (katedrala sv. Mihaela i Gudula, područje Coudenberga i Sablona), gdje je postojala manja opasnost od poplava. Kada je broj stanovnika grada dostigao oko 30.000, počelo je isušivanje okolnih močvara kako bi se dobio prostor za proširenje grada. Grofovi Leuvena su postali vojvode od Brabanta negdje u to vrijeme (1183/1184.). U 13. vijeku, grad je dobio svoje prve odbrambene zidove.[18]
U 15. vijeku, nakon udaje nasljednice Margaret III od Flandrije sa Filipom Hrabrim, vojvodom od Burgundije, od dinastije Valois se kasnije odvojila titula vojvode od Brabanta, a koja je nastala iz druge linije potomaka Habsburške dinastije (Maksimilijan Austrijski, kasnije Maksimilijan I, car Svetog rimskog carstva oženio je Mariju od Burgundije, koja je rođena u Bruxellesu). Time je Brabant izgubio svoju nezavisnost ali je Bruxelles postao kneževski glavni grad razvijenih pokrajina Niskih zemalja, te se stalno razvijao. Nakon smrti Maksimilijana I, Karlo V je postao novi vladar Habsburškog carstva. Kada je on abdicirao 1555. to je učinio upravo u kompleksu palače Coudenberg u Bruxellesu. Ova impresivna palača, poznata širom Evrope, od tada se znatno proširila te je postala prvo sjedište brabantskih vojvoda, ali je 1731. uništena u požaru.
Francuski kralj Luj XIV poslao je 1695. svoje jedinice koje su bombardirale Bruxelles. Zajedno sa požarom koji je izbio poslije napada, bio je to najrazorniji događaj u cijeloj historiji grada. Velika palača je bila uništena, zajedno sa 4.000 drugih građevina, trećinu od toga u samom gradu. Narednih godina, rekonstrukcija gradskog središta je značajno promijenila izgled grada, te ostavila brojne tragove koji su i danas vidljivi. Grad su osvojili Francuzi 1746. tokom rata za austrijsko naslijeđe, ali je vraćen Austriji tri godine kasnije.
Prema Köppenovoj klasifikaciji, Bruxelles ima okeansku klimu (Cfb). Blizina grada obalnom području ima značajan utjecaj na njegovu klimu, tako što do njega vrlo brzo dolaze morske zračne mase sa Atlantika. Okolno močvarno podučje dodatno doprinosi toploj morskoj klimi. Prosječno (zasnovano na mjerenjima u posljednjih preko 100 godina), u Bruxelleskoj regiji glavnog grada ima 200 dana godišnje kišnih padavina.[19] Sniježne padavine su rijetke, i u prosjeku traju 24 dana godišnje.
Briselska regija ima svoju vlastitu vladu koja se sastoji od osam članova (pet ministara i tri državna tajnika) i koja se bira na mandat od pet godina. Vlada je odgovorna Briselskom parlamentu koji je zakonodavno tijelo regije čiji se zastupnici izabiru na regionalnim izborima. Parlament ima 89 zastupnika koji dolaze iz 19 općina koje čine Briselsku regiju.
Regija ima i svog guvernera koji je zadužen za sigurnost i provedbu federalnih zakona.
I frankofoni i flamanski građani Bruxellesa imaju svoje vlastite političke i upravne institucije. To su Komisija francuske zajednice (Commission communautaire française), te Komisija flamanske zajednice (Vlaamse Gemeenschapscommissie). Za zajednička pitanja koja se ne tiču posebno frankofone ili flamanske zajednice postoji Zajednička komisija zajednica (Commission Communautaire Commune-Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie).
Stranke u briselskom regionalnom parlamentu
| Stranka | Z. mjesta | |
|---|---|---|
| • | Socijalistička partija (PS) | 26 |
| Reformistički pokret (MR) | 25 | |
| • | Humanistički demokratski centar (CDH) | 10 |
| • | Ecolo | 7 |
| Flamanski interes (VB) | 6 | |
| Nacionalna fronta (FN) | 4 | |
| • | Flamanski liberali i demokrati (VLD) | 4 |
| • | Socijalistička partija - različiti (SP.A) - Flamanski progresivni (VP) | 3 |
| • | Kršćanski demokratski i flamanski (CD&V) - Nova flamanska alijansa (N-VA) | 3 |
| Zeleni! | 1 | |
| Ukupno |
89 | |
Stanje nakon izbora u maju 2014.[20] Vladajuće stranke označene su tačkom (•)
Regija glavnoga grada Bruxellesa sastoji se od 19 općina od kojih jer najveća grad Bruxelles.
