ملاوي

ملاوي يا مالاوي (انگريزي: Malawi ) جو سرڪاري نالو جمهوريه ملاوي آهي. اھو ڏکڻ-اوڀر آفريڪا جو خشڪي سان گھيريل ملڪ آھي جنھن جو پراڻو نالو نياسالينڊ آهي. ان جون سرحدون اولھ ۾ زيمبيا سان، اتر ۽ اتر-اوڀر ۾ تنزانيا سان، اوڀر، ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولھ ۾ چوڌاري موزمبيق سان ملن ٿيون. ملڪ جي پکيڙ 118484 چورس ڪلوميٽر آهي جنھن جو ٽيون حصو ملاوي ڍنڍ ۾ شامل آھي. ملڪ جي آبادي 2018ع جي تخميني مطابق 18,143,217 آھي. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ ليلانگوي آهي جيڪو ملڪ جو سڀ کان وڏو شهر پڻ آھي. ملڪ جا ٻيا وڏا شھر ترتيبوار بلانتاير، مزوزو ۽ چوٿون وڏو شھر زومبا آھي جيڪو ملڪ جو پراڻو گادي جو هنڌ آهي. لفظ مالاوي لفظ ماراوي جي بگڙيل صورت آهي جيڪو نيانجا ماڻھن جو پراڻو نالو آهي جيڪي ھن سرزمين جا پراڻا رھاڪو آھن. ھتان جا ماڻھو دوستي ۾ مشھور آھن تنھنڪري ھي ملڪ آفريڪا جي گرمجوشي واري دل سڏبو آهي^[5].

جمهوريه ملاوي ملاوي
جھنڊو نِسبتي نشان
شُعار: '" اتحاد ۽ آزادي"
ترانو:  اي خدا اسان جي سرزمين ملاوي کي سلامت رک (انگريزي ٻولي: "O God Bless Our Land of Malawi")[1]
گادي جو هنڌ	ليلانگوي 13°57′S 33°42′E
سڀ کان وڏو شهر	ليلانگوي
دفتري ٻوليون	انگريزي چيوا
تسلیم ٿيل مقامي  ٻوليون	List يائو تمبوڪا ٽونگا سينا لوموي نياڪيوسا لامبيا
نسلي گروھ (2018 Census[2])	34.4% چيوا 18.9% لوموي 13.3% يائو 10.4% گوني 9.2% تمبوڪا 1.9% نيانجا 3.8% سينا 3.2% مانگانجا 1.8% ٽونگا 1.0% گونڊي 0.6% لامبيا 0.5% سڪوا 1.1% ٻيا
مقامي آبادي	ملاويئن
حڪومت	وحدانيصدارتي آئيني ريپبلڪ
• صدر	پيٽر موتاريڪا
• نائب صدر	سائولوس چليما
مقننه	نيشنل اسيمبلي
آزادي
• يونائيٽيڊ ڪنگڊم کان	6 جولاءِ 1964
• ريپبلڪ	6 جولاءِ 1966
• موجوده آئين	18 مئي 1994
پکيڙ
• جملي	118٬484 km2 (45٬747 sq mi) (98th)
• پاڻي (%)	20.6%
آبادي
• 2018 مردم شماري	17,563,749[3]
•  گھاٽائي	153.1 /km2 (396.5 /sq mi) (56th)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2019 لڳ ڀڳ
• ڪل	$25.037 ارب ڊالر
• في سيڪڙو	$1,234[4]
جِي. ڊي. پي  (رڳو نالي ۾ )	2019 لڳ ڀڳ
• ڪل	$7.436 ارب ڊالر

تاريخ

ڏھين صدي عيسويءَ ۾ بانٽو ٻولي ڳالهائيندڙ ماڻھو ھن ملڪ ۾ آباد ٿيا. 1891 ۾ برطانيا ھن ڌرتيءَ تي قابض ٿيو. ھي ملڪ يونائيٽيڊ ڪنگڊم جي نياسالينڊ نالي ھڪ پروٽيڪٽوريٽ بڻيو جيڪو بعد م 1953ع ۾ ھڪ نيم خودمختيار رھوڊيشيا ۽ نياسالينڊ جو وفاق بڻيو. 1963ع ۾ اھو وفاق ٽٽي ويو. 1964ع ۾ ھي ملڪ برطانيه کان آزاد ٿيو ۽ ملڪ جي رياست جي سربراهي ملڪه ايلزبيٿ ٻين وٽ ئي رھيو پر ٻن سالن بعد ملڪ ريپبلڪ يا جمهوريه بڻيو. آزادي بعد ھي ملڪ صدر ھيسٽنگس باندا جي قيادت ۾ مطلق آمريت واري ھڪ جماعتي رياست بڻجي ويو جيڪو 1994ع تائين ملڪ جو صدر رھيو^[6][7][8]. ھن ملڪ ۾ ھاڻي جنھوري ڪثير جماعتي حڪومت آهي جنھن جو سربراھ ملڪ جو چونڊيل صدر پيٽر موتاريڪا آھي.

معيشيت

ھن ملڪ جي انساني ترقي جي اشاريي جي شرح دنيا جي ملڪن جي ڀيٽ ۾ تمام گھٽ آهي. ملڪ جي معيشت زرعي آھي ۽ ملڪ جي آبادي جو وڏو حصو ٻھراڙيءَ ۾ رھي ٿو جنھن م تيزي سان واڌ ٿيندي پئي اچي. ھي ملڪ معاشي ترقي لاءِ گھڻي ڀاڱي پرڏيھي قرض تي مدار رکندڙ آھي ۽ سن 2000 کان ان قرض کڻڻ م گھٽتائي طرف وڌي رهيو آهي.

حوالا

1. "Malawi National Anthem Lyrics". National Anthem Lyrics. Lyrics on Demand. وقت 10 May 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 24 August 2008. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
2. "2018 Population and Housing Census Main Report" (PDF). Malawi National Statistical Office. حاصل ڪيل 25 December 2019.
4. "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org.
5. "Malawi, The Warm Heart of Africa". Network of Organizations for Vulnerable & Orphan Children. وقت 27 July 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 26 January 2011. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
6. "Hastings Kamuzu Banda | president of Malawi". Encyclopedia Britannica.
7. "The cult of Hastings Banda takes hold".
8. Mccracken, John (1 April 1998). "Democracy and Nationalism in Historical Perspective: The Case of Malawi". African Affairs 97 (387): 231–249. doi:10.1093/oxfordjournals.afraf.a007927. https://academic.oup.com/afraf/article/97/387/231/16549.