Fond monetar internaziunal

Il Fond monetar internaziunal (FMI; englais International Monetary Fund, IMF) è in’organisaziun speziala da las Naziuns unidas cun sedia a Washington, D.C., USA. L’incumbensa principala dal FMI è la concessiun da credits a pajais senza reservas monetaras suffizientas, ils quals èn vegnids en difficultads areguard la bilantscha dals pajaments. Ultra da quai promova l’organisaziun la collavuraziun internaziunala en la politica monetara e l’extensiun dal commerzi mundial, sa stenta da stabilisar ils curs da stgomi, surveglia la politica monetara e porscha agid tecnic.^[1]

Christine Lagarde, directura dal FMI, en discurs cun il president da l’Ucraina Petro Poroschenko (2017)

Tant il Fond monetar internaziunal sco er si’organisaziun parentada, la Banca mundiala (cf. sutvart), han lur origin en il sistem da Bretton Woods dal 1933, en rom dal qual ins aveva introducì curs da stgomi fixs. Quai era succedì a basa dal dollar american sco valuta directiva, il qual era cuvert da lez temp cun aur. Las instituziuns eran vegnidas planisadas sco instruments da regulaziun che servivan a prevegnir a las turbulenzas da valutas dal tranterguerras ed ad evitar il sbagl dal standard dad aur dals onns 1920 (cf. latiers l’artitgel Crisa economica mundiala). Omaduas organisaziuns vegnan perquai designadas sco instituziuns da Bretton Woods. La concessiun da credits da vart dal Fond monetar internaziunal è liada ad obligaziuns areguard la politica economica, las qualas duain garantir ch’ils credits vegnian rembursads. Cuntrari al FMI conceda la Banca mundiala er credits per projects spezials.

Il Fond monetar internaziunal ha actualmain (situaziun dal 2019) 189 stadis commembers, tranter quels tut ils commembers da las Naziuns unidas cun excepziun dals stadis pitschens Andorra, Liechtenstein e Monaco sco er da la Corea dal Nord e da Cuba. Il dretg da vuschar dals singuls stadis s’orientescha mintgamai a la participaziun al chapital. Ils stadis commembers cun la pli gronda quota da vuschs èn: Stadis Unids 16,52 %, Giapun 6,15 %, China 6,09 %, Germania 5,32 %, Frantscha 4,03 %, Reginavel Unì 4,03 % ed Italia 3,02 %.^[2] Decisiuns dal FMI ston vegnir prendidas cun ina maioritad da 85 %. Tras quai disponan ils stadis da l’Uniun europeica (ensemen 22,53 %) ed ils Stadis Unids de facto mintgamai d’ina minoritad da bloccada.

Istorgia

Plachetta che regorda a la Conferenza da Bretton Woods

Sut l’influenza da las experientschas negativas dals onns 1930 en connex cun la politica da valutas han surtut la Gronda Britannia (Plan da Keynes) ed ils Stadis Unids (Plan da White) negozià davart in nov sistem internaziunal da valutas. Questas contractivas han la finala pudì vegnir terminadas cun success il fanadur 1944 a chaschun d’ina conferenza a Bretton Woods (New Hampshire, USA), e quai a favur dal Plan da White.

Sco center instituziunal dal nov sistem han ins fundà il december 1945 tras cunvegna internaziunala il Fond monetar internaziunal. A quel èn vegnids surdads intgins dretgs da decisiun ch’appartegnevan avant exclusivamain al nivel naziunal. La nova organisaziun ha inizià emprimas lavurs il matg 1946 ed ha cumenzà cun si’activitad operativa il mars 1947.