Zbog činjenice da se na području regije nalaze brojne međunarodne institucije, uz Belgijance u regiji živi i veliki broj stanovnika iz drugih država Europske unije. Uz njih ovdje živi i veliki broj useljenika iz bivših belgijskih kolonija, kao i ostalih država zbog čega je ovo multietnička regija.
Razvoj broja stanovnika i imigranata
| 1. srpnja 2004. | 1. srpnja 2005. | 1. srpnja2006. | 1. siječnja 2008. | |
|---|---|---|---|---|
| Stanovništvo | 1.004.239 | 1.012.258 | 1.024.492 | 1.048.491 |
| -- od toga stranci | 262.943 | 268.009 | 277.682 | 295.043 |
Briselska regija je dom velikom broju useljenika. Prema belgijskom popisu stanovnika iz 1991. oko 63,7% stanovnika regije glavnog grada Bruxellesa odgovorilo je da su belgijski državljani, rođeni na teritoriji Belgije. Međutim, ima veliki broj osoba i porodica koji su se doselili u ovu regiju od počeka 18. bijeka, uključujući naprimjer političke izbjeglice (Karl Marx, Victor Hugo, Pierre Joseph Proudhon, Léon Daudet i drugi), bilo da su došli iz okolnih područja ili dalekih zemalja. Osim njih ima i veliki broj doseljenika koji su došli zbog posla, bivših stranih studenata koji se nisu vratili u svoje domovine, te brojnih belgijskih porodica koje imaju najmanje jednog stranog pretka.
Općenito, stanovništvo regije glavnog grada je mlađe od belgijskog prosjeka, a razlike između bogatih i siromašnijih mnogo veće.[21] Bruxelles ima veliku koncentraciju imigranata i njihovih potomaka iz drugih država, uključujući mnoge turskog i marokanskog porijekla, zajedno sa crnim Afrikancima koji pričaju francuski iz Demokratske Republike Kongo, Ruande i Burundija.
Prema nekim pokazateljima, osobe stranog porijekla čini gotovo 70%[22] stanovnika Bruxellesa, od čega je većina naturalizirana 1991. nakon velike reforme procesa naturaliziranja. Oko 32% stanovnika je stranog porijekla iz Evrope, dok je daljnjih 36% drugog porijekla, uglavnom Maroka, Turske i subsaharske Afrike. Među svim većim imigrantskim grupama izvan Evrope, većina stalno prisutnih stanovnika ima belgijskog državljanstvo.[23]
Razvoj broja stanovnika i imigranata
| 1. juli 2004. | 1. juli 2005. | 1. juli 2006. | 1. januar 2008. | |
|---|---|---|---|---|
| Stanovništvo | 1.004.239 | 1.012.258 | 1.024.492 | 1.048.491 |
| -- od toga stranci | 262.943 | 268.009 | 277.682 | 295.043 |
Jezici
Prema jednom istraživanju objavljenom 2008. jednog profesora s VUB-a, francuski je i dalje lingua franca Briselske regije, dok je engleski sad postao drugi jezik po znanju stanovništva, iako se njime stanovnici ne služe kod kuće. Pet najgovorenijih jezika prema znanju stanovništva u regiji su (usporedbe su vršene podacima za 2006. na 2000. godinu).
- francuski (95,55% 2006. naspram 95,52% 2000.)
- engleski (35,40% naspram 33,25%)
- nizozemski (28,23% naspram 33,29%)
- španjolski (7,39% naspram 6,90%)
- arapski (6,36% naspram 9,99%)
Što se tiče jezika govorenih kod kuće, 83,7% stanovništva koristi jedan od dva službena jezika regije, i to :
- francuski (56,8% 2006. naspram 51,6% 2000.)
