نیم صدارتی نظام

نيم صدارتي نظام(انگريزي: Semi Presidential System) يا (انگريزي: Dual Executive System ) ھڪ اھڙي حڪومتي نظام جو نالو آهي جنھن منجھ صدر جي عھدي سان گڏ وزيراعظم جو عھدو ۽ ان جي ڪابينه پڻ موجود ھوندا آھن ۽ انھن مان وزيراعظم پارليامينٽ جي آڏو جوابده ھوندو آھي. ھن نظام م صدر جو عھدو پارلياماني نظام وانگر رسمي عھدو نہ ھوندو آھي پر کيس پڻ اختيار ھوندا آھن. نيم صدارتي نظام ۾ صدر جي چونڊ سڌي سئين عوام جي ووٽن سان ٿيندي آھي ۽ اھو عھدو پڻ بااختيار ھوندو آھي. ھن نظام ۾ وزيراعظم ۽ ان جي ڪابينه جو ھجڻ پارليامينٽ جي اعتماد سان مشروط ھوندو آھي^[1][2][3][4] ھن قسم جي نظام ۾ صدر ۽ وزيراعظم جي اختيارن جي تقسيم ھر ملڪ ۾ الڳ نموني جي ھوندي آھي.

• م
• ب
• س

دنيا جي ملڪن جو رنگن ذريعي حڪومتي نظام ڏيکاريل¹

مڪمل صدارتي ريپبلڪون2       نيم صدارتي ريپبلڪون2      اگزيڪيوٽو صدر رکندڙ ريپبلڪون جيڪو مقننه ذريعي نامزد يا چونڊيو ويندو آهي ۽ ان جو پارليامينٽٽ کان اعتماد جو ووٽ وٺڻ لک لازمي ھوندو يا نہ ھوندو آھي       پارلياماني ريپبلڪون2      پارلياماني آئيني بادشاھتون      الڳ حڪومتي سربراھ رکندڙ آئيني بادشاھتون جتي شاھي سربراھ بہ قانونسازي ۽ ايگزيڪيوٽو وارا اھم اختيار رکندڙ      مطلق العنان بادشاھتون      ھڪ جماعتي رياستون      فوجي آمريت وارا ملڪ      مٿين سڀني نظامن شمار نہ ٿيندڙ ملڪ

¹ ھي نقشو وڪيپيڊيا جي ملڪن جي حڪوتي نظامن واري فھرست مطابق ٺھيل آھي² ڪافي رياستون آئيني لحاظ کان ڪثيرالجماعت ريبلڪ ھجڻ باوجود آمراڻيون رياستون سڏجن ٿيون. ھن نقشي ۾ حڪومت جو ڊي جيور نمونو ڏيکاريو ويو آھي. ان م جمھوريت جو ڊي فيڪٽو درجو ناھي ڏيکاريل

تعريف

مورس ڊيوورجير جي ڏنل تعريف مطابق نيم صدارتي نظام صدر جي عھدي لاء اھم اختيارن ھجڻ سميت ان جي ھڪ مقرر مدي لاء عام چونڊ ھجڻ ضروري آهي^[5]. جديد تعريفون صدر جي عھدي جي سڌي چونڊ ۽ وزيراعظم جي عهدي لاء پارلياماني اعتماد ھن نظام جو تعارف آھي^[5]

ذيلي قسم

نيم صدارتي نظام جا ٻہ قسم ھوندا آھن:

• وزيراعظم وارو صدارتي نظام
• صدر وارو پارلياماني نظام

وزيراعظم واري صدارتي نظام ۾ وزيراعظم ۽ ڪابينه پارليامينٽ آڏو جوابده ھوندا آھن، ۽ وزيراعظم ۽ ان جي ڪابينه جي چونڊ ڪندو آهي پر ان جي منظوري پارليامينٽ ڏيندي آهي ۽ پارليامينٽ ئي انھن کي عدم اعتماد جي ووٽ سان فارغ ڪندي آهي. اھو نظام خالص پارلياماني نظام جي گھڻو ويجھو آھي. ان قسم جي نيم صدارتي نظام جا مثال برڪينا فاسو ۽ ڪيپ ورڊي ^[6] ايسٽ تيمور^[6][7] لٿوينيا، مڊگاسڪر، مالي، منگوليا، نائيجر، مصر، الجيريا، ڊيموڪريٽڪ ريپبلڪ آف ڪانگو، ايسٽ تيمور، فرانس، ھيٽي، نادرن قبرص، تيونس پولينڊ^[8] پورچوگال، رومانيه، سائو ٽوم ۽ پرنسپي^[6] سريلنڪا ۽ يوڪرين ( 2014 کان ۽ اڳ 2086 کان 2010 تائين).^[9][10]
صدر واري پارلياماني نظام واري نموني ۾ وزيراعظم ۽ ڪابينه صدر ۽ پارليامينٽ، ٻنھي جي آڏو جوابده ھوندا آھن. صدر وزيراعظم ۽ ان جي ڪابينه جي چونڊ ڪندو آهي پر ان لاء پارليامينٽ جي اڪثريت جي تائيد لازم ھوندي آھي. صدر کي وزيراعظم ۽ ڪابينه جي ھٽائڻ جا اختيار ھوندا آھن ۽ پارليامينٽ کي پڻ عدم اعتماد جي ووٽ ذريعي وزيراعظم کي ھٽائڻ جو اختيار ھوندو آھي. ھن قسم جو نيم صدارتي نظام خالص صدارتي نظام جي ويجھو ھوندو آھي. ھن نظام جا مثال گني بسائو^[6]، موزمبيق، ابخازيه، آذربائيجان، ريپبلڪ آف ڪانگو، موريطانيا، فلسطين، شام، ڏکڻ اوسيشيا، ناميبيا، روس،سينيگال (2001 کان) ۽ تائيوان آھن. اھو نظام ماضيءَ ۾ يوڪرين ۾ پڻ رھيو ھو