Organisaziun

Il Fond monetar internaziunal vegn manà d’in directur che deriva – tenor ina cunvegna informala tranter ils Stadis Unids ed intgins stadis da l’Europa dal Vest – adina da l’Europa, entant che la posiziun dal vicedirectur, ch’è medemamain da grond’influenza, vegn occupada dals Stadis Unids. En il fratemp (dapi il 1994) han ins augmentà il dumber da vicedirecturs l’emprim sin trais ed actualmain sin quatter, uschia ch’er autras parts dal mund èn uss represchentadas en il gremi directiv. Ils radund 2700 collavuraturs dal FMI derivan da 147 differents stadis. Ils singuls gremis dal Fond monetar internaziunal èn:

• Il Cussegl dals guvernaturs sco gremi superiur (che sa cumpona d’in represchentant per stadi commember, per ordinari dal minister da finanzas). Decisiva tar votaziuns è en emprima lingia la quota da vuschs da mintga stadi.
• La Cumissiun monetara e da finanzas internaziunala sco gremi da cussegliaziun dal Cussegl dals guvernaturs; quella sa cumpona da represchentants dals pajais u da las gruppas da pajais ch’èn represchentadas en il Directori executiv.
• Il Directori executiv che maina las fatschentas dal di. Quel sa cumpona da 24 commembers; ils tschintg stadis commembers cun la pli auta quota han automaticamain il dretg da nominar in directur executiv (quai èn da preschent ils Stadis Unids, il Giapun, la Germania, la Frantscha e la Gronda Britannia); ils ulteriurs stadis commembers èn s’unids a gruppas da pajais che nomineschan communablamain in directur executiv. La quota da vuschs da mintga directur executiv correspunda mintgamai a la quota da vuschs dals stadis ch’el represchenta.
• La Cumissiun da svilup sco gremi da cussegliaziun per dumondas da la politica da svilup.
• Il Tribunal administrativ dal FMI sco dretgira che decida davart dispitas dal dretg da lavur tranter il FMI e ses collavuraturs. (Pervi da l’immunitad ed ils privilegis dal FMI sco organisaziun internaziunala n’èn las relaziuns da lavur dals collavuraturs suttamessas a nagin dretg da lavur naziunal).

Incumbensas e finamiras

Sedia principala dal Fond monetar internaziunal a Washington

Vegn in commember en difficultads da pajament, po quel dumandar il sustegn dal Fond monetar internaziunal – il FMI è pia in donatur da credits d’ultima instanza. Cundiziuns per la concessiun da credits èn per exempel che las expensas publicas vegnian reducidas, ina bassa inflaziun, l’augment da l’export u la liberalisaziun dal sistem bancar. En pli pon vegnir pretendidas adattaziuns structuralas sco la privatisaziun d’instituziuns publicas (ovras electricas, provediment d’aua, telecommunicaziun e.a.) u la relaschada da tschertas gruppas da collavuraturs.

Ultra da quai sustegna il Fond monetar internaziunal pajais en svilup en l’Africa, Asia ed America dal Sid ad elavurar concepts da creschientscha e prosperitad e promova quels cun agid finanzial direct. Tuttina sco la concessiun da credits è er la cooperaziun al svilup savens liada a cundiziuns da la good governance (cumbat cunter la corrupziun, extensiun dals dretgs democratics e.a.) e da la liberalisaziun.

Critica

Al Fond monetar internaziunal vegn per part fatg la reproscha da destruir cun las cundiziuns ch’èn liadas a la concessiun da credit en blers pajais ils sistems socials avant maun. Per ils critichers valan ils programs da spargn e las intervenziuns en ils programs socials sco insupportabels per ils umans en pajais da svilup ed ultra da quai sajan quels cuntraproductivs en vista a la producziun economica avisada.

Surtut adversaris da la globalisaziun crititgeschan entaifer las structuras dal Fond monetar internaziunal in deficit da democrazia. Facticamain furmia quel in instrument da pussanza dals stadis industrials ritgs; pajais en svilup hajan percunter memia pauc influenza entaifer il FMI. Savens vegn questa dominanza dals pajais autamain industrialisads giustifitgada cun il fatg che quels portian finanzialmain pli ferm l’instituziun (money buys votes). Sco ch’il FMI ha però sez constatà il 2001 na vegnan las atgnas expensas administrativas e la bilantscha da l’interpresa effectivamain betg finanziadas dals stadis crediturs industrials, mabain dals stadis debiturs. Il 1982 pajavan ils stadis crediturs anc 72 % ed ils stadis debiturs 28 % da las contribuziuns da FMI, ils onns 1990 è questa relaziun sa gulivada ed il 2002 è ella sa vieuta, uschia ch’ils stadis debiturs pajavan 75 % ed ils stadis crediturs be pli 25 %. A quest svilup duai tegnair quint in augment da la quota dals novs pajais industrials.

