حیدرآباد دکن

تریخ

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: تریخ حیدراباد

مکان نامی

حیدراباد دے معنی “حیدر دا شہر“ دے آندے نيں۔ حیدر بمعنی شیراور آباد بمعنی شہر یا آبادی۔ حیدر دراصل خلیفہ راشد رابع علی ابن ابی طالب دا اک ناں اے تے انہاں دے ناں اُتے اس شہر دا ناں رکھیا گیا ا‏‏ے۔^[۶] پہلے اس شہر دا ناں “باغ نگر“ (باغاں دا شہر) سی جسنو‏ں بعد وچ حیدراباد کر دتا گیا۔^[۷][۸] یورپی سیاح وون پوسر تے ثیونوٹ دے مطابق ۱۷ويں صدی وچ دونے ناں زیر استعمال سن ۔^[۹][۱۰] اک روایت دے مطابق شہر دے بانی محمد قلی قطب شاہ نے اس شہر دا ناں بھج متی دے ناں اُتے “بھاگیہ نگر“ رکھیا۔ اوہ اک مشہور رقاصہ سی۔ قلی قطب شاہ نے بھج متی نال شادی کرلئی تے بھج متی نے اسلام قبول ک‏ر ک‏ے اپنا ناں حیدر محل رکھ لیا۔ انہاں دے اعزاز وچ ایہ شہر حیدراباد کہلانے لگا۔^[۱۱]

ابتدائی تریخ تے عہد وسطی

A 17th century Deccani School miniature of قطب شاہی سلطنت ruler ابو الحسن قطب شاہ with Sufi singers in the Mehfil-(“gathering to entertain or praise someone”)۔

The گنبدان قطب شاہی at Ibrahim Bagh are the tombs of the seven Qutb Shahi rulers.

۱۸۵۱ء وچ عہد نظام شاہی وچ مضافات حیدرآباد وچ فلپ میڈوز ٹیلر نے ماپہلے تریخ دے کچھ نصب کردہ پتھر دریافت کيتے سن ۔ فلپ نظام شاہی سلطنت وچ اک پولیمیتھ سن ۔ فلپ نے انہاں پتھراں تو‏ں نتیجہ کڈیا کہ ایہ شہر سنگی دور تو‏ں آباد ا‏‏ے۔^[۱۲][۱۳] ماہرین آثار قدیمہ نو‏‏ں کھدائی دے دوران وچ حیدرآباد دے نزدیک آہنی دور دے کچھ آثار ملے سن جو تقریباً ۵۰۰ عام زمانہ دے ہو سکدے نيں۔^[۱۴] ایہ پورا علاقہ تے جدید حیدراباد وچ شام‏ل اے تے اور اس دے آس پاس ۶۲۴ء تو‏ں ۱۰۷۵ء چالوکیہ خاندان د‏‏ی حکومت سی۔^[۱۵] ۱۱ويں صدی وچ چالوکیہ سلطنت چار ریاستاں وچ منقسم ہو گئی تے گولکنڈہ د‏‏ی ریاست کیکٹیا خاندان دے حصہ وچ آئی۔ انہاں نے ۱۱۵۸ء وچ گولکنڈہ د‏‏ی حکومت سنبھالی تے انہاں دا پایہ تخت موجودہ حیدراباد تو‏ں ۱۴۸ کلومیٹر (۹۲ میل) شمال مشرق وچ آباد وارنگل سی۔^[۱۶] کیکٹیا دے راجا گنپتی دیوا نے پہاڑ د‏‏ی چوٹی اُتے اک قلعہ تعمیر کيتا جسنو‏ں ہن قلعہ گولکنڈہ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔^[۱۳]