حوالا

1. Duverger (1980). "A New Political System Model: Semi-Presidential Government". European Journal of Political Research 8 (2): 165–187. doi:10.1111/j.1475-6765.1980.tb00569.x. "The concept of a semi-presidential form of government, as used here, is defined only by the content of the constitution. A political regime is considered as semi-presidential if the constitution which established it, combines three elements: (1) the president of the republic is elected by universal suffrage, (2) he possesses quite considerable powers; (3) he has opposite him, however, a prime minister and ministers who possess executive and governmental power and can stay in office only if the parliament does not show its opposition to them.".
2. Veser, Ernst (1997). "Semi-Presidentialism-Duverger's concept: A New Political System Model". Journal for Humanities and Social Sciences 11 (1): 39–60. http://www.rchss.sinica.edu.tw/app/ebook/journal/11-01-1999/11_1_2.pdf. Retrieved 21 August 2017. آرڪائيو ڪيا ويا 8 February 2017 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
3. Duverger, Maurice. "Les monarchies républicaines" (PDF). Pouvoirs, revue française d'études constitutionnelles et politiques (ٻولي ۾ French). شمارو. 78 (Paris: Éditions du Seuil). صفحا. 107–120. ISBN 2-02-030123-7. ISSN 0152-0768. OCLC 909782158. وقت 1 October 2018 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 10 September 2016. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
4. Bahro, Horst; Bayerlein, Bernhard H.; Veser, Ernst (October 1998). "Duverger's concept: Semi-presidential government revisited". European Journal of Political Research 34 (2): 201–224. doi:10.1111/1475-6765.00405. "The conventional analysis of government in democratic countries by political science and constitutional law starts from the traditional types of presidentialism and parliamentarism. There is, however, a general consensus that governments in the various countries work quite differently. This is why some authors have inserted distinctive features into their analytical approaches, at the same time maintaining the general dichotomy. Maurice Duverger, trying to explain the French Fifth Republic, found that this dichotomy was not adequate for this purpose. He therefore resorted to the concept of 'semi-presidential government': The characteristics of the concept are (Duverger 1974: 122, 1978: 28, 1980: 166):
   1. the president of the republic is elected by universal suffrage,
   2. he possesses quite considerable powers and
   3. he has opposite him a prime minister who possesses executive and governmental powers and can stay in office only if parliament does not express its opposition to him.".
5. Elgie, Robert (2 January 2013). "Presidentialism, Parliamentarism and Semi-Presidentialism: Bringing Parties Back In". Government and Opposition 46 (3): 392–409. doi:10.1111/j.1477-7053.2011.01345.x. http://doras.dcu.ie/20746/1/G_and_O_Samuels_and_Shugart_DORAS.pdf.
6. Neto, Octávio Amorim; Lobo, Marina Costa (2010). "Between Constitutional Diffusion and Local Politics: Semi-Presidentialism in Portuguese-Speaking Countries". APSA 2010 Annual Meeting Paper. https://papers.ssrn.com/sol3/Delivery.cfm/SSRN_ID1666842_code1512429.pdf. Retrieved 18 August 2017.
7. Beuman, Lydia M. (2016). Political Institutions in East Timor: Semi-Presidentialism and Democratisation. Abingdon, Oxon: Routledge. ISBN 978-1317362128. OCLC 983148216. https://books.google.com/books?id=8GCFCwAAQBAJ. Retrieved 18 August 2017.
8. McMenamin, Iain. Semi-Presidentialism and Democratisation in Poland. School of Law and Government, Dublin City University. http://webpages.dcu.ie/~mcmenami/Poland_semi-presidentialism_2.pdf. Retrieved 11 December 2017. آرڪائيو ڪيا ويا 12 February 2012 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
9. Shugart, Matthew Søberg (September 2005). Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns. United States: University of California, San Diego. http://dss.ucsd.edu/~mshugart/semi-presidentialism.pdf. Retrieved 12 October 2017. آرڪائيو ڪيا ويا 19 August 2008 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
10. Shugart, Matthew Søberg (December 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns". French Politics 3 (3): 323–351. doi:10.1057/palgrave.fp.8200087. ISSN 1476-3427. OCLC 6895745903. https://link.springer.com/content/pdf/10.1057/palgrave.fp.8200087.pdf. Retrieved 12 October 2017.