In’autra critica sa drizza cunter la tenuta indifferenta dal Fond monetar internaziunal envers il sistem politic dals stadis che vegnan sustegnids. Uschia hajan ins sustegnì durant la Guerra fraida senza resalvas dictaturas militaras sche quellas eran politicamain bainvulentas envers il vest e/u d’orientaziun anticommunistica (p.ex. Mobutu a Zaire u Pinochet a Chile). Propi sa mussan ils criteris dal FMI savens indifferents envers normas democraticas (dretgs umans e da libertad, constituziunalitad, transparenza, dretg da lavur, standards socials minimals e.a.) en quel senn che quels na servan a l’organisaziun betg sco basa d’orientaziun explicita. Il cuntrari: Per part vegnan tals aspects schizunt considerads sco impediment per realisar las mesiras d’adattaziun structurala adossadas dal FMI. Per giustifitgar la politica dal FMI vegn bain savens fatg valair che sias mesiras mainian a stabilitad economica e che quella furmia ina premissa per ina democrazia che funcziunia. Da l’autra vart sa laschan però allegar exempels factics da pajais ch’eran avant democratisads e ch’èn daventads en rom da la concessiun da credits dal FMI pli dictatorics ed instabils.^[3]

Per approfundar: Fond monetar internaziunal e Banca mundiala

Protesta cunter la Banca mundiala a Jakarta, Indonesia (2014)

Da differenziar dal Fond monetar internaziunal è la Banca mundiala. Quai tant pli che er quella ha sia sedia a Washington, D.C., che omaduas instituziuns èn vegnidas stgaffidas suenter la Segunda Guerra mundiala e che las sutorganisaziuns principalas da la Banca mundiala furman, sco il Fond monetar naziunal, organisaziuns spezialisadas da las Naziuns unidas. Er areguard lur incumbensa principala datti tuttavia parallelas: Tant il Fond monetar naziunal sco er la Banca mundiala han l’intent da promover il svilup economic da stadis commembers main sviluppads tras agids finanzials, cussegliaziun ed agid tecnic e d’attribuir uschia a realisar las finamiras da svilup internaziunalas.

La differenza principala tranter las duas organisaziuns sa lascha descriver curtamain sco suonda: La gruppa da la Banca mundiala metta a disposiziun instruments da finanziaziun per projects da svilup e da (re-)construcziun a lunga durada sin il champ da l’economia reala. Il Fond monetar internaziunal percunter porscha a stadis cun difficultads areguard lur bilantscha dals pajaments ina finanziaziun transitorica en valutas estras. L’activitad dal FMI è en quest senn orientada pli ferm a l’economia da finanzas che a la finanziaziun da projects reals.

Las pli impurtantas instituziuns da la gruppa da la Banca mundiala – che furman tuttas trais organisaziuns spezialisadas da l’ONU – èn la Banca internaziunala per la reconstrucziun ed il svilup (International Bank for Reconstruction and Development, IBRD; quella furma la Banca mundiala en il stretg senn dal pled), l’Organisaziun da svilup internaziunala (International Development Association, IDA) e la Corporaziun da finanzas internaziunala (International Finance Corporation, IFC). Per pudair daventar commember da la Banca internaziunala per la reconstrucziun ed il svilup sto in stadi appartegnair al Fond monetar internaziunal; e la commembranza a questa instituziun centrala da la Banca mundiala furma la premissa per pudair daventar commember da las ulteriuras organisaziuns da la gruppa.

Las singulas instituziuns da la Banca mundiala sa distinguan areguard ils instruments finanzials resp. ils tips da projects e programs che vegnan sustegnids. Tranter auter vegnan concedids emprests a lunga durada (IBRD), credits senza tschains per projects d’investiziun e programs da refurma (IDA) ed adina dapli vegn er dà paisa al svilup da l’economia privata cun sa participar vi da firmas (IFC) u surpigliar garanzias.

