Ugljen-dioksid, ugljični dioksid, karbon dioksid ili ugljenik(IV)-oksid je atmosferski gas koji se sastoji od od jednog atoma ugljenika i dva atoma kiseonika. Hemijska formula ovog gasa je CO2.
| Ugljen-dioksid | |
|---|---|
 | |
 |
 |
| Drugi nazivi | Gas ugljene kiseline Ugljen anhidrid Ugljen oksid Ugljen(IV) oksid Suvi led (čvrsta faza) |
| Identifikacija | |
| CAS registarski broj | 124-38-9  |
| PubChem[1][2] | 280 |
| ChemSpider[3] | 274 |
| UNII | 142M471B3J |
| EINECS broj | |
| UN broj | 1013 |
| KEGG[4] | |
| MeSH | |
| ChEBI | 16526 |
| ChEMBL[5] | CHEMBL1231871 |
| RTECS registarski broj toksičnosti | FF6400000 |
| ATC code | V03 |
| Bajlštajn | 1900390 |
| Gmelin Referenca | 989 |
| 3DMet | B01131 |
| Jmol-3D slike | Slika 1 Slika 2 |
| Svojstva | |
| Molekulska formula | CO2 |
| Molarna masa | 44.01 g mol−1 |
| Agregatno stanje | Bezbojni gas |
| Miris | Bez mirisa |
| Gustina | 1562 kg/m3 (čvrst na 1 atm i −78.5 °C) 770 kg/m3 (tečan na 56 atm i 20 °C) 1,977 kg/m3 (gas na 1 atm i 0 °C) |
| Tačka topljenja |
-78 °C, 194.7 K, -109 °F (subl.) |
| Tačka ključanja |
-57 °C, 216.6 K, -70 °F (na 5.185 bar) |
| Rastvorljivost u vodi | 1,45 g/L na 25 °C, 100 kPa |
| Napon pare | 5,73 MPa (20 °C) |
| pKa | 6,35, 10,33 |
| Indeks prelamanja (nD) | 1,1120 |
| Viskoznost | 0,07 cP na −78.5 °C |
| Dipolni moment | 0 D |
| Struktura | |
| Kristalna rešetka/struktura | trigonalna |
| Oblik molekula (orbitale i hibridizacija) | linearan |
| Termohemija | |
| Standardna entalpija stvaranja jedinjenja ΔfH |
−393,5 kJ·mol−1 |
| Standardna molarna entropija S |
214 J·mol−1·K−1 |
| Specifični toplotni kapacitet, C | 37,135 J/K mol |
| Opasnost | |
| Podaci o bezbednosti prilikom rukovanja (MSDS) | Sigma-Aldrich |
| NFPA 704 |
 0
2
0
|
| Srodna jedinjenja | |
| Drugi anjoni | Ugljen disulfid Ugljen diselenid |
| Drugi katjoni | Silicijum dioksid Germanijum dioksid Kalaj dioksid Olovo dioksid |
| Srodna oksidi ugljenika | Ugljen monoksid ugljen suboksid Diugljen monoksid ugljen trioksid |
| Srodna jedinjenja | ugljena kiselina karbonil sulfid |
|
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |
| Infobox references | |
Osobine
Pod normalnim uslovima ugljen-dioksid je u gasovitom agregatnom stanju. Bez mirisa je, zagušljiv, nezapaljiv, teži od vazduha. Adijabatskom ekspanzijom (širenjm sa visokog na atmosferski pritisak) delimično prelazi u čvrsto stanje (suvi led).
Primena
- U proizvodnji pića i napitaka za gaziranje, zaštitu i pretakanje;
- U hemijskoj industriji za dobijanje karbonata, bikarbonata, đubriva, sinteznih smesa, u neutralizaciji alkalnih rastvora, proizvodnji boja, itd.;
- U tehnici zavarivanja, u metalurgiji, livarstvu, u hlađenju i zaštiti proizvoda.
Način proizvodnje i isporuke
- Dobija se prečišćavanjem sirovog ugljendioksida iz prirodnih izvora ili iz procesa hemijske industrije i utečnjavanjem u robni gas.
- U čeličnim sudovima - bocama, pod pritiskom od 70-150 bara u tečnom agregatnom stanju ili u tečnom agregatnom stanju specijalnim transportnim sudovima pod pritiskom do suda korisnika gasa.
Postupak i materijali
- Gas u suvom stanju nije korodivan. Za vlažan gas je neophodna primena legiranih čelika. Za tečnost se koriste legirani čelici za niske temperature. Dozvoljena je upotreba većine plastičnih materijala.
- U radu sa gasom ili tečnošću pod pritiskom treba se pridržavati propisanih uputstava i mera zaštite.
Suvi led
- Suvi led se isporučuje u blokovima dimenzija 25 cm x 25 cm x 40 cm, prosečne težine oko 25 kg.
- Pakuje se i transportuje u izolovanim kontejnerima u koje staje oko 250 kg.
Primena
Osnovna upotreba je za hlađenje u transportu.
Reference
Povezano
Spoljašnje veze
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
