Żabowate

Żabowate^[37][38], żaby właściwe^[37] (Ranidae) – rodzina płazów z rzędu płazów bezogonowych (Anura) zaliczanych do grupy Neobatrachia.

Ten artykuł dotyczy rodziny płazów. Zobacz też: inne znaczenia słów żaba i żaby.

Żabowate

Ranidae[1]
Batsch, 1796
Przedstawiciel rodziny – samica żaby śmieszki (Pelophylax ridibundus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy bezogonowe
Podrząd	Neobatrachia
Rodzina	żabowate
Typ nomenklatoryczny
Rana Linnaeus, 1758
Synonimy Ranae Laurenti, 1768[2] Ranina Batsch, 1796[3] Ranaridia[a] Rafinesque, 1814[4] Ranarinia – Rafinesque, 1815[5] Ranae – Goldfuss, 1820[6] Ranadae – J.E. Gray, 1825[7] Ranina – J.E. Gray, 1825[8] Ranoidea – Fitzinger, 1826[9] Ranidae – F. Boie, 1828[10] Ranaria – Hemprich, 1829[11] Raniadae – Smith, 1831[12] Ranina – Bonaparte, 1832[13] Ranae – Tschudi, 1838[14] Ranidae – Bonaparte, 1840[15] Raniformes – A.M.C. Duméril & Bibron, 1841[16] Limnodytae[b] Fitzinger, 1843[17] Ranini – Bronn, 1849[18] Raninae – Bronn, 1849[18] Ranidae – Bonaparte, 1850[19] Ranae – Jan, 1857[20] Ranoides – Bruch, 1862[21] Ranoidea – Wied-Neuwied, 1865[22] Ranida – Haeckel, 1866[23] Ranidi – Acloque, 1900[24] Ranoidea – Laurent, 1967[25] Limnodytini – Dubois, 1981[26] Amolopsinae[c] Yang, 1991[27] Ranoidae – Dubois, 1992[28] Amolopinae – Zhang & Wen, 2000[29] Ranoidia – Dubois, 2005[30] Stauroini[d] Dubois, 2005[31] Amolopini – Scott, 2005[32] Stauroinae – Fei, Ye & Jiang, 2010[33] Meristogenyinae[e] Fei, Ye & Jiang, 2010[33] Clinotarsini[f] Fei, Ye & Jiang, 2010[33] Glandiranini[g] Fei, Ye & Jiang, 2010[34] Hylaranini[h] Fei, Ye & Jiang, 2010[34] Meristogenyini – Fei, Ye & Jiang, 2010[34] Odorranini[i] Fei, Ye & Jiang, 2010[35] Pteroranini[j] Fei, Ye & Jiang, 2010[35] Sanguiranini[k] Fei, Ye & Jiang, 2010[36]
Rodzaje
22 rodzaje – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Rodzina kosmopolityczna z wyjątkiem południowej Ameryki Południowej, południowej Afryki, Madagaskaru i większości Australii^[39].

Budowa

• 7 przodowklęsłych kręgów przedkrzyżowych, 8. kręg dwuwklęsły, a trzon kręgu krzyżowego wypukły z przodu i z tyłu,
• obręcz barkowa typu nieruchomego,
• język duży i przyrośnięty przednim końcem. Tylny koniec języka wolny i podzielony na dwa płaty,
• błony bębenkowe i ucho środkowe dobrze rozwinięte,
• tylne kończyny wydłużone, przystosowane do wykonywania skoków i pływania.

Podział systematyczny

Do rodziny należą następujące rodzaje^[39]:

• Abavorana Oliver, Prendini, Kraus & Raxworthy, 2015
• Amerana Dubois, 1992
• Amolops Cope, 1865
• Aquarana Dubois, 1992
• Babina Thompson, 1912
• Boreorana Dubois, Ohler & Pyron, 2021 – jedynym przedstawicielem jest Boreorana sylvatica (LeConte, 1825) – żaba leśna
• Clinotarsus Mivart, 1869
• Glandirana Fei, Ye & Huang, 1990
• Huia Yang, 1991 – jedynym przedstawicielem jest Huia cavitympanum (Boulenger, 1893)
• Hylarana Tschudi, 1838
• Lithobates Fitzinger, 1843
• Liuhurana Fei, Ye, Jiang, Dubois & Ohler, 2010 – jedynym przedstawicielem jest Liuhurana shuchinae (Liu, 1950)
• Meristogenys Yang, 1991
• Nidirana Dubois, 1992
• Odorrana Fei, Ye & Huang, 1990
• Pelophylax Fitzinger, 1843
• Pseudorana Fei, Ye & Huang, 1990 – jedynym przedstawicielem jest Pseudorana weiningensis (Liu, Hu & Yang, 1962)
• Rana Linnaeus, 1758
• Sanguirana Dubois, 1992
• Staurois Cope, 1865
• Sumaterana Arifin, Smart, Hertwig, Smith, Iskandar & Haas, 2018
• Wijayarana Arifin, Chan, Smart, Hertwig, Smith, Iskandar & Haas, 2021

