Oksid je opšti naziv za svako neorgansko hemijsko jedinjenje, u kome se javlja hemijska veza između kiseonika i nekog drugog elementa.
Oksidi imaju međusobno veoma različite hemijske i fizičke osobine, koje zavise od elektronegativnosti elementa koji se jedini sa kiseonikom: od skoro nereaktivnih čvrstih supstancija sa veoma visokim temperaturama topljenja (npr. oksid volframa), preko umereno reaktivnih tečnosti (npr. voda), do veoma reaktivnih gasova (npr. azot suboksid).
Oksidi takođe mogu imati i osobine koje idu od pskxoioikepeikiselih do baznih. Tako postoje:
- kiseli oksidi- npr. ugljen dioksid ili Sumpor(VI) oksid, koji reaguju sa bazama i vodom
- oksidi sa kiselim osobinama - npr. silicijum oksid, reaguju sa jakim bazama ali ne i sa vodom
- bazni oksidi- npr. oksidi metala IA i IIA grupe, reaguju sa kiselinama i vodom
- oksidi sa baznim osobinama - npr. mangan monoksid ili hrom monoksid, reaguju sa kiselinama ali ne i sa vodom
- amfoterni oksidi - npr. aluminijum(III) oksid, ne reaguju sa vodom ali reaguju i sa kiselinama i sa bazama
- neutralni oksidi- npr. ugljen monoksid, ne reaguju sa vodom, kiselinama ni bazama.
Sem oksida postoje i:
Postoji nekoliko načina građenja imena oksida, od kojih je većina ostala samo kao navika ili u istoriji.
Trenutno, u skladu sa nomenklaturom IUPACa, imena oksida se grade po opštem šablonu imenovanja prostih neorganskih jedinjenja. Za okside ovaj šablon izgleda:
- ime_elementa(njegov oksidacioni broj) oksid
Na primer sumpor(IV) oksid.
U slučaju, kada dati element gradi samo jedan poznati oksid, oksidacioni broj hemijskog elementa ne mora da se navodi.
Ova nomenklatura se trenutno koristi u naučnim krugovima.
Mnogi oksidi imaju nazive koji uopšte nisu davani po nomenklaturi već su od davnina ukorenjeni u narodu. Na primer: voda je oksid vodonika, kalcijum(II) oksid je poznat pod nazivom negašeni kreč.
U najpoznatije okside ubrajaju se:
- H2O - oksid vodonika, poznat kao voda
- N2O - azot suboksid poznat kao veseli gas
- SO2 - sumpor dioksid (ispravno: sumpor(IV) oksid) - prisutan u dimu
- CO - ugljen monoksid (ispravno: ugljenik(II) oksid) - toksičan gas u malim količinama prisutan u dimu
- CO2 - ugljen dioksid (pravilno: ugljenik(IV) oksid) - prisutan u vazduhu
- MgO - magnezijum oksid
- CaO - kalcijum oksid - ili negašeni kreč
- TiO2 - titanijum(IV) oksid
- SiO2 - pesak (pravilno: silicijum(IV) oksid)
- Cr2O3 - hrom(III) oksid
- CrO3 - hrom(VI) oksid
- H2O2 - vodonik - peroksid
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
