موزمبيق

موزمبيق، موزمبائيق (انگريزي: Mozambique ) جو سرڪاري نالو جمهوريه موزمبيق آهي. ھي ملڪ آفريڪا جي ڏکڻ-اوڀر ۾ واقع ملڪ آهي. ان جون سرحدون اوڀر ۾ ھندي سمنڊ سان، اتر ۾ تنزانيا سان، اتر-اولھ ۾ ملاوي ۽ زيمبيا، اولھ ۾ زمبابوي سان ۽ ڏکڻ-اولھ ۾ اسواتيني (سوازي لينڊ) ۽ سائوٿ آفريڪا سان ملي ٿي. اوڀر ۾ واقع ٻيٽن تي مشتمل ملڪن ڪوموروس، مايوٽ ۽ مڊگاسڪر کي ھن ملڪ کان موزمبيق چينل. ھن ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ ء سڀ کان وڏو شهر ماپوتو آهي. ان شھر جو 1876 کان 1976 تائين نالو لورنڪو مارڪئيس ھيو.

جمهوريه موزمبيق موزمبيق
جھنڊو نسبتي نشان
ترانو: پيارو وطن
مڪانيت  موزمبيق  (تيز نيري رنگ سان ڏيکاريل) نقشو آفريڪي يونين  (ھلڪو نيرو)
گادي جو هنڌ	ماپوتو 25°57′S 32°35′E
سڀ کان وڏو شهر	ماپوتو
دفتري ٻوليون	پورچوگيزي
مقامي آبادي	موزمبيقن يا موزمبيقي
حڪومت	وحداني غالب پارٽينيم صدارتي آئيني ريپبلڪ[1][2][3]
• صدر	فلپ نيوسي
• وزيراعظم	ڪارلوس اگوستينو ڊو روساريو
مقننه	ريپبلڪ جي اسيمبلي
موزمبيق جو قيام
• پورچوگيزي اوڀر آفريڪا	1 مارچ 1498
• آزادي پورچوگال کان	25 جون 1975
•  گڏيل قومن جي رڪنيت	16 سيپٽمبر 1975
• موجودہ آئين	30 نومبر 1990
• اسلامي باغين جي تحريڪ	5 آڪٽوبر 2017
پکيڙ
• جملي	801٬590 km2 (309٬500 sq mi) (35th)
• پاڻي (%)	2.2
آبادي
• 2016 اندازو	28,829,476[4] (50th --->)
• 2017 مردم شماري	27,909,798
•  گھاٽائي	28.7 /km2 (74.3 /sq mi) (178th)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2019 لڳ ڀڳ
• ڪل	$41.473 ارب ڊالر
• في سيڪڙو	$1,331[5]
جِي. ڊي. پي  (رڳو نالي ۾ )	2019 لڳ ڀڳ
• ڪل	$15.372 ارب ڊالر

تاريخ

پھرين کان پنجين صدي عيسويءَ م اتر ۽ اولھ وارن پاسن کان ھن ملڪ واري سرزمين ۾ بانٽو ٻولي ڳالھيندڙ ماڻھو لڏي اچي آباد ٿيا. اتر موزمبيق ۾ ھندي سمنڊ جي سانوڻ واريون ھوائون گھلنديون آھن. ستين ۽ يارھين صدي عيسويءَ دوران ھتي ننڍا ننڍا سواحلي بندرن وارا شھر قائم ٿيا جن م سواحلي ثقافت ۽ سواحلي ٻولي جو فروغ ٿيو ۽ اتي صوماليا، ايٿوپيا، مصر، عربستان، ھندوستان ۽ فارس جا واپاري ڪثرت سان ايندا ھيا^[6] 1498ع ۾ ھتي واسڪو ڊي گاما جي آمد ٿي جنھن بعد 1505ع ۾ ھتي پورچوگيزن جي بيٺڪن جي شروعات ٿي ۽ پورچوگيز چئن صدين تائين ھن سرزمين تي قابض رهيا. 1975ر م ھن ملڪ پورچوگال کان آزادي ماڻي ۽ جلد ئي ٻن سالن بعد عوامي جمهوريه موزمبيق ٿي ويو ۽ پوء ھتي گھرو ويڙھ شروع ٿي وئي جيڪا 1977 کان 1992 تائين جاري رھي. 1994ع ۾ ھتي ڪثير جماعتي عام چونڊون ٿيون جنھن بعد ھتي صدارتي نظام شروع ٿيو. 2013 کان ھتي رينامو (RENAMO) پارٽي جو ھٿياربند باغيانه سرگرميون شروع ٿيون جيڪي جاري آھن^[7].

معيشيت

ھي ملڪ تمام گھڻن قدرتي وسيلن سان مالامال آهي. ملڪ جي معيشت گھڻي ڀاڱي زرعي آھي ۽ صنعتي ترقيءَ ۾ پڻ اضافو ٿي رهيو آهي جن ۾ کاڌي، ڪيميائي مادن ، اليومونيم، پيٽرول جي شين ۽ شربتن جون صنعتون شامل آهن. ھن وقت سياحت ۾ پڻ اضافو آيو آھي. سائوٿ آفريڪا ھن ملڪ جو وڏو واپاري ڀائيوار ملڪ آھي جنھن ھن ملڪ ۾ وڏي سيڙپ ڪئي آھي. ان کان سواءِ بيلجيم، برازيل، پورچوگال ۽ اسپين پڻ ھن جا واپاري شراڪتدار آھن. 2001ع کان وٺي ھن ملڪ جي سالياني جي ڊي پي جي سراسري واڌ دنيا جي ملڪن م ڏاڍي اوچي رھي آھي پر پوء بہ ھي ملڪ اڃان تائين دنيا جي غريب ترين ملڪن ۾ شمار ٿئي ٿو^[8] ڇو ته ان جي في ڪس آمدني قوت خريد جي لحاظ کان تمام گھٽ آهي^[9]

حوالا

1. Neto, Octávio Amorim; Lobo, Marina Costa (2010). Between Constitutional Diffusion and Local Politics: Semi-Presidentialism in Portuguese-Speaking Countries. Social Science Research Network.
2. Shugart, Matthew Søberg (September 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns". Graduate School of International Relations and Pacific Studies (United States: University of California, San Diego). http://dss.ucsd.edu/~mshugart/semi-presidentialism.pdf. Retrieved 20 August 2016. آرڪائيو ڪيا ويا 19 August 2008 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
3. Shugart, Matthew Søberg (December 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns". French Politics 3 (3): 323–351. doi:10.1057/palgrave.fp.8200087. http://www.palgrave-journals.com/fp/journal/v3/n3/pdf/8200087a.pdf. "Of the contemporary cases, only four provide the assembly majority an unrestricted right to vote no confidence, and of these, only two allow the president unrestricted authority to appoint the prime minister. These two, Mozambique and Namibia, as well as the Weimar Republic, thus resemble most closely the structure of authority depicted in the right panel of Figure 3, whereby the dual accountability of the cabinet to both the president and the assembly is maximized.".
4. "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. حاصل ڪيل 10 September 2017.
5. https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=89&pr.y=14&sy=2019&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=688&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=
6. Newitt, M.D.D. "A Short History of Mozambique." Oxford University Press, 2017
7. Schenoni, Natália Bueno. "Provincial Autonomy: The Territorial Dimension of Peace in Mozambique". GIGA Focus. https://www.academia.edu/19787524.
8. Investing in rural people in Mozambique آرڪائيو ڪيا ويا 27 April 2015 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.. ifad.org