Tuttina sco tar il Fond monetar internaziunal sa drizza er la critica envers la Banca mundiala d’ina vart cunter la dominanza dals stadis industrials entaifer las structuras da l’organisaziun sezza e da l’autra vart cunter ils programs da refurma che vegnan adossads als retschaviders da contribuziuns. Las adattaziuns structuralas che vegnian pretendidas s’orienteschian memia fitg al martgà liber (deregulaziun, liberalisaziun, privatisaziun e.a.) e memia pauc a criteris sco fairness, ad ina politica d’occupaziun u ad ina realisaziun persistenta da las refurmas ch’augmentia a lunga vista il standard da viver. Sco exempel vegnan allegads intgins stadis al sid da la Sahara, en ils quals ils programs adossads da la Banca mundiala hajan facticamain reducì la creschientscha economica ed augmentà l’inflaziun. Damai ch’il cumbat cunter la povradad na tutgia betg explicitamain tar las finamiras dals programs, sajan las cundiziuns da viver dals povers savens pegiuradas (p.ex. tras la reducziun d’expensas socialas da vart dal stadi e l’augment dal pretsch da victualias).

Bain han la Banca mundiala ed il Fond monetar internaziunal gia stgaffì il 1974 cun il Comité da svilup (Development Committee, DC) in gremi che serva a cussegliar ils cussegls dals guvernaturs davart dumondas da svilup. Ed en il decurs dal temp ha il DC er integrà en sia lavur da cussegliaziun dumondas dal commerzi e da la protecziun da l’ambient globala. Ma sco che mussa la critica che sa fa adina puspè udir, datti vinavant in basegn da refurma, e quai tant da vart da la Banca mundiala sco er dal Fond monetar internaziunal.^[4]

Annotaziuns

1. Las expectoraziuns en quest artitgel sa basan surtut sin las infurmaziuns dals portals online dal Fond monetar internaziunal e da la Banca mundiala (cf. colliaziuns) e – sco vusch critica – sin Richard Peet e.a.: Unholy trinity: the IMF, World Bank and WTO. Zed Books, Londra 2003, ISBN 1-84277-073-X.
2. IMF Members’ Quotas and Voting Power, and IMF Board of Governors.
3. Areguard la critica envers il Fond monetar internaziunal cf. p.ex. William Easterly: The White Man’s Burden. Why The West’s Efforts To Aid The Rest Have Done So Much Ill And So Little Good. Oxford University Press, Oxford 2007.
4. Barend A. deVries: The World Bank’s Focus on Poverty. En: The World Bank: Lending on a Global Scale, ed. Jo Marie Griesgraber e Bernhard G. Gunter, Pluto Press, Londra 1996, ISBN 978-0-74-531049-7.

Litteratura

• Thomas Gerassimos Riedel: Rechtsbeziehungen zwischen dem Internationalen Währungsfonds und der Welthandelsorganisation: die Organisationen und ihre gegenseitigen Rechtsbeziehungen im Bereich des Handels und der Subventionen. Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden 2008, ISBN 978-3-8329-3703-4.
• Axel Dreher: Die Kreditvergabe von IWF und Weltbank. Ursachen und Wirkungen aus politisch-ökonomischer Sicht. wvb Berlin 2003, ISBN 3-936846-54-5.
• Axel Dreher: Verursacht der IWF Moral Hazard? Ein kritischer Literaturüberblick. En: Jahrbuch für Wirtschaftswissenschaften, 54, 3 (2003), p. 268–287.
• Richard Peet: Unholy Trinity. The IMF, World Bank and WTO. ISBN 1-84277-072-1, ISBN 1-84277-073-X.
• Ernst Wolff: Weltmacht IWF. Chronik eines Raubzugs. Tectum, Marburg 2014, ISBN 978-3-8288-3329-6.
• Twele, Cord: Die Entwicklungspolitik der Weltbank-Gruppe vor dem Hintergrund der Schuldenkrise der ‹Dritten Welt› seit Beginn der achtziger Jahre. Francfurt a.M. 1995.

Colliaziuns

 Commons: Fond monetar internaziunal – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio

• Pagina d’internet dal Fond monetar internaziunal
• Pagina d’internet da la Banca mundiala