Sosna

Sosna – rodzaj roślin z rodziny sosnowatych obejmujący niemal 115 gatunków drzew i krzewów.

A wieść biegła jakby na skrzydłach, huczała jak granat nad całą Rzeczpospolitą, szła przez wsie, bo chłop powtarzał ją chłopu; szła przez pola, bo łan zbożowy nią szumiał; szła przez lasy, bo sosna powtarzała ją sośnie, orły krakały o niej w powietrzu – i tem bardziej kto żyw, chwytał za broń.
- Autor: Henryk Sienkiewicz, Potop, t. VI, rozdz. VIII, wyd. Gebethner i Wolff 1888, s. 121–122.

A z borów cienistych leśnej okolicy
Rozwiewa się wonność sosnowej żywicy.
- Autor: Teofil Lenartowicz, Jak to na Mazowszu

Bór był stary, ogromny, wyniosły; sosna stała przy sośnie nieprzeliczoną ciżbą, gęstwą nieprzebraną, a tak śmigłą, prostą i mocarną, że widziały się kiej te wielgachne słupy z opleśniałej miedzi, majaczące w mroku szarozielonych sklepień nieprzejrzanymi rzędami – posępne, lodowe brzaski biły z dołu od śniegów, zaś w górze, przez strzępiaste konary, niby wskroś zdziurawionych strzech, świtało niebo białawe i mętne.
- Autor: Władysław Reymont, Chłopi, Zima, rozdział IX

Był pagórek piaszczysty, na nim każdej wiosny
złociły się dziewanny i szumiały sosny.
- Autor: Teofil Lenartowicz

Do lasu się wymykasz w ten upalny dzień,
Odetchnąć, gdzie ożywcze, sosnowe balsamy,
Nabrać w płuca tych przeczystych tchnień,
Do których, tu w mieście wzdychamy.
- Autor: M.W. Sendlerowa

Hrabia Roland leży pod sosną. Ku Hiszpanji obrócił twarz. Wiele rzeczy przychodzi mu na pamięć: tyle ziem które zdobył dzielny rycerz, i słodka Francja, i krewniacy, i Karol Wielki, jego pan, który go wychował. Płacze i wzdycha, nie może się wstrzymać. Ale nie chce przepomnieć siebie samego; bije się w piersi i prosi Boga o przebaczenie (…). Bóg zsyła mu swego anioła Cherubina i świętego Michała Opiekuna; z nimi przyszedł i święty Gabrjel. Niosą duszę hrabiego do raju.
- Źródło: Pieśń o Rolandzie, CLXXVI, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński
- Zobacz też: Roland

Mało mówił – i tylko raz wśród dzikich sosen
Wykrzyknął z obłąkaniem: „Ginę marzeń zdradą!
Wysyłają mię w kraje bez zim i bez wiosen.
- Autor: Juliusz Słowacki, Godzina myśli

Na dzikiej Północy stoi samotnie –
Sosna, na szczycie nagich skał.
- Autor: Michaił Lermontow, Na dzikiej Północy stoi samotnie

Od skąpego otrzymasz pożyczkę dopiero wtedy, gdy sosna straci szpilki.
- Opis: przysłowie chakaskie

Oj, śliczna to ziemia to nasze Mazowsze!
I czystsza tam woda, i powietrze zdrowsze,
I sosny roślejsze, i dziewki kraśniejsze,
I ludzie mocniejsi, i niebo jaśniejsze.
- Autor: Teofil Lenartowicz, Jak to na Mazowszu

– Pan Bóg taki rząd postanowił na świecie, żeby nie było równości. Dlatego jest niebo wyżej, ziemia niżej – sosna wielka, a leszczyna mała, a trawa jeszcze mniejsza.
- Autor: Bolesław Prus, Placówka

Samotna sosno na wierzchołku skał
Ponad przepaści brzegiem niedostępnej!
Nad czem ty z wiatrem żałośliwie łkasz?
Skąd w twej postaci wyraz ten posępny?
- Autor: Józef Birkenmajer, Sosna w: Ulicą i drogą, wyd. Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa 1928, s. 55.

Sosna, w której dziupli kryła się para wiewiórek, widząc powszechne zniszczenie cieszyła się nadzieją, że uniknie złego losu przez wzgląd na swoich lokatorów: «Litość ich wzruszy, bo cóż są im winne biedne, małe wiewiórki?» – szeptała i padła miażdżąc własnym ciężarem wystraszone zwierzątka.
- Autor: Bolesław Prus, Placówka

Stara legenda mówi, że kiedy Pan Bóg stworzył polską ziemię i popatrzył na nią kontrolującym okiem, zauważył tu i ówdzie żółtą nagość suchych piasków, wypalonych słońcem, a tak łaknących wilgoci i roślinności, że aż ulitował się nad nimi w swoim dobrym sercu. I wtedy specjalnie dla nich, dla tych naszych szczyrków (od drobnego piasku i kamieni) i Kujaw (od wydm piaszczystych), stworzył sosnę.
- Autor: Maria Ziółkowska, Gawędy o drzewach

Topole pobiegłyby drogą,
Bo najłatwiej przy drodze stać mogą,
Sosny ruszyłyby do Jeziorny,
Gdzie z nich robi się papier wyborny.
- Autor: Jan Brzechwa, Drzewa

W miejscu rozdarcia widać było pręgi piachu siwe i jasnożółte. Naokół stały karłowate, nędzne sosny.
Jedna z nich rosła na samym brzegu zawaliska. Oberwana ziemia ściągnęła w głębinę prawy jej korzeń, a lewy został na twardym gruncie. Tak ją dzieje kopalni rozdarły na dwoje. Pień jej stał jedną połową swoją w górze, a drugą szedł wraz z zawaliskiem, niby istota ludzka, którą na pal wbito. Tamten, z bryłami ziemi w dół ściągnięty, prężył się jak członki na torturach. Wszczepione w glebę pazury górne trzymały się z całej siły.
- Autor: Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni

Wietrzyk pieściwy stamtąd niesie k’niemu
Zapach jak miód
I szum wysokich sosen baldachimu,
Zwisłych na wschód.
- Autor: Teofil Lenartowicz, Pielgrzym ze ziemi ucisku

Wszystkim przoduje sosna. Jej jest najwięcej i dorasta tu wspaniałych rozmiarów. Robi wrażenie najbardziej towarzyskiej i uspołecznionej, gdyż częściej od innych skupia się w jednolite bory. Ognisty odblask pni płynie górą, niby łuna – niby zebrał się tu i błyszczy w promieniach gorejącej sosny oddział driad w zbroi drobnołuskiej, stalowej u spodu, a pozłocistej w pół ciała. Śmigłe, gibkie, toczone ciała drzew wdzięcznie kołyszą się w wietrze.
- Autor: Wacław Sieroszewski, Puszcza Białowieska, Nowele t. II, Biblioteka Polska, Warszawa 1922, za: Witold Tatarczyk, Puszcza Białowieska w literaturze pięknej, s. 16.

Zostałem schwytany w pułapkę uwielbienia dla czegoś, co kiedyś wielbiłem, tak jak mucha zatopiona w bursztynie pozostaje na zawsze w niewoli od dawna nie istniejącej sosny.
- Autor: Gene Wolfe, Pazur Łagodziciela

Zobacz w Wikiźródłach całą treść baśni Hansa Christiana Andersena pt. Sosna

Wikisłownik

Zobacz też hasło sosna w Wikisłowniku

Zobacz zbiór multimediów na Wikimedia Commons:
Sosna