- nizozemski i francuski (8,6% naspram 9,9%)
- nizozemski (7,0% naspram 9,5%)
Izvor: [24]
Postoji nekoliko univerziteta u regiji Bruxelles. Dva najveća su Université Libre de Bruxelles, frankofonski univerzitet sa oko 20.000 studenata u tri kampusa u gradu te dva izvan grada,[25] i Vrije Universiteit Brussel, na kojem se studira na holandskom jeziku, sa oko 10.000 studenata.[26] Oba univerziteta potekla su od jednog bivšeg univerziteta osnovanog 1834. Slobodnog univerziteta Bruxelles, koji se razdvojio 1970. otprilike u isto vrijeme kada su flamanske i francuske zajednice dobile zakonodavnu vlast nad organizacijama visokog obrazovanja.
Drugi univerziteti su Facultés Universitaires Saint-Louis, gdje studira 2.000 studenata,[27] Hogeschool-Universiteit Brussel sa 10.000 studenata, Kraljevska vojna akademija, vojni univerzitet kojeg je 1834. osnovao francuski pukovnik, te dvije dramske škole osnovane 1982.: frankofonska Conservatoire royal de Bruxelles i holandska Koninklijk Conservatorium.[28][29]
Arhitektura u Bruxellesu je vrlo raznolika, i seže od srednjovjekovnih konstrukcija na glavnom trgu (Grand Place) do postmodernističkih građevina institucija Evropske unije.
Glavna arhitektonska atrakcija je Grand Place, glavni gradski trg koji je 1998. godine uvršten u UNESCOv spisak svjetske baštine. Osim njega, turiste privlači i gotička gradska vijećnica u starom centru, katedrala sv. Michaela i Gudula te palača Laeken sa svojim velikim plastenicima. Osim nje, postoji i kraljevska palača, koja je jedan od simbola Bruxellesa i Belgije.
Atomium je simbolička građevina visoka 103-metre (338 ft), koja je izgrađena povodom Svjetskog sajma Expo 1958. godine. On se sastoji iz devet čeličnih sfera povezanih valjcima i formira model kristala željeza (tačnije, ćelijske jedinice). Njegov arhitekt A. Waterkeyn je građevinu posvetio nauci općenito. Pored Atomiuma nalazi se park Mini-Evropa u kojem su postavljene makete poznatih građevina iz Evrope u omjeru 1:25 prema originalnim.
Fontana "Manneken Pis" sadrži bronzanu skulpturu dječaka koji mokri, što je jedan od simbola grada i turistička atrakcija. Druge poznate građevine su park Cinquantenaire sa trijumfalnim lukom i obližnjim muzejima, bazilika svetog srca, Briselska berza, Palata pravde i zgrade institucija EU u Evropskoj četvrti.
U regiji glavnog grada Bruxellesa djeluju tri velika nogometna kluba. Jedan od njih je RSC Anderlecht, čije je sjedište u općini Anderlecht, a smatra se najuspješnijim nogometnim klubom u Belgiji. Osvojio je 31 titulu prvaka Prve belgijske nogometne lige.[30] Osim domaćeg prvenstva, RSC Anderlecht je i najuspješniji belgijski klub u evropskim takmičenjima, gdje ima jednu titulu prvaka Kupa UEFA 1983. i dvije titule Kupa pobjednika kupova 1976. i 1978. Drugi klubovi su F.C. Molenbeek Brussels Strombeek, poznatiji kao FC Brussels a nedavno je promijenio naziv u RWDM Brussels FC, te klub R. Union Saint-Gilloise, koji je bio najuspješnijih belgijski klub prije Drugog svjetskog rata sa 11 titula državnog prvaka.[30] Ovaj klub je osnovan u Saint-Gillesu, ali mu je današnje sjedište u općini Forest. Union trenutno igra u Trećoj belgijskoj ligi.
Stadion Heysel, danas poznat kao stadion kralja Baudouina u Bruxellesu je najveći u Belgiji, a na njemu igraju i nacionalne reprezentacije u nogometu i ragbiju. Na ovom stadionu održano je finale Evropske Lige prvaka 1972. godine i prva utakmica Evropskog prvenstva u nogometu 2000. godine. Jedan od poznatijih događaja na ovom stadionu bilo je finale Evropskog kupa 1985. između italijanskog Juventusa i engleskog Liverpoola, kada je zbog strukturnih oštećenja i huliganizma na stadionu poginulo 39 osoba.[31]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
