Żankiel zwyczajny (Sanicula europaea L.) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych. Występuje niemal w całej Europie, w północno-zachodniej Afryce oraz w zachodniej Azji (Azja Mniejsza, Kaukaz, Iran, Kazachstan, Ałtaj i w południowo-zachodniej Syberii)[3]. W Polsce roślina rozpowszechniona, pospolita zwłaszcza na południu, w niższych położeniach górskich, z kolei rzadsza na północnym wschodzie[4].
Naga roślina zielna o krótkim, skośnym kłączu okrytym włóknistymi i łuskowatymi szczątkami liści, z którego wyrasta łodyga wzniesiona, o wysokości od 20 do 120 cm[5], żeberkowana, bardzo słabo ulistniona (co najwyżej pojedynczy liść pod kwiatostanem).
Liście odziomkowe osadzone na długich ogonkach, z blaszką okrągławo sercowatą, o długości do 6 cm i szerokości do 10 cm, składającą się z 3–5 trójwrębnych odcinków u nasady klinowatych, na brzegu ząbkowanych, z ząbkami kończącymi się krótkim ostrzem. Na brzegu owłosione, poza tym nagie[5].
Zebrane w baldachy złożone na szczycie łodygi, wsparte podsadkami (pokrywami). Główkowate baldaszki wsparte są 4–8 równowąskimi pokrywkami, składają się z krótkoszypułkowych promienistych, 5-krotnych, drobnych kwiatów o białych lub różowych płatkach korony. Kielich z wąskimi i ostrymi ząbkami ok. 1 mm długości. Słupek ze spłaszczoną zalążnią z dwiema szyjkami, zwykle zwijającymi się i odgiętymi[5]. Pręcików 5.
Z każdego kwiatu powstają dwie kulistawo-jajowate rozłupki o długości 4-5 mm, pokryte haczykowatymi szczecinkami[5].
Bylina, hemikryptofit. Kwitnienie trwa od maja do lipca[5]. Przeważnie przedprątne kwiaty, zapylane przez drobne owady. Owoce dzięki haczykom przyczepiają się do sierści zwierząt i ubrań ludzi (zoochoria).
Roślina występuje w cienistych lasach liściastych i zaroślach. Preferuje gleby zasobne w wapń i umiarkowanie wilgotne. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Fagetalia[6]. W polskich górach rośnie do 1100–1200 m n.p.m.[5]
Gatunek wykorzystywany był jako roślina lecznicza[7]. Ziele i liście (Herba Saniculae) stosowane były w medycynie ludowej. Zawierają saponiny, garbniki, olejki eteryczne. Stosowano je przeciwko krwawieniom i jako środek przyspieszający gojenie ran.
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
Adam Zając, Maria Zając:Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce.Kraków:Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego,2001,s.496. ISBN83-915161-1-3.
MarianM.KoczwaraMarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 17-18.
WładysławMatuszkiewicz:Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski.Warszawa:Wyd. Naukowe PWN,2006. ISBN83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce