From Wikipedia, the free encyclopedia
Sa pigota burda est una maladia esantemàtica meda contagiosa e epidèmica causada dae un'infetzione primària cun su Virus varicella-zoster (VZV o Herpesvirus umanu 3), unu virus a DNA chi partenet a sa famìlia Herpesviridae, sutafamìlia Alphaherpesvirinae, gènere Varicellovirus. Sa cunditzione incumentzat a su sòlitu cun isfogu cutàneu vesiculare, printzipalmente istèrridu a su corpus e a sa conca o fintzas a is estremidades. Is vesìculas sanant a pustis chentza de lassare tzicatritzes. A s'esàmene, s'osservadore agatat in gènere lesiones in vàrios istàdios de sanadura.
campidanesu · logudoresu · nugoresu
Sa pigota burda est una maladia chi si difundet a discansu pro bia aèrea peri de corfos de tùssiu o istùrridos de indivìduos malàidos o peri cuntatu deretu cun is sumiduras de su rash. Una persone cun sa pigota burda est infetiva unu o duas dies in antis chi apàrgiat s'erutzione de bumbullas sicas chentza de abba o unos àteros lìchidos in intro.[1] Abarrat contagiosa fintzas a cando totu is lesiaduras s'ammuntant dae una corgiolas (tzirca ses dies).[1] Is lesiaduras corgioladas non sunt contagiosas.[2]
Custa maladia, nodida giai dae s'antighidade[3], est istada netamente distinghida dae sa pigota isceti a primìtzios de su de 19 sèculos.
Sa pigota est istada osservada fintzas in unos àteros primates, incluende a is simpantzès[4] e is gorillas.[5]
Sa pigota burda primària est una maladia endèmica in totu is paisos de su mundu, si presentat cada 2 o 3 annos cun epidèmias minores[6] e tenet una prevalèntzia istàbile de generatzione a generatzione.[7]
In is paisos a clima temperadu si trata de una de sas clàssicas maladias de s'infàntzia: sa pigota burda resurtat in su 90% de is casos una maladia de is pipios intre is 5 e is 10 annos de edade[6], cun sa majoria de is casos chi s'avèrguant durante s'ierru e su beranu, meda cun probabilidade pro neghe de is cuntatos de a costadu chi acontessent a iscola. Comente sa pigota rosa, est rara in is pipios in edade preiscolare. In is tròpicos, sa pigota burda corfit a s'ispissu is persones antzianas e podet causare una cunditzione prus grae.[8] In is adultos is sìngias in sa pedde resurtant prus iscuras e is tzicatritzes aparessent prus ladinas in cumparàntzia cun is pipios.[9]
Is primos sìntomos (prodròmicos) in is adolescentes e in is adultos sunt: nàusea, pèrdida de apetitu, dolores musculares e dolore de conca. Custos sunt sighidos dae su caraterìsticu isfogu, dae malistare generalizadu e de calentura. In is pipios sa maladia no est a su sòlitu pretzèdida dae sìntomos prodròmicos e sa prima sìngia est s'esprussione cutànea, chi incumentzat comente a pintinieddos rujos pì[ticos in su toratze e in s'adòmene, a fatu interessende a sa conca, sa cara e is membros fintzas a sa mucosa orale e a su pilloncu[6].
In sa fase de is vesìculas, un'iscrafìngiu intensu est a su sòlitu presente. Is ampuddas si podent presentare fintzas in is pramos de is manos, in is prantas de is pees e in is membranas mucosas, e ùltzeras dolorosas superfitziales podent apàrrere in buca, in sa parte superiore de su gùturu e in sa zona genitale. Sa persone infetada est in gènere infetiva de una a duas dies in antis de sa cumpàssida de s'esprussione cutànea e abarrat infetiva fintzas a bator o chimbe dies a pustis. Is adultos podent tènnere un'esprissione cutànea prus ispaniada e una calentura prus persistente. Presentant, annotamala, prus probabilidade de isvilupare cumplicàntzias, comente sa purmonite dae varicella virus. Est proadu chi s'iscrafìngiu chi s'atibit cun s'esantema varicellosu est dèpidu a sa prima e prus branda sollitzitatzione de su virus in is terminatziones nerviosas.
A pustis de 7÷10 dies s'esantema e is sìntomos arretrogradant e sas lesiaduras pustulosas sunt istadas remplasadas dae corgiolas.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.