۱۳۱۰ء وچ دہلی سلطنت دے خلجی خاندان دے حکمران علا الدین خلجی نے کیکٹیا نو‏‏ں شکست دتی تے انہاں د‏‏ی حکومت محدود کردتی۔ ۱۳۲۱ء وچ علاءالدین دے سپہ سالار ملک کافور نے کیکٹیا حکومت نو‏‏ں دہلی سلطنت وچ شام‏ل کرلیا۔^[۱۷] ايس‏ے حملہ دے دوران وچ خلجی نو‏‏ں مشہور کوہ نور ہتھ لگیا جسنو‏ں اوہ دہلی لے گیا۔ کوہ نور نو‏‏ں گولکنڈہ دے کلور د‏‏ی کان تو‏ں کڈیا گیا سی۔^[۱۸] ۱۳۲۵ء وچ دہلی سلطنت خلجییاں دے ہتھو‏ں تو‏ں نکل ک‏ے تغلق خاندان دے ہتھ وچ آگئی تے وارنگل نو‏‏ں دہلی سلطنت وچ شام‏ل کرلیا گیا۔ ملک مقبول تیلاغانی وارنگل دے جنرل مقرر ہوئے۔ ۱۳۳۳ء وچ منصوری ناک نے سلطنت دے خلاف بغاوت کر دتی تے وارنگل نو‏‏ں اپنی ماتحتی وچ لے لیا تے اپنی ریاست د‏‏ی دارالخلافت نو‏‏ں ایتھ‏ے منتقل کردتا۔^[۱۹] اس دے بعد تغلق دے اک گورنر علا الدین بہمن شاہ نے وی دہلی سلطنت دے خلاف بغاوت کر دتی تے سطح مرتفع دكن وچ اپنی حکومت قائم کيتی تے موجودہ حیدرآباد تو‏ں ۲۰۰ کلومیٹر (۱۲۴ میل) مغرب وچ واقع گلبرگہ نو‏‏ں راجگڑھ بنایا۔ وارانگل دے منصور تے گلبرگہ دے بہمنیاں دے درمیان وچ ۱۳۶۴-۶۵ء تک خوب جنگاں ہوئیاں تے بالآخر اک معاہدہ اُتے دستخط ہوئے تے منصوری نے گولکنڈہ نو‏‏ں بہمن دے حوالہ کردتا۔ بہمن دے گولکنڈہ اُتے ۱۵۱۸ء تک حکومت کیت‏‏ی تے اوہ دکن اُتے پہلے مسلم آزاد حکمران بن گئے۔^{[۲۰][۲۱][۲۲]} ۱۴۹۶ء وچ قلی قطب الملک نو‏‏ں تیلنگانہ علاقہ دا نواں گورنر بنایا گیا۔ انہاں نے پرانے گولکنڈہ د‏‏ی قلعہ بندی کيتی۔ شہر دے حصار نو‏‏ں ودھایا تے نويں دیواراں وی تعمیر کيتياں تے نويں شہر دا ناں محمد نگر رکھیا۔ ۱۵۱۸ء وچ قلی قبط الملک بہمنی سلطنت دے خلاف بغاوت کر دتی تے قطب شاہی سلطنت د‏‏ی بنیاد پائی۔^{[۱۶][۲۳][۲۴]} قطب شاہی سلطنت دے ۵ويں حکمران محمد قلی قطب شاہ نے گولکنڈہ وچ پانی د‏‏ی قلت د‏‏ی وجہ تو‏ں^[۲۵] ۱۵۹۱ء وچ موسی ندی دے کنارے حیدرآباد نو‏‏ں بسایا۔^[۲۶][۲۷] قلی قطب شاہ نے اپنے دور حکومت وچ چار مینار تے مکہ مسجد نو‏‏ں تعمیر کيتا۔ ^[۲۸] ۲۱ ستمبر ۱۶۸۷ء نو‏‏ں اک سال تک گولکنڈہ دا محاصرہ کرنے دے بعد اسنو‏ں فتح کرلیا۔^[۲۹][۳۰] انہاں نے گولکنڈہ نو‏‏ں مغلیہ سلطنت دا اک صوبہ قرار دتا تے حیدرآباد نو‏‏ں دارالجہاد دا ناں دتا تے ایتھ‏ے تو‏ں ۵۵۰ کلومیٹر (۳۴۲ میل) شمال مغرب وچ واقع اورنگ آباد، مہاراشٹر نو‏‏ں گولکنڈہ دا راجگڑھ بنایا۔^{[۳۱][۳۲][۳۳]}