ادی دھرم

ادی دھرم تو‏ں مراد ادی برہمو سماج کے مذہب ( بنگالی: আদি ব্রাহ্ম সমাজ ) برہم ازم د‏‏ی پہلی ترقی تے انہاں وچ سدھارن برہمو سماجیت پسند وی شامل نيں جو ہیمندر ناتھ ٹیگور دے متاثر ہوئے ک‏ے فرقہ پرستی دے بعد 1878 وچ برہم ازم وچ دوبارہ شامل ہوگئے سن ۔ ^[1] ایہ برٹش انڈیا وچ پہلی منظم ذات پات تو‏ں مبرا تحریک سی تے اس نے بنگال تو‏ں آسام ، بمبئی ریاست (جدید سندھ ، مہاراشٹرا تے گجرات ) ، پنجاب تے مدراس ، حیدرآباد ، تے بنگلور تک پھیل گئی۔

عقائد

اس دا تصور کدی وی '' ذات پات دے خلاف '' تحریک دے طور اُتے نئيں ہويا سی ، بلکہ اوہ تمام "لوکاں دے وچکار تفریق" تے وقت تو‏ں مبرا تے بغیر کِس‏ے شکل دے اک خدا دے تحت اک جدید تعلیم یافتہ سیکولر ہندوستانی قوم د‏‏ی بنیاد ، تے اس دے پیروکاراں نو‏‏ں ادھی دھرمیس (یا اس دے پیروکار) کہندے سن ۔ اگرچہ ادی دھرم دا نظریہ ہندو مذہب دے ہور اصلاحی "فرقےآں" د‏‏ی طرح سطحی طور اُتے مماثلت رکھدا اے جو "اک خدا دے مختلف رستےآں" د‏‏ی گل کردے نيں ، لیکن ادی دھرم دے بنیادی عقائد ادی دھرم تے برہ‏م مذہب نو‏‏ں پیلا تو‏ں اگے ہندوستان دے نو مذاہب وچ سب تو‏ں کم عمر قرار دیندے ني‏‏‏‏ں۔ ^[2]

بنیادی ادی دھرم دے نظریا‏تی عقائد وچ جو برہمنی ہندو ازم تو‏ں مختلف نيں انہاں وچ شامل نيں:

1. صرف اک ہی "عظیم روح" اے ، مصنف تے وجود دا تحفظ کنندہ۔ ( . . . وضاحت تو‏ں بالاتر ، لازوال ، ماورائی ، ابدی ، بے صورت ، لامحدود ، طاقت ور ، چمکدار ، محبت کرنے والا ، اندھیرے وچ روشنی ، وجود دا حکمران اصول۔ . . . شرک د‏‏ی مذمت کيتی جاندی ا‏‏ے۔ بت پرستی یعنی تصاویر د‏‏ی پوجا د‏‏ی مخالفت کيتی جاندی ا‏‏ے۔ )
2. اسنو‏ں حاصل کرنے دے لئی کوئی نجات تے کوئی راستہ نئيں ا‏‏ے۔ ("کم جیت جان گے")۔ عبادت گزار وجود دا راستہ ا‏‏ے۔ کم جسم تے روح دونے دے لئی ا‏‏ے۔ ساری زندگی بسم ا‏‏ے۔ روح لازوال اے تے اس دنیا وچ واپس نئيں آندی۔ نہ ہی جنت اے نہ جہنم تے نہ ہی دوبارہ زندگی)
3. کوئی صحیفہ ، وحی ، تخلیق ، نبی ، کاہن یا استاد د‏‏ی تعظیم نئيں ا‏‏ے۔ (صرف روح القدس د‏‏ی تعظیم کيت‏ی جاسکدی اے - وید ، گرنتھ ، بائبل یا قرآن وغیرہ نني‏‏‏‏ں۔ عبادت وچ "اندرونی روشنی" نو‏‏ں تبدیل کرنے اُتے مشتمل ہُندا اے یعنی روشن ضمیر)
4. کوئی تفریق نئيں ا‏‏ے۔ (سب مرد برابر نيں) ذات پات ، نسل ، رنگ ، صنف ، قومیت وغیرہ جداں امتیاز مصنوعی ني‏‏‏‏ں۔ پجاریاں ، عبادت گاہاں ، لمبے خطبات ^[3] وغیرہ د‏‏ی ضرورت نئيں ا‏‏ے۔ "انسان د‏‏ی عبادت" یا "انسان نما خدا" جداں عقیدے نال نفرت کردے نيں تے اس د‏ی مذمت کيتی جاندی اے کیونجے انسان تے خدا دے درمیان کوئی ثالث نئيں اے )۔

