ٽنڊرا
From Wikipedia, the free encyclopedia
طبعي جاگرافي ۾ ٽنڊرا (Tundra) هڪ قسم جو بايووم آهي جتي وڻ جي واڌ ويجهه ۾ ٿڌي گرمي پد ۽ گهٽ وڌندڙ موسمن سان رڪاوٽ ٿيندي آهي. اصطلاح ٽنڊرا (Tundra) روسي لفظ آھي جيڪو سامي ٻولين مان ورتل آھي.[1] هتي ٽي علائقا ۽ ٽنڊرا جا لاڳاپيل قسم آهن: آرڪٽڪ ٽنڊرا،[2] الپائن ٽنڊرا[2] ۽ انٽارڪٽڪ ٽنڊرا.[3]
ٽنڊرا جا ٻوٽا بوني جھاڙین، سیجز، ٻٻرن، ٻڪرين، ڇٻر، ڪائي ۽ لیچن تي مشتمل آھي. ڪجهه ٽنڊرا علائقن ۾ پکڙيل وڻ وڌندا آهن. ٽنڊرا ۽ ٻيلي جي وچ ۾ ايڪوٽون (يا ماحولياتي حدون علائقو) کي وڻ جي لڪير يا ٽمبر لائن طور سڃاتو وڃي ٿو. ٽنڊرا جي مٽي نائٽروجن ۽ فاسفورس سان مالا مال آهي.[2] مٽيءَ ۾ بائيو ماس ۽ سڙيل بائيوماس جي وڏي مقدار پڻ شامل آهي جيڪا ميٿين گیس (Methane) ۽ ڪاربن ڊاءِ آڪسائيڊ طور پرمافراسٽ ۾ محفوظ ڪئي وئي آهي ۽ ٽنڊرا جي مٽي کي ڪاربن جو سنڪ بڻائي ٿي. جيئن ته گلوبل وارمنگ ماحولياتي نظام کي گرم ڪري ٿي ۽ مٽي کي پگھلائي ٿي، پرمافراسٽ ڪاربن چڪر کي تيز ڪري ٿي ۽ انهن مان گهڻيون مٽي تي مشتمل گرين هائوس گيسز کي فضا ۾ ڇڏي ٿي ۽ هڪ موٽ چڪر ٺاهي ٿو جيڪو موسمياتي تبديلي کي وڌائي ٿو.