Taksony nieprzypisane do żywej lub wymarłej populacji (nomina inquirenda)^[39]:

• Rana temporaria var. nigromaculata Werner, 1897
• Rana arvalis var. nigromaculata Wolterstorff, 1904
• Rhacophorus depressus Ahl, 1927
• Rana kandiana Kelaart, 1854
• Rana sanguine-maculata Lesson, 1834
• Rana sanguineo-maculata Lesson, 1834
• Rana newera-ellia Kelaart, 1853
• Limnodytes maculata Kelaart, 1854
• Limnodytes mutabilis Kelaart, 1854
• Lymnodytes lividus Blyth, 1855
• Rana muta var. nigro-maculata Camerano, 1884
• Rana fusca var. reichenbachensis Klunzinger, 1903
• Rana leybarensis Lataste, 1886
• Rana halmaherica Deckert, 1938
• Rana leveriana Shaw, 1802

Uwagi

1. Rodzaj typowy: Ranaridia Rafinesque, 1814 (= Rana Linnaeus, 1758).
2. Rodzaj typowy: Limnodytes A.M.C. Duméril & Bibron, 1841 (= Hylarana Tschudi, 1838).
3. Rodzaj typowy: Amolops Cope, 1865.
4. Rodzaj typowy: Staurois Cope, 1865.
5. Rodzaj typowy: Meristogenys Yang, 1991.
6. Rodzaj typowy: Clinotarsus Mivart, 1869.
7. Rodzaj typowy: Glandirana Fei, Ye & Huang, 1990.
8. Rodzaj typowy: Hylarana Tschudi, 1838.
9. Rodzaj typowy: Odorrana Fei, Ye & Huang, 1990.
10. Rodzaj typowy: Pterorana Kiyasetuo & Khare, 1986 (= Hylarana Tschudi, 1838).
11. Rodzaj typowy: Sanguirana Dubois, 1992

