دریائے ہلمند

دریائے ہلمند' افغانستان تے پاکستان چ اک دریا اے۔ ایدی لمبائ 1,150 کلومیٹر تک اے۔

ہیلمند دریا دے رستے دا نقشہ

افغانستان دے صوبہ ہلمند وچّ ہیلمند ندی اک تنگ گھاٹی وچوں گزردی ہوئی

ہیلمند ندی تے بنایا کجکی بندھ

ہیلمند دریا (پشتو: هیرمند دریا جاں ہیرمند دریا هلمند دریا) افغانستان دا سبھ توں لمبا دریا ہے۔ ایہہ دریا افغانستان اتے دکھن-چڑھدے ایران دے سیستان جلادھار علاقے دی سنچائی لئی بہت اہم ہے۔

ناں نرکتی

ہیلمند دریا پرانے ویلے توں ہی اس علاقے وچّ کھیتی باڑی لئی پانی دا انمول زریعہ رہیا ہے۔ اس لئی اس اتے ہزاراں سالاں توں انگنت بنھ بنے ہوئے ہن۔ بنھ اتے پلّ لئی پرانی فارسی وچّ ہیتُ شبد استعمال ہندا سی جو سنسکرت دے سیتُ شبد دا سجاتی شبد ہے ٹھیک اسے طرحاں فارسی دا اک ہور شبد ہے مند یعنی جسدے کول کجھ ہوئے (جویں دی عقل مند دا مطلب ہے عقل والا)۔ اس دریا دا پرانی فارسی نام ہیتمند سی (جو کہ سنسکرت وچّ سیتمنت ہے) یعنی بہت بنھاں والا دریا۔ ایہہ نام سمین دے نال بدلکے ہیلمند اتے ہیرمند بن گیا۔

دریا دا سروت اتے رستہ

ہیلمند دریا افغانستان دی راجگڑھ کابل توں 80 کلومیٹر لہندے وچّ ہندو کش پربت لڑی دی سنگلاخ شاخ وچّ جنم لیندی ہے۔ پھر انئی درے دے شمال ولوں نکلدی ہوئی ایہہ دکھن-لہندے دے طرف جاندی ہے اتے دشت مارگاں دے ریگستان کولوں گزردی ہے۔ اتھے ایہہ سیستان دے دلدل والے علاقے ولوں نکلدی ہوئی چڑھدے ایران دے زابل شہر دے نزدیک ہامون ہلمند دے اتھلی جھیلاں والے علاقے وچّ ختم ہو جاندی ہے۔ شروع توں انت تکّ ایہہ ندی 1150 کلومیٹر دا کل رستہ طے کردی ہے۔ رستے وچّ ارغنداب دریا، جو افغانستان دا اک ہور مکھ دریا ہے، ہیلمند وچ جا ملدا ہے۔

اتہاس

ہیلمند دریا دی وادی دا پارسی دھرم-گرنتھ اویستا وچّ آریا لوکاں دی ماتبھومی ہون دا ذکر ہے اتے اس علاقے نوں اس گرنتھ وچّ ہیتمنت بلایا گیا ہے۔^[1] لیکن اتھے ہندو اتے بدھ دھرم دے ساتھی زیادہ ماترا وچّ سن۔ اوہناں دی چمڑی دا رنگ زیادہ گورا سی اس لئی اس علاقے دا نام پرانے ویلے وچّ چٹا بھارت (وھائیٹ انڈیا) وی سی۔^[2][3] کجھ بھارتی اتہاسکاراں دا مننا ہے کہ واستو وچّ رگوید وچّ جس سرسوتی دریا دا ذکر ہے اوہ گھگر ہاکڑا دریا نہیں سگوں ہیلمند سی۔^[4]

حوالے

1. Vendidad 1, Fargard 1:13, at Avesta.org
2. The Encyclopaedia britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information, Volume 21, ed. Hugh Chisholm, pp. 216, The Encyclopaedia Britannica Company, 1911, ... Arachosia, on the Etymander (Helmand), called by the Parthians 'White India,' extending as far as Alexandropolis (Kandahar), the frontier city of the Parthian Empire ...
3. The Cambridge History of Iran, Ilya Gershevitch, pp. 774, Cambridge University Press, 1993, ISBN 978-0-521-24693-4, ... Bust (Biyt, Para-beste) was the first city of "White India" or Arachosia; and its district along the Helmand tributaries supported other cities, such as Pharazana (Farsana), Rhizana, and Choaspa ...
4. Kochhar, Rajesh. 'On the identity and chronology of the Ṛgvedic river Sarasvatī' in Archaeology and Language III; Artefacts, languages and texts, Routledge (1999). ISBN 0-415-10054-2.

افغانستان دے دریا

گومل · کندار · کرم · کابل · پچی · چترال · باشگل · سرخاب · النگڑ · پنجشیر · غوربند · سالانگ · لوگار · ہارٹ · فراہ · ہلمند · ارغنداب · ڈوری · ٹرناک · ارغستان · موسا قلعہ · کاج · ہریرود · مرغاب · کوشک · آمو · سفید · بلخ · خلم · کوندز · خان آباد · اندراب · کوکچا · اجمن · پنج · پامیر · واخان ·