Өбрүөпэ Сойууһа
From Wikipedia, the free encyclopedia
Өбрүөпэ Сойууһа (ӨС) диэн 27 Өбрүөпэ иллэрин политика уонна экономика холбоhуктара. 1992 олунньутугар ылыллыбыт Маастрихт Үлэҕинэн тэриллибитэ (1993 сэтинньитигэр чахчылаах буолбута). 500 млн олорооччулардаах, ЭУ номинал брутто аан дойду оҥоhугун 30% (16.8 трлн $) таhаарар.
Evropská unie (чех.) Den Europæiske Union Халыып:Da icon Europese Unie Халыып:Nl icon Euroopa Liit Халыып:Et icon Euroopan unioni Халыып:Fi icon Union européenne (фр.) Europäische Union (ниэм.) Ευρωπαϊκή Ένωση Халыып:El icon Európai Unió Халыып:Hu icon An tAontas Eorpach Халыып:Ga icon Unione Europea (итал.) Eiropas Savienība Халыып:Lv icon Europos Sąjunga Халыып:Lt icon L-Unjoni Ewropea Халыып:Mt icon Unia Europejska (поль.) União Europeia (порт.) Uniunea Europeană Халыып:Ro icon Európska únia Халыып:Sk icon Evropska unija Халыып:Sl icon Unión Europea (исп.) Europeiska unionen (швед.) |
||||
---|---|---|---|---|
Motto: United in diversity | ||||
Anthem: Ode to Joy(orchestral) |
||||
Political centres | Брүссель Лүксембург Страсбур | |||
Ил тыллара | 23
Bulgarian
Czech Danish Dutch English Estonian Finnish French German Greek Hungarian Irish Italian Latvian Lithuanian Maltese Polish Portuguese Romanian Slovak Slovenian Spanish Swedish |
|||
Кыттааччы иллэр | 27
Austria
Belgium Bulgaria Cyprus Croatia Czech Republic Denmark Estonia Finland France Germany Халыып:Country data Greece Халыып:Country data Hungary Халыып:Country data Ireland Italy Latvia Lithuania Luxembourg Malta Netherlands Халыып:Country data Poland Portugal Халыып:Country data Romania Халыып:Country data Slovakia Slovenia Халыып:Country data Spain Халыып:Country data Sweden |
|||
Government | Sui generis | |||
- | Хамыыһыйа | Жозе Мануэл Баррозу (ЭДьП) | ||
- | Парламент | Ханс-Герт Пөттериҥ (ЭДьП) | ||
- | Сүбэ | Испания | ||
- | Эуропа Сүбэтэ | Мирек Тополанек (ЭД) | ||
Устуоруйата | ||||
- | Париж Үлэҕэ | 1951 муус устар 18 | ||
- | Ром Үлэҕэ | 1957 кулун тутар 25 | ||
- | Маастрихт Үлэҕэ | 1992 олунньу 7 | ||
Иэнэ | ||||
- | Бүтүннүүтэ | 4,324,782 km² (n/a) 1,669,807 sq mi |
||
- | Water (%) | 3.08 | ||
Олохтоохторо | ||||
- | 2008 estimate | 499,021,851 (n/a) | ||
- | Чиҥэ | 114/km² (n/a) 289/sq mi |
||
GDP (PPP) | 2007 (IMF) estimate | |||
- | Total | $14.712 trillion (n/a) | ||
- | Per capita | $28,213 (n/a) | ||
GDP (nominal) | 2007 (IMF) estimate | |||
- | Total | $16.830 trillion (n/a) | ||
- | Per capita | $33,482 (n/a) | ||
Gini (2005) | 31 (EU25) (Low) | |||
HDI (2005) | 0.959-0.813 (High) (n/a) | |||
Валюта | ||||
Time zone | (UTC+0 to +2) | |||
- | Summer (DST) | (UTC+1 to +3) | ||
Internet TLD | .eu |
ЕС бары кыттааччы иллэрин сокуоннарын системаларын биир стандартаан соҕотох баhаар тэрийбитэ, кини Түөрт Көҥүлү мэктиэлиир. Кини бүтүн эргиэн, агрикултуура, балыктааhын уонна регионнааҕы сайдыы политикаларын өйүүр. Уон алта кыттааччы дойду эуро диэн бүтүн валютаны ылыммыттара. ЭУ сүүрбэ биир дойдута NATO кыттааччылара. ЭУ Шенген Сөбүлэhиитигэр кыттыылаах дойдуларын (ол ахсааныгар ЭУ'тыгар киирбэт дойдулар) икки ардыларыгар пааспор контролын эhиитигэр улахан оруолу оонньообута.
ЕС омуктар икки ардыларынааҕы дьаhалта уонна супранационализм булкаас систематынан үлэлиир. Сүрүн институттара уонна органнара: Эуропа Комиссията, Эуропа Парламена, Эуропа Холбоhугун Сүбэтэ, Эуропа Сүбэтэ, Эуропа Кырдьыктабыл Суута уонна Эуропа Киин Баана. ЭУ олорооччулара Парламены хас биэс сыл аайы талаллар.
Билиҥҥи ЭУ 1951 алта дойду тэрийбит Эуропа чох уонна ыстаал холбоhуттан уонна 1957 Ром Үлэҕиттэн төрүөттээх. Онтон ыла холбоhук саҥа дойдулар киниэхэ кыттыhаннар улааппыт уонна саҥа политика эйгэлэрэ уонна институттар эбиллибиттэр.