Przypisy

1. Ranidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
2. J.N. Laurenti: Specimen medicum, exhibens synopsin reptilium emendatam cum experimentis circa venena et antidota reptilium austracorum, quod authoritate et consensu. Viennae: Joan. Thomae, 1768, s. 20. (łac.).
3. A.J.G.K. Batsch: Umriß der gesammten Naturgeschichte: ein Auszug aus den frühern Handbüchern des Verfassers für seine Vorfesungen. Jena & Leipzig: Christian Ernst Gabler, 1796, s. 179. (niem.).
4. C.S. Rafinesque. Fine del Prodromo d’Erpetologia Siciliana. „Specchio delle Scienze, o, Giornale Enciclopedico di Sicilia”. 2, s. 104, 1811. (wł.).
5. C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 78. (fr.).
6. G. A. Goldfuss: Handbuch der Zoologie. Cz. 2. Nürnburg: Johann Leonhard Schrag, 1820, s. 131. (niem.).
7. Gray 1825 ↓, s. 213.
8. Gray 1825 ↓, s. 214.
9. L.J.F.J. Fitzinger: Neue classification der reptilien nach ihren natürlichen verwandtschaften: nebst einer verwandtschafts-tafel und einem verzeichnisse der reptilien-sammlung des K. K. zoologischen museum’s zu Wien. Wien: J.G. Heubner, 1826, s. 37. (niem.).
10. F. Boie. Bemerfungen über die Ubtheilungen im natürlichen Systeme und deren Characteristit. „Isis von Oken”. 21, s. 363, 1828. (niem.).
11. W.F. Hemprich: Grundiss der Naturgeschichte für höhere Lehrenstatlen. Wyd. 2 (Zweite Ausflage). Berlin: August Rüder, 1829, s. xix. (niem.).
12. A. Smith. Contributions to the natural history of South Africa, & c. „South African Quarterly Journal”. 5, s. 18, 1831. (łac. • ang.).
13. Ch.L. Banaparte: Saggio d’una Distribuzione Metodica degli Animali Vertebrati. Rome: Antonio Boulzaler, 1832, s. 10. (wł.).
14. J.J. von Tschudi: Classification der Batrachier mit Berücksichtigung der fossilen Thiere dieser Abtheilung der Reptilien. Neuchâtel: Petitpierre, 1838, s. 25. (niem.).
15. Ch.-L. Bonaparte. Amphibia Europaea and systema nostrum vertebratorum ordinata. „Memoria. Reale Accademia delle Scienze di Torino”. Serie Seconda. 2, s. 394, 1840.
16. A.M.C. Duméril & G. Bibron: Erpétologie générale, ou, Histoire naturelle complète des reptiles. T. 8. Paris: Roret, 1841, s. plansza przed stroną 53. (fr.).
17. L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 31. (łac.).
18. H.G. Bronn: Handbuch einer Geschichte der Natur. Cz. 5. Sttutgart: E. Schweizerbart, 1849, s. 684. (niem.).
19. Ch.-L. Bonaparte: Conspectus Systematum. Herpetologiae et Amphibiologiae. Wyd. Editio altera reformata. Lugdini Batavorum: E.J. Brill, 1850, s. 1 p. (łac.).
20. G. Jan: Cenni sul Museo Civico di Milano ed Indice Sistematico dei Rettili ed Anfibi Esposti nel Medesimo. Milano: Luigi di Giacomo Pirola, 1857, s. 54. (wł.).
21. C.A. Bruch. Beiträge zur Naturgeschichte und Classification der nackten Amphibien. „Würzburger Naturwissenschaftliche Zeitschrift”. 3, s. 221, 1862. (niem.).
22. M.A.P. zu Wied-Neuwied. Verzeichniss der Reptilien, welche auf einer Reise im nördlichen Amerika beobachtet wurden. „Novorum Actorum Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Germanicae Naturae Curiosorum”. 32, s. 105, 1865. (niem.).
23. E.H.P.A. Haeckel: Generelle Morphologie der Organismen. Cz. 2. Berlin: Georg Reimer, 1866, s. 132. (niem.).
24. A.N.Ch. Acloque: Fauna de France contenant la description de espèces indigènes, disposees en tableaux analytiques, et illustree de figures representant les types caractéristiques des genres. Cz. 1: Mammifères, oiseaux, poissons, reptiles, batraciens, protochordes. Paris: J.B. Balliere et Fils, 1900, s. 489. (fr.).
25. R.F. Laurent. Taxonomia de los anuros. „Acta Zoologica Lilloana”. 22, s. 208, 1967. (hiszp.).
26. A. Dubois. Liste des genres et sous-genres nominaux de Ranoidea (Amphibiens Anoures) du monde, avec identification de leurs espèces types; consequences nomenclaturales. „Monitore Zoologico Italiano”. Nuova Serie, Supplemento. 15, s. 231, 1981. DOI: 10.1080/03749444.1981.10736637. (fr.).
27. D.-t. Yang: Yunnan liang qi lei zhi. Beijing: China Forestry Publishing House, 1991, s. 172. (chiń.).
28. A. Dubois. Notes sur la classification des Ranidae (Amphibiens anoures). „Bulletin Mensuel de la Société Linnéenne de Lyon”. 61, s. 309, 1992. (fr.).
29. Y.-x. Zhang & Y.-t. Wen: Amphibians in Guangxi. Guangxi Biodiversity Studies. Guilin: Guangxi Normal University Press, 2000, s. 69. (ang.).
30. Dubois 2005 ↓, s. 9.
31. Dubois 2005 ↓, s. 17.
32. E. Scott. A phylogeny of ranid frogs (Anura: Ranoidea: Ranidae), based on a simultaneous analysis of morphological and molecular data. „Cladistics”. 21 (6), s. 527, 2005. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2005.00079.x. (ang.).
33. Fei, Ye i Jiang 2010 ↓, s. 19.
34. Fei, Ye i Jiang 2010 ↓, s. 20.
35. Fei, Ye i Jiang 2010 ↓, s. 21.
36. Fei, Ye i Jiang 2010 ↓, s. 22.
37. W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 278, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
38. Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 426. ISBN 83-01-14344-4.
39. D. Frost: Ranidae Batsch, 1796. [w:] Amphibian Species of the World 6.2, an Online Reference [on-line]. American Museum of Natural History. [dostęp 2024-04-27]. (ang.).

Bibliografia

• J.E. Gray. A Synopsis of the genera of Reptiles and Amphibia, with a description of some new species. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 193–217, 1825. (ang.).
• A. Dubois. Amphibia Mundi. 1.1. An ergotaxonomy of Recent amphibians. „Alytes”. 23 (1), s. 1–24, 2005. (ang.).
• L. Fei, C.-y. Ye, J.-p. Jiang. Phylogenetic systematics of Ranidae. „Herpetologica Sinica”. 12, s. 1–43, 2010. (ang.).
• Rząd: Płazy bezogonowe Anura. W: W. Zamachowski, A. Zyśk. Strunowce Chordata, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1997, ISBN 83-86841-92-3.

Kontrola autorytatywna (takson):

• LCCN: sh85111376
• BnF: 11978591r
• BNCF: 34969
• NKC: ph536700
• J9U: 987007563125005171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 4002719
• Britannica: animal/Ranidae
• БРЭ: 2163174
• Uppslagsverket Finland: Grodor
• SNL: ekte_frosker

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 7511
• GBIF: 6746
• identyfikator iNaturalist: 25473
• ITIS: 173433
• NCBI: 8397
• identyfikator taksonu Fossilworks: 37478
• CoL: FJM