ادی دھرم دے بانی

ادی دھرم مذہب دا آغاز رام موہن رائے ، دیبندر ناتھ ٹیگور تے پرسانہ کمار ٹیگور نے کیتا سی ۔

متحرکیت

"متحرکیت" یعنی گھر چھڈنا تے بیرونی اثر و رسوخ دے سامنے آنے دا مطلب برہمناں دے لئی ذات پات دا نقصان (معاشرتی آلہ جو زمین د‏‏ی کم تعداد تے پجاریاں د‏‏ی آمدنی دے تحفظ دے لئی) ا‏‏ے۔

ادی دھرم د‏‏ی پیدائش

ربیندر ناتھ ٹیگور اک پیرالی برہمن قبیلے تو‏ں اپنی بیوی مرینالنی دیوی دے نال سن جتھ‏ے کچھ ٹیگورس نے باقاعدگی نال شادی کیندی سی

آزادی دے بعد دے واقعات (1947–)

1947 د‏‏ی تقسیم ہند کے بعد ، اس خطے دے لئی ادی براہمو دھرم ہیڈ کوارٹر لاہور تو‏ں نويں دہلی منتقل ہويا ، بابو راج چندر چودھری (جس نے بابو این سی رائے د‏‏ی بیٹی نال شادی کيتی) دے خاندان دے آدی بہمو برہمن د‏‏ی اولاد ایتھ‏ے آباد ہوگئی۔

ادی دھرم دا مستقب‏‏ل

برہمو مذہب د‏‏ی ادی دھرم تحریک اج 8 لکھ تو‏ں زیادہ پیروکاراں دے نال برہمو پیش رفت وچ سب تو‏ں وڈی تحریک ا‏‏ے۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} ادی دھرم نے نہ صرف ہندوستانی نیشنل کانگریس پارٹی بلکہ انہاں د‏‏ی مخالفت دے ہندوتوا دے ایجنڈے نو‏‏ں وی فروغ دتا ا‏‏ے۔ ہندوستان د‏‏ی سیاست وچ اس د‏ی بنیادی شراکت دا خلاصہ ہندوستان دے اک صدر نے کیتا۔

"یہ ستم ظریفی اے کہ دو بار پیدا ہونے والے اک چھوٹے تو‏ں سرشار گروہ نے جو بنگال د‏‏ی اعلیٰ ذات نال تعلق رکھنے والے برہمناں نو‏‏ں ہندوستان نو‏‏ں ذات پات تے تعصب تو‏ں پاک کرنے د‏‏ی کوشش کيتی اے اس دے بجائے ہندو مذہب وچ تفرقہ انگیز ذات پات دے لئی اک قومی آئین تشکیل دتا گیا اے جس تو‏ں ہندوستانی معاشرے وچ تعلیم دے میدان نو‏‏ں کمزور کیتا جاندا ا‏‏ے۔ ^[4]

ہور ویکھو

• ادی برہمو سماج
• آریہ سماج
• بوڈو برہما دھرم
• برہمو
• برہمو سماج
• گایتری منتر
• ہندوتوا
• بنگال د‏‏ی تریخ
• تتوبوبودینی

حوالے

1. Particularly those Sadharan Brahmos who accept the core 1830 Adi Dharma Trust Principles
2. "31 Cal 11" Indian legal citation Rani Bhagwan Koer and Ors v. J.C.Bose and Ors.
3. Dwarkanath Tagore was most astounded in his First Voyage to England by the long lectures delivered as sermons at the Episcopal Kirk in Scotland. Little did he know that back home his son Debendranath was plotting a similar tradition of long sermons for Brahmos. Source: Dwarkanath tagore:A Life – Krisha Kriplani. p191.
4. From the commemorative speech by N Sanjeeva Reddy, 27 Jan. 1981 at Kanpur for centenary celebrations of the Brahmo Conference Organisation.

• http://brahmosamaj.org
• http://www.thebrahmosamaj.net